Eindrapport Veldwerk/Denkwerk - Centrum Agrarische Geschiedenis

Deel 2: Afbakening en methodologie
1. Grenzen van het onderzoeksdomein
Het onderzoeksdomein voor het project Veldwerk/Denkwerk wordt beperkt in tijd, in
ruimte, volgens aard van de collecties en naar onderwerp.
In de tijd
In de eerste plaats is het de bedoeling een periode te bestrijken die binnen het kader
van het project realistisch is. De keuze voor de periode 1850 tot 1980 ligt enigszins
voor de hand. Hoe belangrijk misschien ook, maar onderzoek naar middeleeuwse of
zelfs oudere werktuigen vergt een totaal andere, want archeologische aanpak.
Sowieso ligt de focus van het CAG eerder op de ontwikkelingen van de laatste twee
eeuwen. De aldus opgebouwde expertise kan op die manier perfect worden
geïntegreerd in dit project. Tegelijk legt de relatief beperkte projectduur van één jaar
de verplichting op om de periode overzichtelijk en behapbaar te houden.
Het is trouwens in deze periode dat precies de belangrijkste ontwikkelingen inzake
landbouw en voeding zich hebben voorgedaan. Tot 1850 is landbouw voor het
grootste deel van de bevolking een quasi onveranderlijk aspect van onze
samenleving. De eeuwige terugkeer van hetzelfde: seizoenen, technieken,
gewassen, arbeid en, behoudens crisisjaren, voeding. Na 1850 starten er een reeks
steeds versnellende ontwikkelingen in de productieketen die moeten begrepen en
verklaard worden in de brede sociaal-economische en maatschappelijke evolutie van
de negentiende en de twintigste eeuw. Dat vertaalt zich ook in het gebruikte
werkmateriaal op het veld, in de stal en op de boerderij. Vanaf de tweede helft van de
negentiende eeuw zet zich de mechanisering door die tot vandaag en in toenemende
mate de handenarbeid vervangt. Door de focus te leggen op deze periode komt
bijgevolg ook de belangrijkste evolutie in het materiaal aan bod.
De bovengrens ligt omstreeks 1980, een eerder symbolische datum voor de
geleidelijke doorbraak van de informatisering in de landbouw. Met het toenemend
gebruik van de computer breekt een nieuwe periode aan in de automatisering van
handelingen en arbeid die tot op vandaag volop aan de gang is. Een andere reden
voor de afbakening tot 1980 is simpelweg dat de meeste werktuigen van na 1980 nog
steeds in gebruik zijn. En wat nog steeds courant in gebruik is, is natuurlijk nog niet in
een museum of collectie beland!
In de ruimte
Ruimtelijk wordt geopteerd voor een beperking tot Vlaanderen. De keuze voor
Vlaanderen is grotendeels ingegeven door een kwaliteitsaspect. Liever dan voor heel
België slechts een oppervlakkige screening te bereiken, leek het interessanter om de
regio te beperken, maar dan wel op een diepgaandere manier te werk te gaan.
Inderdaad heeft die beperking toegelaten om alle belangrijke (deel)collecties
persoonlijk te bezichtigen en tegelijk tijdens die bezoeken dieper in te gaan op
bepaalde aspecten die anders niet aan bod zouden zijn gekomen.