1 September 1938 H. DEKKING. WEER AAN DEN ARBEID.

No. 548
Adres voor Redactie:
Flatgebouw Westzeedijk 128 b
Rotterdam (Telefoon 50538)
INHOUD. Weer aan den arbeid. — Officieel. — Comité Executief.
— De uitstap naar Amsterdam. — Inhuldigingsfeesten en
pers. — Mr. Joh. I. Belinfante. — C. J. Schotel. — }. G. Barenbroek.
— H. W. de Ronde, f — Uit den lezerskring. — Binnenland.
— Allerlei. — Buitenland,
WEER AAN DEN ARBEID.
De vacantietijd is voorbij, we moeten weer aan den
arbeid, wij, bestuur en leden van den Nederlandschen
Journalistenkring, voor den Kring en voor het beroepsbelang.
Zoo in den mid-zomer ligt de vacantiestemming over
het heele leven. Wel gebeuren er in dezen feilen tijd,
óók in Juli en Augustus, ernstige en dreigende dingen,
anders dan voorheen, toen met het verlangen naar-opreis-gaan
alle plannen en wenschen, alle animositeit en
alle internationale vriend- en vijandschappen werden opgeborgen
tot de dagen weer een heel eind waren gekort,
de temperatuur frisscher was geworden en men, behoorlijk
uitgerust, opnieuw aan 't harrewarren en bedisselen
kon gaan.
Doch in ons land en in ons vak hebben we ook nu
vrij wel komkommertijd gehad en over de grens zijn
geen dingen gebeurd, die vacantieplannen bedreigden of
verstoorden.
In Juli en Augustus heeft ons de post opeens goeddeels
met rust gelaten; uit den ledenkring kwam geen correspondentie
die actueele behandeling noodig maakte, de
Journalist in Augustus was ook nu weer vrijwel overbodig.
Nog daargelaten dat hij misschien ook niet zou
zijn gelezen.
Staat September vóór de deur, dan trekken we 't tenue
met den schillerkraag of 't shirt, de korte broek en de
reispet weer uit en 't werkpak aan, we zetten den bergstok
en den Baedeker in de kast, vergeten de zee en
de meren en de Dolomieten voor een maand of tien en
richten ons weer uit voor de plichten van allen dag.
Behalve het welgeslaagd noenmaal en de door de
Amsterdamsche Pers met zooveel hartelijke collegialiteit
ons aangeboden excursie naar de stad van Vondel en
Rembrandt hebben de afgeloopen twee maanden den
Kring geen vermeldenswaardige evenementen geleverd.
Maar nu moeten toch de volle ambitie en de stoere
werklust naar de naaste toekomst worden gericht.
H.
Redacteur:
DEKKING.
int. Instituut
s o

102 DE JO URNALI S T
Oflïciëele berichten.
LEDENLIJST.
Aangenomen als gewoon lid:
A. J. Schuwer, Prov. Ov. en Zw.Ct., Prins Hendrikstraat
16, Zwolle.
J. M. van Dansik jr., Prov. Ov. en Zw. Ct., Assendorperstraat
248, Zwolle.
H. W. Th. Ruijters, Utr. Nbld., Lindelaan 14, Driebergen-Rijsenburg.
G. Stants, Gr. Prov. Dbl, Burg. v. d. Voort v. Zijplaan
68, Maartensdijk.
E. Verthoren, Utr. Nbld., Adr. v. Ostadelaan 100,
Utrecht.
T. Koerner, Argent, en Chil. bladen, Parkflat Marlot,
Offenberglaan 1, 's-Gravenhage.
T. Elema, TV. Winsch. Ct. Langestr. 3, Winschoten.
Mr. W. Verkade, Arb.pers, Cath. v. Clevepark 47,
Buitenveldert (post A'dam Z.).
K. H. M. van den Berg, N. Utr. Ct., van Musschenbroekstr.
72, Utrecht.
Voorgedragen als gewoon lid:
J. H. Mackenzie, Dbl. v. Rott., Leede 132, Rotterdam
Z.
J. M. Kok, Dbl. v. Rott., Valckeniersweg 1, Rotterdam
C.
L. W. A. de Bot, Dordr. Ct., Schoonebergerweg 71a,
Rotterdam.
C. Craamer, Aneta, Havenkade 21a, Scheveningen.
C. J. Rotteveel, Ned., Galileïstraat 58, den Haag.
J. van Oostende, N. Utr. Ct., Prinsenstr. 76, Utrecht.
B. B. L. Smid, Utr. Nbld., Rembrandtlaan 76, Bilthoven.
H. de Lange, Meppeler Ct., e.a. bl., Reestsingel 17,
Meppel.
H. C. Everhard jr., Arb.pers, Belgische straat 16,
Zaandam.
H. M. A. N. Koemans, A.N.P., v. Galenstraat 29,
den Haag.
C. Riezebos, Bred. Ct., Regentesseplein 7, Ginneken
(thans buitengew. lid).
Overgeschreven van gewoon naar buitengewoon
lid:
}. F. L. de Balbian Verster, v. d. Veldestr. 7b, Amsterdam
z.
Bedankt als gewoon lid:
J. v. d. Feijst te Rotterdam (wegens uittreding uit
het vak).
Adresverandering t
G. H. Hoek naar Burgemeester Gülcherlaan 43, Hilversum.
H. B. Wildevuur naar Dahliastraat 18, Enschede.
M. Pont van Valckenborgh naar Trekweg 70, den
Haag.
G. Ch. Goddijn naar Moreelsestraat 17 hs., A'dam.
D. }. F. de Man naar 12 Courtlands Road, Surbiton,
Surrey.
Drs. Th. B. F. Hoyer naar Westerkade 21, Rotterdam.
A. Koolhaas naar Westerkade 20, Rotterdam.
Jhr. mr. B. de Jong van Beek en Donk naar Pacific
Apartment House, Genève.
Mevr. G. R. J. Buining naar Nic. Witsenstraat 6,
Amsterdam Z.
B. Blinxma naar Vondelweg 270, Haarlem N.
A. H. van Kollem naar Oranje Nassaustr. 18, Leeuwarden.
}. G. de Haas naar Roerstr. 69. Amsterdam Z.
L. R. Stallinga naar Joh. Verhulststr. 62 II, Amsterdam
z.
J. G. A. van Zijst naar villa „Lou Gravas", Route de
Venanson, St. Martin-Vésubie (Alpes Maritimes).
N. D. Kuiper naar Flatgebouw Willemspark, Zeestr.
73, den Haag.
H. Greven naar da Costastraat 13A, Zwolle.
R. Blijstra naar Amstellaan 70 III, Amsterdam.
N. H. Lindeman naar Geraniumstraat 40, Almelo.
Dr. H. B. Wiardi Beekman naar Pernambucolaan 55,
Overveen.
R. Weemhoff naar Da Costalaan 120, Rijswijk (Z.H.).
H. A. Winckel naar van Lansbergestr. 62, den Haag.
S. Swaalep naar Westeinde 5, Amsterdam.
J. D. Rempt, Thorbeckelaan 104, Den Haag.
ONS LEDENTAL.
Een nieuw record.
In mijn jongste jaarverslag waagde ik de voorspelling,
dat de Kring dit jaar een ledental van 700 zou bereiken.
Dit nieuwe record is thans behaald.
Als 700e lid meldde zich op 4 Juli jl. aan de heer
C. Craamer, redacteur van Aneta te 's-Gravenhage.
Formeel is nummer 700 nog niet toegelaten, doch twee
gewaardeerde collega's dragen hem voor en het Bestuur
der H.J.V. gaf reeds zijn fiat. Het zevende honderdtal
is dus vol, een cijfer nog nimmer door den Kring behaald.
De Kring telt thans 4 eereleden, 620 gewone en 76
buitengewone leden.
Bij zijn oprichting in 1884 had de Kring 47 gewone
leden.
Het volgende staatje geeft een beeld van den groei
onzer vereeniging:
Jaar Eereleden
1884
1900
1910
1920
1933
1934 4
1935 4
1936 3
1937 3
Febr. 1938 4
Juli 1938 4
Gewone
47
244
259
404
521
557
565
575
575
600
620
Buitengewone
16
56
64
52
61
57
63
70
79
76
Totaal
47
260
315
468
573
622
626
641
648
683
700
G. POLAK DANIELS.
COMITÉ EXECUTIEF VAN DE F.IJ.
Persvrijheid, Beroepseer. Beroepsgeheim.
Collega mr. M. Voorbeytel schrijft ons uit Parijs:
Toen het, als gevolg van de tijdsomstandigheden en
de internationale ontwikkelingen, onmogelijk gebleken
was in Polen een voldoend aantal vertegenwoordigers
der aangesloten organisaties bijeen te brengen, heeft het
Alg. secretariaat van de „Federation Internationale des
Journalistes" in allerhaast een Comité Exécutif in elkaar
gezet van 30 Juni tot 2 Juli, te Royaumont, de oude abdij
niet ver van Chantilly. Feestelijkheden en ontvangsten
werden ditmaal geheel achterwege gelaten — het was
uitsluitend een werk-comité. De deelnemers, ondergebracht
in de abdij, die als „Foyer" voor intellectueelen
en kunstenaars is ingericht, genoten echter volop van de
ideale rust en van de mooie omgeving van het Oise-dal.
De voornaamste taak van deze bijeenkomst was de
voorbereiding van het Congres van September. De
statuten bepalen dat, wil een statuten-wijziging op een
van de tweejaarlijksche Congressen in behandeling kunnen
komen, ze op de agenda geplaatst moet worden door
het laatste Comité Exécutif dat eraan voorafgaat. Ditmaal
was de vaststelling van de agenda zeer belangrijk,
omdat de houding van Zwitserland de vraag had opgeworpen
of er wijziging gebracht behoorde te worden in
art. 2, dat als eerste deel van de F.IJ. noemt den strijd
voor de vrijheid van de pers en van de journalisten.
De Zwitsers hadden niet, zooals vereischt was, een
concreet voorstel tot het wijzigen van art. 2 ingediend.

en slechts in algemeenen zin gevraagd de politiek van
de F.IJ. zoodanig te herzien dat ook landen waar de
persvrijheid niet bestaat, omdat ze niet past in het kader
van een autoritair bewind, er deel van zouden kunnen
uitmaken. Zij hadden ook geen vertegenwoordiger gezonden,
en het was al sinds vele maanden duidelijk dat
zij zouden uittreden, omdat zij, als neutraal land, door
dictaturen omringd, den strijd voor de persvrijheid niet
langer meenen te kunnen voeren, en contact wenschen
met de collega's in die dictatoriale landen. Het onlogische
in hun houding was dat niets hen verhinderde dit
contact als onafhankelijke organisatie te onderhouden,
en toch deel te blijven uitmaken van de F.I.J.
Hoe dit zij, de antwoorden door de aangesloten organisaties
ingezonden hadden ten duidelijkste aangetoond
dat buiten de Zwitsers geen enkel land den strijd voor
het beginsel der persvrijheid wilde laten vallen, ook al
is die vrijheid in eenige van die landen die de F.I.J.
bestrijkt vaak praktisch niet zoo heel groot meer. Het
debat duurde dan ook niet lang. Men had den Zwitsers
kunnen antwoorden dat, nu ze geen concreet voorstel
tot herziening van art. 2 hadden ingediend, een herziening
van dat art. op het komende Congres technisch
niet mogelijk was. Om echter niet den minsten twijfel te
laten omtrent de algemeene opvatting werd een motie
aangenomen (met algemeene stemmen) luidende: „Het
Comité Exécutif, acte nemende van de resultaten van
de enquête Eskelund-Kenyon, constateert dat er geen
aanleiding bestaat de statutaire en leerstellige positie
van de F.I.J. te wijzigen".
Op haar kort hierna gehouden jaarvergadering heeft
de Zwitsersche persvereeniging het besluit genomen de
F.IJ. te verlaten.
Tegenover deze uittreding staat het toetreden van de
„Association Internationale des Journalistes Accrédités
auprès de la Société des Nations", dat de Zwitsers tot
dusverre hadden tegengehouden en van de Journalistenvereeniging
van Littauen, terwijl met de buitenlandsche
persvereeniging te Tanger besprekingen worden gevoerd.
Oostenrijk is natuurlijk door den „Auschluss", als
lid verdwenen.
Op de agenda der statutenwijzigingen werden geplaatst:
een voorstel van den Belg Herman Dons de
mogelijkheid te openen voortaan maar éénmaal 's jaars
te vergaderen, als zuinigheids-maatregel, een voorstel
van de Polen de aanwijzing van het land dat den Voorzitter
levert voortaan alfabetisch te doen plaats hebben,
en een voorstel van Mile Dusserf, van de Buitenlandsche
Persvereeniging te Brussel, de rechten van vereenigingen
van buitenlandsche correspondenties in de F.I.J. uit te
breiden. Deze voorstellen zullen dus op het eerstvolgende
congres behandeld worden.
Statutair moest dit congres plaats hebben in het land
van den aftredenden President, dus in Denemarken.
Maar bij het begin van het Comité Exécutif was van
den voorzitter Eskelund een brief ontvangen, waarbij hij
mededeelde een benoeming te hebben gekregen tot Rijksambtenaar
van Denemarken, en deswege zijn ontslag te
geven als voorzitter. In de vacature behoefde voor deze
enkele maanden niet te worden voorzien — de twee
vice-presidenten, de Tsjechische mejuffrouw Sisova en
de Engelschman Kenyon kunnen de taak overnemen.
Maar er moest een land voor het Congres worden aangewezen.
Op voorstel van den alg. secretaris Stephen
Valot werd besloten het congres in de tweede helft van
September in Marokko te houden. Mocht dit niet of
moeilijk te organiseeren zijn, dan zal men te Straatsburg
bijeenkomen.
Ten aanzien van het vraagstuk van de beroeps-eer;
waarvoor de Fransche afgevaardigde Sudre een rapport
had uitgebracht, werd besloten dat het secretariaat, in
samenwerking met Sudre en met de Engelsche ,,Union
of Journalists", een ontwerp van een tekst zal opstellen
voor het eerstvolgende congres, dat aangenomen zou
kunnen worden door de organisaties die zulk een code
nog niet bezitten, of een richtsnoer zou kunnen vormen
bij.de opstelling ervan.
DE JOURNALIST 103
Over de Fondsen en Kassen tot hulp en steun was
door de Belgen rapport uitgebracht, omdat de Belgische
organisaties die het best geregeld hebben. Besloten werd
een groote enquête te houden voor hetgeen op dit gebied
in de verschillende aangesloten landen bestaat, ten
einde de verkregen resultaten ter algemeene kennis te
brengen en de tot standkoming in andere landen te
bevorderen.
Ten opzichte van een beperking van den arbeidsduur
en de arbeidsvoorwaarden van buitenlandsche correspondenten
werd een motie aangenomen, zeggende:
dat de situatie van de buitenlandsche correspondenten,
die onder de tegenwoordige omstandigheden een bijzonder
belangrijk en delicaat karakter draagt, door de F.I.J.
met bijzondere aandacht moet worden gevolgd, ten einde
hun eenerzijds alle mogelijke waarborgen te bezorgen en
anderzijds de bladen die er buitenlandsche correspondenten
op nahouden niet overmatig te belasten.
Over ,,pers-accoorden" werd een motie aangenomen
van den volgenden inhoud:
„Het Comité Exécutif vestigt de aandacht van de
nationale organisaties en van die van de buitenlandsche
pers op de gevaren, die kunnen voortvloeien uit zekere
bepalingen van pers-overeenkomsten, waarvan de betrokken
regeeringen kunnen gebruikmaken om op willekeurige
wijze en zonder dat men daar altijd iets aan
doen kan de terugroeping te bewerken van een correspondent
in het buitenland, wiens eenige fout daarin heeft
bestaan dat hij zijn taak volgens zijn geweten en in alle
onafhankelijkheid heeft vervuld, met het eenige doel de
nationale en internationale openbare meening in te lichten,
en daarmee het algemeen belang te dienen. Het
noodigt de aangesloten organisaties uit zich waakzaam te.
toonen, en voort te gaan het noodige te doen om de
uitwerking ongedaan te maken van een verborgen actie,
die in haar gevolgen en consequenties nog ernstiger is
dan de uitzettingen van journalisten om politieke redenen,
welke uitzettingen in het openbaar plaats hebben,
en daardoor onderworpen zijn aan de sanctie van de
openbare meening".
De motie die werd aangenomen betreffende het beroepsgeheim
luidt:
„Het Comité Exécutif, getroffen door recente voorvallen
die zich in verschillende landen hebben voorgedaan,
brengt plechtig in herinnering dat het beroepsgeheim
een onontbeerlijke moreele regel in om de journalisten
in staat te stellen hun taak in vrijheid te vervullen,
en de pers haar politieke en sociale missie te
doen uitoefenen,
herinnert enaan dat de journalist zijn taak vervult overeenkomstig
zijn beroepsgeweten en binnen de grenzen
van het algemeen belang, waarvan hijzelf, onder controle
van zijn gelijken, de beoordeeling heeft.
herinnert eraan dat het beroepsgeheim, dat met name
in de codes van beroepseer der Engelsche en Fransche
journalisten geschreven staat, door een lange tmditie is
bevestigd, en reeds in een aantal landen door de jurisprudentie
erkend wordt,
verklaart dat op dit gebied teruggang niet toelaatbaar
is,
spreekt opnieuw zijn overtuiging uit dat de journalisten
verplicht zijn het beroepsgeheim strikt in acht te nemen
(welke de gevolgen daarvan ook mogen zijn), noodigt
de overheden uit het beginsel ervan, dat een van de
voorwaarden der persvrijheid is, te eerbiedigen, verzoekt
de nationale organisaties hun streven voort te zetten het
beroepsgeheim te handhaven en wettelijk erkend te
krijgen, en besluit het onderzoek van het vraagstuk op
het eerstvolgende Congres voort te zetten."
Ten aanzien van de financiën werd ten slotte bepaald
dat de betaling der contributies zal worden voortgezet
op de voorwaarden van het afgeloopen jaar, te weten
op de basis van 90 % van de contributie van 1936, zonder
dat, in Fransche francs gerekend, het bedrag lager
mag zijn dan in dat jaar.
Mr. M. VOORBEYTEL.

104 D E J OURNALIST
„WERELDFILM". EN „PERS'BALS.
Het z.g. Scheveningsche „wereldfilmbal" is een grootsche
mislukking geworden, zoo constateeren de bladen.
We dachten daarbij aan de pogingen die herhaaldelijk,
ook nog onlangs, bij het Kringbestuur zijn gedaan om
dit te bewegen een z.g. Persbal in Scheveningen te
ondernemen. De schoonste beloften werden erbij geleverd,
kleurige programma's bijgevoegd, een reeks autoriteiten
genoemd, wier deelneming men zich aanstonds
zou verzekeren. Het bestuur heeft deze festiviteiten op
naam van en ten koste van de pers steeds, ook nu weer,
afgewezen.
Reclame behoort in het redactioneele gedeelte niet
thuis.
DE UITSTAP NAAR AMSTERDAM
Onze goede vrienden van de A.P. hebben wederom
den Kring een grooten dienst bewezen en wederom
hebben zij getoond, hoe zij in ons organisatieverband
er aldoor naar streven trouw, toewijding en sympathie
te schenken.
De uitstap — van een uitstap"je", kan moeielijk worden
gesproken — op 16 en 17 Juli is een volledig welslagen
geweest, een paar prettige en feestelijke dagen,
werden het, waarvan de organisatie bewonderenswaardig
was.
Nooit te voren hebben we zooveel journalisten op
een uitstapje bijeen gezien. Met ruim 120 waren we
en zelden was een excursieprogram zoo gevuld en zoo
vol afwisseling.
Zaterdagmiddag werd het gezelschap in het Centraal
Station ontvangen waar de Ned. Spoorwegen vertegenwoordigd
door ir. W. J. Berdenis van Berlekom, hoofdinspecteuren
den stationschef, den heer W. Jongstra,
ververschingen aanboden.
De voorzitter van de Amsterdamsche pers, de heer
D. Kouwenaar, heette allen welkom en de Kringvoorzitter
sprak reeds een voorloopig woord van dank. Hij
herinnerde erbij aan den uitspraak van Busken Huet
dat scribenten eigenlijk nooit moeten tafelen met hen
die zij critiseeren. Doch een zoo oprecht hartelijke uitnoodiging
konden de journalisten zonder gemoedsbezwaren
aanvaarden.
Namens de Spoorwegen sprak de heer Ir. W. J. Berdenis
van Berlekom eenige hartelijke woorden.
Het gemeente bestuur van Amsterdam bood den journalisten
een boottocht door de havens en grachten aan.
De waarnemende havenmeester, de heer B. de Vries,
was hierbij tegenwoordig.
We voeren in een viertal fraaie motorbooten in den
koelen zonnigen namiddag door het onvergelijkelijk
wonder van stedepracht, dat Amsterdam is en genoten
er volop van.
In het Carlton-hotel ontving de Amsterdamsche pers
de collega's op een thee-uur.
's Avonds waren de journalisten in Krasnapolsky de
gasten van het gemeentebestuur. Aan den feestelijker:
maaltijd namen o.m. de wethouders Boekman, Rustige
en Van Meurs deel.
De heer Boekman hield bij deze gelegenheid een tafelrede,
waarin hij er op wees, dat het te Amsterdam —
in strijd met het woord van Busken Huet — mogelijk
is aan tafel te gaan zitten met hen, die men critiseert.
Als overeenkomstige taak van een gemeentebestuur en
de pers zag spr. het leiding geven aan een vrij publiek.
In een democratisch land staan overheid en pers vrij
ten opzichte van elkaar. Beide werken aan het algemeen
belang.
De Kringvoorzitter beantwoordde deze zeer toegejuichte
rede met eenige hartelijke woorden, waarin hij
met citaten uit Vondel dank bracht voor de gulle ontvangst
en Amsterdam alle goeds toewenschte.
De Zondag ving aan met een bezoek aan de Fransche
tentoonstelling in 't Stedelijk museum welks directeur,
jhr. D. C. Röell, de pers met een vriendelijke toespraak
welkom heette.
Een groepje excursisten in Amsterdam.
De Secretaris en Mevrouw Polak Daniels en L. Schotting ontdekt
men op deze groep.
(Foto Van Zuiden).
Om twaalf uur toog het gezelschap naar Schiphol.
Na de lunch hield de directeur der K. L. M. de heer
A. Plesman, een causerie over de luchtvaart ten dienste
van de landverhuizing.
Bij het bezoek aan de roeibaan dat hierop volgde, gaf
mr. P. J. Mijksenaar, de gemeentelijke commissaris voor
het vreemdelingenverkeer een overzichtelijke uiteenzetting
van het boschplan en zijn beteekenis voor de hoofdstad.
's Avonds waren de journalisten de gasten van de
Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer, welke een
maaltijd in het A.MJV.-gebouw aanbood.
De voorzitter van de V. V. V., de heer D. Hudig
LJzn., wees er op, dat deze vereeniging op haar wijze
de economische en cultureele belangen van het volk
dient, hetgeen eveneens de taak van de pers is.
De Kringvoorzitter dankte en wenschte V.V.V. succes
in haar streven om voor Amsterdam de belangstelling
te wekken en te voeden, die onze grootsche hoofdstad
zoo ten volle verdient.
En tot de Amsterdamsche Pers, de promotrice van
deze zomerreis, richtte hij een afzonderlijk woord:
In de landelijke journalistenorganisatie is de A.P.
een der grootste afdeelingen. Herhaaldelijk heeft het
Kringbestuur op de A.P. een beroep moeten doen als
groote nationale gebeurtenissen in Amsterdam of zijn
omgeving plaats vonden en altoos heeft de A.P. door
haar connecties, haar invloed, haar zuiver begrip van
Collega De Vries kondigde op het eind van den rijtocht naar het
A.M.J.V.gebouw aan dat de A.P. ervoor had gezorgd dat Mevrouw
Mann-Bouwmeester „zich op onzen weg bevond". Dat was natuurlijk
toeval. Nochtans heeft de Kringvoorzitter de groote artieste namens
de journalisten gecomplimenteerd.
(Foto Van Zuiden).
wat de journalistiek dan noodig had uit publiciteitsoogpunt,
tot het welslagen dezer gebeurtenissen belang-

ijk bijgedragen en zich de oprechte dankbaarheid verzekerd
van Kringbestuur en collega's.
In zekeren zin is de A.P. in onzen Kring wat Amsterdam
is in ons land. Ook voor de A.P. zijn, wat niet
in Amsterdam werkt „provincialen". We hebben eigenlijk
aldoor lesjes noodig van de groote zuster. Als we in Amsterdam
onze periodieke vergadering hebben wordt blijkbaar
de lust vaardig over de A.P. om den kleinen broers
eens te toonen wat een grootstijlsche vergadering is. Er
moet wat leven in de brouwerij komen! Enkele van haar
geroutineerdste sprekers worden opgecommandeerd om
'm eens van katoen te geven met critiek en bezwaren,
zelfs met een motie van afkeuring in het bestuur, die
zij heelemaal niet denken in te dienen. En als dan de
provincialen wat onthutst doen, hebben de Amsterdammers
een grondeloos plezier en ze zijn verder de charmantste
collega's. Hoezeer ze ons tenslotte genegen zijn
toonden zij ons nu weer door deze reis ineen te zetten.
Waarde vrienden van de A.P. we zijn u allen hartelijk
dankbaar voor de massa werk die speciaal het bestuur,
bijzonderlijk collega's De Vries en Van den Bergh voor
ons op u hebt willen nemen en die met zulk prachtig
resultaat werd beloond. (Een langdurig applaus volgde
dat herhaald werd toen ook Mevrouw De Vries voor
haar medewerking in de voorbereiding werd gehuldigd).
Spreker besloot: Het spijt me als „provinciaal" een beetje
eerlijk te moeten zeggen dat we nog nooit zóó zijn ontvangen
als nu in Amsterdam. De A.P. heeft bewezen
dat zij er recht op heeft te meenen dat zij, als het er
aan komt, ons allen een lesje kan geven. Nogmaals hartelijk
dank vrienden van het A.N.P., we nemen opnieuw
een dankbaar gevoel jegens u mee naar onze provincie!
Collega Van Bolhuis, die namens de H.J.V. dankte,
zei dat hij zich thans zéér bezwaard gevoelt, als hij
denkt dat nu ook de H.J.V. eens voor een uitstapje zal
moeten zorgen!
INHULDIGINGSFEESTEN EN DE PERS.
Het was een eigenaardig genoegen nog eens na te
lezen wat veertig jaren geleden de Kring heeft gedaan
voor de regeling van de perszaken ter gelegenheid van
de Inhuldiging.
Er waren daartoe twee comité's gevormd, een „binnenlandsch",
bestaande uit de heeren P. J. Appel, voorzitter,
mr. G. Keiler, secretaris; }. H. Geerke, penningmeester,
W. F. Andriessen, M. E. Belinfante, E. W.
de Jong, J. Timmer, R. C. Verwijck en M. Vierhout en
een „buitenlandsch": Prof. dr. A. Kuyper, 1ste voorzitter;
D. A. van Waalwijk, 2de voorzitter, W. M. Derkinderen,
penningmeester; Jacq. Deen, 1ste secretaris; C. K. Elout,
2de secretaris.
Beide comité's hebben uitnemend werk van voorbereiding
gedaan en hun arbeid heeft den journalisten aanzienlijk
profijt geschonken.
Het binnenlandsch comité zorgde dat 78 vertegenwoordigers
van Nederlandsche en Nederlandsch Indische
bladen te Amsterdam en te 's-Gravenhage en bij de
vlootrevue behoorlijk werden ontvangen en hun werk
konden doen en het wist allerlei faciliteiten voor hen te
verwerven.
Het buitenlandsche, dat aan een subcomité in Den
Haag, onder leiding van den heer J. Doorman met
verder de heeren M. E. Belinfante, A. G. Biemond, P.
A. Haaxman, M. van Raalte en A. C. A. van Vuuren
het feest in de residentie overliet, ontving van de Regeering
een subsidie ad ƒ 25.000 plus nog ƒ 3180 door „de
offervaardigheid van een aantal bekende personen" en
ontwierp een bijzonder belangwekkend program. Het
qaf een „Handboek" uit, dat het buitengewoon lid van
den Kring de heer A. W. Sijthoff voor zijn rekening
nam in Fransch, Duitsch en Engelsch; verkreeg vrij
spoorwegvervoer 1ste klasse van 1 tot en met 17 September,
logies te Amsterdam van 2 tot 10 September
voor f 60—, een Persgebouw in „Eensgezindheid" enz.
Voorzitter' Boissevain getuigde op de Algemeene Vergadering
van 26 December 1898, dat: „beide comités
DE JO URN A L 1ST 105
als mannen hebben gewerkt, georganiseerd, alles voorbereid;
geen moeite was hen te veel". Hij had zelf, om
gezondheidsredenen, niet aan de commisoriale taak kunnen
deelnemen.
Het buitenlandsch comité was in de feestweek nog
terzijde gestaan door de heeren mr. J. Kalff, J. F. L.
de Balbian Vester en A. G. C. van Duyl Jr.
Men krijgt den indruk dat vooral de buitenlandsche
journalisten geweldig zijn gecajoleerd: de Engelsche
vrije reis met de booten van de Zeeland, de Amerikanen
met de booten van de Holland Amerika lijn, raout bij
den burgemeester van Amsterdam, diner bij het gemeei^tebestuur,
boottocht door ide grachten, in Den
Haag kunstfeest in Pulchri, afternoon tea bij den
schilder H. W. Mesdag, raout bij jhr. mr. J. Roëll, in
Rotterdam boottocht op de Maas onder leiding van den
handel en diner vanwege het gemeentebestuur, tocht in
de omstreken van Arnhem en voorts nog een eigen boot
„Koningin Regentes" van Amsterdam naar Lissabon
voor het daar te houden Perscongres.
En tenslotte de wat trieste overdenking dat van
alle hier genoemde medewerkers aan de persontvangst
er nog maar vier in leven zijn: Elout, Biemond, Kalff en
de Balbian Verster.
Hoevelen nog van de Nederlandsche collega's die toen
als verslaggevers zijn uitgezonden naar de Kroningsfeesten
lezen dit?
MUTATIES.
Met ingang van 15 Augustus is collega G. H. Hoek,
thans verbonden aan de redactie van De Rotterdammer,
secretaris der R.J.V., benoemd tot chef van den reportagedienst
van de N.C.R.V.
Collega J. F. E. Belinfante is met ingang van 1 Aug.
j.1. benoemd tot adjunct-directeur van het Algemeen
Nederlandsch Persbureau „A.N.P."
SNEL-JOURNALISTIEK.
Het Dagblad van Gouda beklaagt er zich over dat
de Goudsche Courant op Donderdagavond een volledige
uitslag had van de eind-examens der Goudsche Industrieen
Huishoudschool, welke Vrijdagmiddag j.1. pas aan
de geslaagde leerlingen zou worden medegedeeld!
De redactie van de Goudsche Courant heeft zich niet
gehouden aan een verzoek van de directrice van de
Huishoudschool om de namen der geslaagde leerlingen
niet eerder dan Vrijdagavond te publiceeren.
Het Dagblad van Gouda toornt, en terecht, zéér.
ADRESSEN.
Onze leden gelieven correspondentie betreffende
arbeidsbemiddeling en redactioneele bijdragen voor „De
Journalist" te richten tot collega HENRI DEKKING,
Flatgebouw Westzeedijk 128b, Rotterdam (tel. 50538);
correspondentie voor het Kringbestuur, benevens
adreswijzigingen, verandering van hoofdfunctie, aan-
melding voor het lidmaatschap en de aanvragen van
kaart van de F.I.J. naar collega G. POLAK DANIELS,
Schiefbaanstraat 15, den Haag (telef. 117029);
correspondentie betreffende contributiebetaling en
pensioenverzekering naar collega J. SCHRAVER, Flat­
gebouw Kralingsche Plaslaan 184 (telef. 14844), giro
254336.

106 DE JOURNALIST DE JOURNALIST 107
De bevoorrechte collega's en hun dames die achterin de zaal zaten zullen zich op deze
foto gemakkelijk en met begrijpelijk genoegen herkennen. Heel achterin staan de
meer „officieele" dames en heeren. Van links af herkent men met wat goeden wil als
3de Polak Daniels, als 4de mevrouw Kouwenaar, als 5de Lievegoed, dan mevrouw Boekman,
Het diner in Krasnapolski, door het
Gemeentebestuur van Amsterdam
aangeboden op 16 Juli 1938.
(Cliché Haagsche Courant)
Elout, mevrouw Dekking, de heer Boekman, mevrouw Polak Daniels. Achter de vaas
gaan wethouder Rustige en mevrouw Lievegoed schuil, dan volgen de Kringvoorzitter,
mevrouw Van Bolhuis, wethouder Van Meurs, Kouwenaar, Van Bolhuis. De overigen
verliezen zich in het ongewisse.

106 DE JOURNALIST DE JOURNALIST 107
De bevoorrechte collega's en hun dames die achterin de zaal zaten zullen zich op deze
foto gemakkelijk en met begrijpelijk genoegen herkennen. Heel achterin staan de
meer „officieele" dames en heeren. Van links af herkent men met wat goeden wil als
3de Polak Daniels, als 4de mevrouw Kouwenaar, als 5de Lievegoed, dan mevrouw Boekman,
Het diner in Krasnapolski, door het
Gemeentebestuur van Amsterdam
aangeboden op 16 Juli 1938.
(Cliché Haagsche Courant)
Elout, mevrouw Dekking, de heer Boekman, mevrouw Polak Daniels. Achter de vaas
gaan wethouder Rustige en mevrouw Lievegoed schuil, dan volgen de Kringvoorzitter,
mevrouw Van Bolhuis, wethouder Van Meurs, Kouwenaar, Van Bolhuis. De overigen
verliezen zich in het ongewisse.

108
Mr. JOH. J. BELINFANTE.
Al bladerende in „Wie is dat?" las een Haagsche
redacteur van het Algemeen Nederlandsch Persbureau,
dat mr. Joh. J. Belinfante in 1898 op een dissertatie getiteld
„Opmerkingen over het beheer van gemeenteondernemingen"
te Leiden is gepromoveerd. Hij blies,
na ,deze vondst, onmiddellijk „verzamelen" en de redactioneele
hoofden werden bij elkaar gestoken. De conclusie
van dit beraad was — wie den heer Belinfante
kent heeft haar reeds geraden —: daar moeten wij iets
aan doen. Maar spoedig bleek, dat de dag van herdenking
voorbij was. De doctorsbul kreeg mr. Belinfante
op 8 Juli en, zoo vroegen zich de Haagsche redacteuren
even af, mogen wij mijnheer Belinfante op den 21 sten
nog wel aan dien dag herinneren. Het eenstemmige antwoord
hierop luidde dat, al was de dag verstreken, dit
toch geen reden behoefde te zijn om te blijven zwijgen.
Integendeel: allen voelden het als een verzuim van de
gelegenheid den hooggeachten directeur van het A.N.P.
te eeren niet een bescheiden gebruik te hebben gemaakt.
Dit zoo zijnde trok een hunner er op uit om een geschenk
te koopen en den volgenden ochtend vereenigde de
Haagsche staf zich in een van de kamers der redactie,
opdat een onzer tot den heer Belinfante zou zegg e £'
dat dit veertigjarige jubileum een oogenblik aandacht
eischte. Verrast, zelfs lichtelijk ontroerd, luisterde de
heer Belinfante naar de huldigende woorden te zijner
eere. Hij hoorde uit den mond van den redactioneelen
tolk dat allen er trotsch op zijn onder mijnheer Belinfantes
leiding te schrijven. Een leiding, die nooit drukt,
maar altijd verfrisschend werkt op hen, die van dezen
overvloed van wetenschap, scherp inzicht, humor bescheiden-
en beminnelijkheid dagelijks gemeten. Hartelijk
was het wederwoord van den heer Belinfante, die
zeer dankbaar bleek voor het geschenk en de bloemen
van zijn mededirecteur, den heer H. H. J. van de Pol.
Nauwelijks tien minuten duurde deze reunie. Buiten
kantoor wachtte mijnheer Belinfante werk. En toen de
Haagsche redacteuren hem even later het Voorhout
zagen oversteken, de onafscheidelijke pijp in de hand
sprak een hunner aller gedachten uit: ik ben blij, dat
wij dit gedaan hebben.
DE JO U R N A L I S T
J. OPPENHEIM. •
C. J. SCHOTEL.
Op 1 Augustus was het 40 jaar geleden, dat collega
C. J. Schotel zijn loopbaan in de journalistiek begon.
Hij was eerst verslaggever van het Nieuwsblad voor
Nederland, later van het Handelsblad. Daarna is hij
overgegaan naar de redactie-buitenland van dat blad
waarvoor zijn groote talenkennis hem in het bijzonder
geschikt maakte en waartoe hij nog altijd behoort. Van
zijn oude liefde voor de verslaggeverij getuigden niet
lang geleden eenige herinneringen „Uit een oud reporterboekje".
Van de vereeniging De Amsterdamsche pers is
de jubilaris jarenlang secretaris geweest; als zoodanig
nam hij een werkzaam aandeel in de organisatie van
de ontvangst der buitenlandsche pers in ons land ter
gelegenheid van de Olympische spelen van 1928. Ook
was hij gedelegeerde der A.P. bij het bestuur van den
Nederlandschen Journalistenkring.
Hij was in het Kringbestuur een zeer gewaardeerde
verschijning, geestig, origineel, en als het moest ook
heel ernstig in zijn beoordeelingen en adviezen. Het speet
allen daar, dat Schotel afscheid nemen moest als gedelegeerde.
Het bestuur van den Kring heeft hem op zijn feestdag
een mooi bloemstuk gezonden. Hij is in intieme bijeenkomst
door directie, hoofdredactie en redactie van het:
Handelsblad gehuldigd.
J. G. BARENBROEK 70 JAAR.
Een in journalistenkring zeer gezien collega, J. G.
Barenbroek werd op 26 Juli 70 jaar.
Hij had aan het Handelsblad, na medewerker te zijn
geweest van den om zijn breede kennis en zijn citatenschat
onvergetelijken Chr. Nuys de leiding van de
rubriek Buitenland.
In talrijke artikelen over vraagstukken van internationale
politiek en in de dagelijksche en wekelijksche
overzichten, waarin hij de wereldgebeurtenissen analyseerde,
heeft hij zich, mede dank zij zijn groote belezenheid
en gedegen kennis, een betrouwbaar gids getoond.
Veertig jaar is de heer Barenbroek in de Nederlandsche
journalistiek werkzaam geweest en toen hij op
31 December 1931 zijn vruchtbare pen neerlegde om de
rust te gaan genieten, die hem na zijn werkzaam leven
alleszins toekwam, is hem door de vele vrienden die hij
zich in den loop der jaren onder collega's gemaakt heeft,
een hartelijk afscheid bereid. De wensch, hem toen
gewijd, dat hij de rust en de voldoening mocht genieten,
die toekomt aan hen, die hun plicht met overtuiging vervuld
hebben, zij op zijn zeventigsten verjaardag van
qanscher harte ook door den Ned. Journalistenkring
herhaald.

H. W. DE RONDE f
Op den lsten dezer nacht is te Hillegersberg op 67jarigen
leeftijd overleden de heer H. W. de Ronde, die
bijna 40 jaar lang voor zijn courant, het Rotterdamsch
Nieuwsblad, zijn veel gelezen muziekcritieken heeft geschreven.
Als opvolger van Willem Smalt nam de Ronde, die
oorspronkelijk ambtenaar ter posterijen en telegrafie was
en 1 November 1896 als redacteur-stad aan het Rott.
Nieuwsblad verbonden werd, aan het einde der vorige
eeuw de verzorging der muziekrubriek over en wist deze,
dank zij zijn kennis, zijn belezenheid en zijn weloverwogen,
doch zeker lang niet altijd mild oordeel tot een
der belangrijkste en aantrekkelijkste van zijn courant te
maken.
Enkele jaren lang was hij vóór 1903, muziekredacteur
aan het Weekblad voor Rotterdam onder leiding toen
van A. Voogd.
In later jaren was hij tevens een gewaardeerd medewerker
van tal van vakbladen op muziekgebied: Symphonia,
Caecilia en vele andere.
Van zijn hand verscheen het door leidende leerkrachten
van conservatoria en muziekscholen gaarne aanbevolen
overzicht der muziekgeschiedenis, uitgegeven bij
E. Querido te Amsterdam.
Den lsten Mei 1936 nam de Ronde onder tal van
blijken van hartelijke belangstelling afscheid als muziekredacteur
van het Rott. Nieuwsblad.
Aan de groeve heeft de Kringvoorzitter ons leedwezen
over dit droef verscheiden, na zóó korten rusttijd uitgesproken.
EMMY J. BELINFANTE.
Het was dezer dagen tien jaar geleden dat mej. Emmy
J. Belinfante de functie van redactrice van het maandblad
der Ned. Vereeniging van Huisvrouwen aanvaardde.
Het blad drukt op de eerste pagina, bij haar portret
een artikeltje af, waarin mej. Belinfante erkentelijkheid
wordt betuigd voor de voortreffelijke wijze, waarop zij
in de afgeloopen jaren haar taak heeft vervuld.
UIT DEN LEDENKRING.
DE WEG UIT DEN SALARISDOOLHOF.
Wanneer ik — na verkrijging van het gehoopte consent
van den Redacteur van De Journalist — een en
ander over de salaris-affaire schrijf, doe ik dat zonder
grein van verband met de vele boosaardigheden ons,
DE ) O URNA L 1ST 109
journalisten, door het groene (inderdaad: ook in onze
vakaangelegenheden groene!) Weekblad De Waag
naar de hoofden geslingerd. Ten opzichte van dit orgaan
trooste de Nederlandsche journalist zich met de gedachte
dat Haarlem al eerder in de geschiedenis de vindplaats
van „een onaangenaam mensch in den Haarlemmerhout"
is geweest, en dat wij de mogelijkheden ruimschoots bezitten
om onze wasch thuis te behandelen, zonder vreemde
hulp. Voor het overige gebiedt de redelijkheid de
erkenning dat hier en daar een opmerking van De Waag
hout snijdt — al zij het Haarlemmerhout.
Terzake. Wij zitten in en met de salarisaffaire.
Klachten over de niet-naleving van het „agreement"
hebben tot een „enquête" aanleiding gegeven („afspraak"
en „onderzoek" zijn, tusschen haakjes, voortreffelijke
en bovendien Nederlandsche woorden!) en het
wachten is op de uitkomst van deze rondvraag. Natuurlijk
loop ik er niet op vooruit: ontmoedigende feiten verneemt
een mensch altijd nog vroeg genoeg! Maar wel
zou ik de aandacht van mijn soortgenooten willen vragen
voor een enkele zichtbare zwakheid in onze eigen
positie.
De journalistiek is voor haar doorsnee-beoefenaar een
slecht betaald vak. Het „agreement" met de directeurenvereeniging
leeft een plantenleven. De enquête zal het
bevestigen. Wat moeten wij doen? Laat ons voorop stellen
dat geen verstandig man de directies ongelijk kan
geven. Voor haar zijn couranten geheel of grootendeels
ondernemingen, die op economischen grondslag beheerd
moeten worden. Waarom zouden zij een redactioneele
kracht méér salaris geven dan het bedrag waarvoor zij
bereid is te werken? De journalist die een boek van
ƒ 2.90 bijzonder nuttig oordeelt, haalt het ook niet in
zijn hoofd er op dien grond ƒ 3.90 voor te betalen!
Ook wij, journalisten, hebben een „marktwaarde". Wij
kunnen niet hopen dat een „agreement" zonder economische
noodzakelijkheid ons ooit uit de salariskwestie
zal helpen. Te eischen dat de directies ten aanzien van
redacteuren zonder economische noodzakelijkheid den
commercieelen grondslag van haar functie zullen prijsgeven,
is zoo irreëel dat het aan domheid grenst.
Vrage: wat hebben wij zelf tot dusverre gedaan om ons
vak zóó te organiseeren dat het mogelijk wordt er den
grondslag voor een (bindende) overeenkomst (hetgeen
méér is dan een „agreement") in te vinden? Immers eerst
indien wij er ons van overtuigd mogen houden dat wij
voor een zoo sterke en zoo goede vakregeling gezorgd
hebben dat onzerzijds van „onderhandelen" sprake kan
zijn hebben wij „unsere Schuldigkeit getan". Wel: het
lijkt er niet naar!
Hier valt tegen een misvatting en een gevaar te waarschuwen.
Wij moeten m.i. niet een „vakorganisatie"
willen zijn in dien zin dat machtsvorming ons eenig doel
wordt. De methodiek van den vakorganisatie-strijd komt
mij, met zijn stakingsdreiging, zijn vrijgestelden, zijn
zuiver economisch ingestelde wijze van denken en doen,
voor ons in schier alle opzichten onbruikbaar voor, al
was het maar alleen omdat juist het dagbladbedrijf zoo
bijzonder berekend is op de samenwerking van de erbij
betrokkenen. Maar wèl zal het onvermijdelijk zijn dat wij
als groep een erkenden invloed verwerven op de bepaling
van ons materiëele lot, door het vaststellen en verdedigen
van zekere journalistieke standaarden. Immers
waarom is ons „agreement" een ding zonder merg of
pit?; waaróm verliezen wij onvermijdelijk eiken strijd
waarin „de journalist" als soort een rol speelt? Omdat
de soort in het vage zweeft zoodat niemand, noch een
dagbladdirecteur nóch een rechter van instructie nóch
een officier van justitie, er eenig houvast aan heeft.
Onze „standsorganisatie" is zóó zwak op de beenen,
dat wij het met een „agreement" en met zoo af en toe
een beleefd verzoek om naleving ervan moeten stellen.
Nooit zullen wij verder komen zoolang dat zoo blijft. Wij
zijn, een beetje al te hard gezegd, aan het verkeerde eind
van het touw gaan trekken. Wij hebben een slappe afspraak
en doen krampachtige pogingen om de naleving
ervan te verkrijgen maar wij hebben een luchtledig

110 DE JOURNALIST
achter ons: het mangelt ons deerlijk aan gezag als groep
en aan den met alle gezag oorzakelijk verbonden invloed.
Door daarin verandering te gaan brengen zouden wij
aan het goede eind van het touw gaan trekken. De eerste
gevolgtrekking uit die overwegingen is overigens niet bemoedigend:
daar het opbouwen van een sterke standsorganisatie
een zaak van jaren is, zal de oplossing van
de salariskwestie dat óók zijn! Geen enquête en geen
welgemeende verzoeken om handhaving van het „agreement"
zullen aan dat feit wrikken.
Hoe komen wij dan op den goeden weg? Ik geloof:
allereerst door te erkennen dat wij den Nederlandschen
journalist moeten maken tot een hanteerbaar begrip.
Zoolang ieder journalist is die er zich voor uitgeeft;
zoolang de Kring niet geslaagd is in het verleenen van
een prestige aan het Kringlidmaatschap van gelijk allooi
als het lid zijn van den B.N.A. voor den architect of
van het Ned. Instituut van Accountants voor den accountant
bezit — zoolang hebben wij het mogelijke niet
gedaan. Wij moeten een journalistenporrmng' in de hand
werken, voor mijn deel een „diploma", althans een afronding
scheppen, en dus een zeef construeeren, die
kaf van koren kan scheiden. Wij moeten het peil van
den als ,,vol" te erkennen journalist omhoog hijschen en,
als Kring daarbij de leiding nemend, ervoor zorgen dat
in het Kringlidmaatschap een waarborg voor bekwaamheid
en geschooldheid komt te steken. Lukt dat — en
waarom zouden wij het tegen de architecten en de
accountants moeten afleggen? — dan ontstaat de invloed
dien wij voor een overeenkomst noodig hebben en dien
wij nü zelfs voor een „agreement" niet bezitten.
Het is hier niet mijn bedoeling om de grondslagen
voor een journalisten-opleiding onder voogdij van den
Kring te gaan uiteenrafelen. Maar ik zou het waardeeren
indien anderen hun oordeel wilden bekend maken
over de hier als eenig-juiste bepleite richting van het te
voeren beleid. Om één punt van activiteit te omschrijven:
waarom niet een jaarlijksche „Journalistendag" (i£e
bijv. de „Accountantsdagen" van het Instituut) waar aan
de hand van tevoren gedrukte praeadviezen de groote
vragen van ons vak (zij zijn er!) besproken worden? Op
den duur kan dat een tweedaagsch congres (Ned. Juristenvereeniging!)
worden, waarvan invloed uitgaat.
Maar niet over den vorm, wél over de kern van het probleem
wilde ik het hebben: eerst een bepaling van het
zwevend begrip „Nederlandsche Journalist", en via die
bepaling (alleen door het vormen van een gezonde
standsorganisatie mogelijk) naar een salarisregeling die,
dank zij werkelijken Kring-invloed, redelijker zal kunnen
zijn dan die van een door ons gezagsgebrek voos „agreement".
G. J. v. H. G.
DE OSSCHE ZAAK EN DE R.PXK
Ondergeteekende moge zich enkele korte opmerkingen
veroorloven met betrekking tot het op 30 Juni jl. via
den Regeeringspersdienst verspreide communiqué nopens
de behandeling van de zg. „Ossche kwestie voor
het Ambtenarengerecht in Den Haag, alsmede de daarvan
in de pers verschenen verslagen.
Het is niet de bedoeling, hier de algemeener aspecten
dier publicatie ter sprake te brengen; de aandacht blijve
thans bepaald bij de rol, welke de Regeeringspersdienst
in deze aangelegenheid vervuld heeft, een rol, die, het
zij bij voorbaat opgemerkt, wellicht als niet in allen
deele aantrekkelijk mag worden gekenschetst.
Vooral de redactioneele structuur van het hier bedoelde
communiqué verdient in dit verband beschouwing.
De eerste alinea daarvan, voorafgegaan door de woorden:
„De Regeeringspersdienst meldt", vormde een beknopt
exposé der na de zittingen van het Ambtenarengerecht
geschapen situatie en bevatte o.a. de mededeeling,
dat door de in een deel der pers verschenen verslagen
de indruk was gewekt, als zouden de verklaringen
van den minister van Justitie op 7 April in de Tweede
Kamer wat euphemistisch getint zijn geweest, met name
voor zoover betrof het contact tusschen dien bewindsman
en het departement van Defensie. Op deze summiere
schets volgde de alinea, openende met de woorden:
„De Raad van Ministers is van oordeel "
Uit dezen vorm van redactie valt niet anders te begrijpen,
dan dat het in de eersfe alinea vervatte, inclusief
dus de opmerking over 't ongelukkige effect van zekere
persverslagen, niet komt poor de verantwoording van den
Raad van Ministers, doch voor die van den R.P.D.
Eerst na dit exposé immers werd de Regeering zelve aan
't woord gebracht. Deze stand van zaken kan o.i. de
vraag wettigen, of in dit geval de R.P.D. het gevaar
van het „trop de zèle" niet even uit het oog verloren
heeft.
Het is den lezers van dit vakblad natuurlijk terdege
bekend, dat de dagbladen, die het bewuste communiqué
van een eigen notitie voorzagen, gemakkelijk en volkomen
afdoende hebben kunnen aantoonen, dat de twijfel
en de daarmede verband houdende minder aangename
indrukken bij het publiek, van welke de R.P.D. gewaagde,
het gevolg waren niet van het karakter der
zittingsverslagen, doch naar voren traden uit de voor
het gerecht onder eede afgelegde verklaringen van getuigen
en uit hetgeen de verdediger der requestranten,
mr. James, uit die verklaringen gemeend had, te mogen
concludeeren. De aanwezige verslaggevers deden daarbij
slechts hun plicht, door die verklaringen en conclusies
getrouwelijk in hun bladen te registreeren. Dat een enkel
dagblad bovendien zijnerzijds enkele kantteekeningen
daarop heeft afgedrukt, doet aan deze zaak niets af,
daar ook in dat geval de getuigen-verklaringen en de
opmerkingen van den verslaggever voldoende duidelijk
gescheiden zijn gehouden.
Men kan zich, dunkt ons, met eenige verwondering
afvragen, hoe het juiste karakter der hier ter sprake
gebrachte verslagen aan den R.P.D. zóó zeer kan zijn
ontgaan, dat deze instantie de vergissing heeft kunnen
begaan, aan die verslagen effecten toe te schrijven, welke
inderdaad op rekening behoorden te worden gesteld van
de feitelijke verklaringen, in den arbeid der verslaggevers
vastgelegd. In allen gevalle meenen wij het te mogen
betreuren, dat, mede door de bemoeienis van den R.P.D.,
het leven is geschonken aan een geenszins gelukkige
formule, welke slechts den indruk vermag te wekken, als
heeft men willen beproeven (gemakshalve?) de pers verantwoordelijk
te stellen voor het ontstaan van impressies
en gewaarwordingen, welke in feite uit andere, slechts
door die pers objectief genoteerde ,oorzaken zijn voortgekomen.
Ook indien men de mogelijkheid laat gelden, dat de
gekozen formuleeringen in de eerste alinea van het
communiqué correspondeerden met de meening der Regeering
en het gevolg zijn geweest van een door den
Raad van Ministers kenbaar gemaakten wensch — hetgeen,
wij herhalen het, uit de wijze van redactie niet
kon blijken, integendeel! —, dan nóg blijft een gevoel
van onbevredigdheid bestaan.
Dan immers zou men gaarne hebben gezien, dat de
R.P.D., krachtens zijn autoriteit van deskundige in perszaken
en zijn nauwe bekendheid met het dagbladwezen,
zou hebben gewezen op het minder juiste van deze voorstelling
van zaken, en zijn invloed te bevoegder plaatse
zou hebben aangewend, opdat deze voorstelling niet in
het beraamde communiqué zou worden opgenomen. Het
stelt teleur, dat in stede hiervan de R.P.D. bereid gebleken
is, de in dit geval wat vlot geformuleerde diskwelificatie
der door de pers gevolgde gedragslijn met
zijn vlag te dekken.
Velen onzer hebben indertijd de oprichting van den
R.P.D. van harte toegejuicht als een middel tot betere
wederzijdsche waardeering, juister wederkeerig begrijpen
van taak en functies van overheid en pers. In vele
gevallen heeft de R.P.D. reeds blijk gegeven, in dit opzicht
inderdaad van waarde te zijn.
Het wil ons echter voorkomen, dat het mede tot de
functie van den R.P.D. behooren kan, bij de overheid

pleitbezorger der pers te zijn, telkens als dit pas geeft.
Pleitbezorger niet in den zin, dat men zou trachten,
eventueele feilen der pers te vergoeilijken of te verbergen,
maar zoodgnig, dat hij, zich baseerend op zelfstandige
en deskundige beoordeeling van den journalistieken
arbeid, somtijds de overheid van voorlichting
kan dienen omtrent bedoeling en structuur van bepaalde
dagblad-publicaties en derzelver effect.
In dit geval ware hiervoor klaarblijkelijk gereede aanleiding
geweest. Mocht al bij den Raad van Ministers
of bij enkele zijner leden de meening hebben postgevat,
dat de persverslagen betreffende de Ossche zaak oorzaak
waren van een door de Regeering niet gewaardeerde
meeningsvorming, dan had mogelijk een weloverwogen
toelichting van de zijde van den R.P-D, veel
kunnen bijdragen tot een juister onderscheiding tusschen
de figuren der verslaggevers en van de door hen aan
't woord gelaten getuigen.
In dit licht gezien, stemt het tot teleurstelling, dat
integendeel een diskwalificatie van de houding der pers
— naar is gebleken, op zoo weinig steekhoudende gronden
— is uitgesproken, niet uitdrukkelijk door den Raad
van Ministers, doch juist onder de verantwoordelijkheid
van die instantie, die de verbinding vormen kan tusschen
overheid en pers.
Het zal uit den aard der zaak overbodig zijn, de aandacht
van het diligente Kringbestuur voor deze aangelegenheid
van vakbelang te vragen; uiten wij daarom
nog slechts den wensch, dat eenige contact hierover tusschen
ons Bestuur en den Chef van den R.P.D. ook
in dit geval tot harmonie van opvattingen zal kunnen
leiden.
P. A. WANSINK.
Collega Wansink bedoelt het best — maar heusch,
hij trapt wijd openstaande deuren in, wanneer hij den
Regeeringspersdienst aanmaant om, waar het pas geeft,
bij de Regeering op te treden als pleitbezorger van de
pers. Door journalisten, en geen ambtenaren, tot chef
en adjunct-chef van den dienst te benoemen, heeft de
Regeering immers bewezen dat zij zelve de pers als een
wereld met eigen belangen en behoeften erkent. Een
praktijk van 4J/2 j a a r heeft dit bevestigd. Daar kan de
heer Wansink niets van weten. Maar waarom suggereert
hij het tegendeel?
Eenvoudig omdat hij warm is geloopen op een communiqué,
dat hij te haastig gelezen heeft, daardoor verkeerd
interpreteert en dan een betoog opzet dat op
twee peilers rust:
Ie. een ontoelaatbare splitsing.
Het besproken communiqué kan niet verdeeld worden
in een eerste deel, dat voor rekening van den
Regeeringspersdienst, en een tweede deel, dat voor
rekening van den Raad van Ministers komt. De
aanhef van de tweede alinea: ,,De Raad van Ministers
acht het niet verantwoord dat de mogelijkheid
van een indruk als vorenbedoeld blijft bestaan"
sluit reeds de veronderstelling van zulk een
dubbel auteurschap uit.
2e. een slordige weergave.
In het communiqué stond: „Door verslagen, zooals
die in een deel der pers zijn verschenen enz
is de indruk gewekt". Collega Wansink geeft dit
weer: „Door de in een deel der pers verschenen
verslagen enz. enz." Dat is heel wat anders. De
zinswending van het communiqué met het woord
zooals legt duidelijk het causale verband tusschen
den vorm, waarin getuigenverklaringen aan het
publiek zijn voorgelegd en den daardoor gewekten
indruk. Men zal over de al dan niet toelaatbaarheid
van bepaalde vormen kunnen twisten, maar er is
géén sprake van dat het communiqué verslagen met
getuigenissen verwart. Wat collega Wansink daaraan
vastknoopt, is dan ook niet ter zake dienende.
DE JOURNALIST lil
Tenslotte aan schrijver het verzoek om als hij den
Regeeringspersdienst critiseert -— ik leer graag van gefuideerde
critiek — te citeeren en niet te „interpreteeren".
Zoo heeft hij het (al. 6) over: „de twijfel en
de daarmede verband houdende minder aangename
indrukken bij het publiek, van welke de Regeeringspersdienst
gewaagde" — terwijl daarvan in het heele
communiqué tittel noch jota te vinden is. Dat kan niet
door den beugel.
U, redactie, mijn dank dat gij mij gelegenheid bood
voor een naschrift.
LIEVEGOED.
BINNENLAND.
DE UITZETTING VAN DE CORRESPONDENTE
VAN DE N.R.C. UIT POLEN.
De Nederlandsche Journalisten-Kring heeft den navolgenden brief
gezonden aan den minister van buitenlandsche zaken:
Het bestuur van den Nederlandsch Journalisten-Kring neemt de
vrijheid zich tot Uwe Excellentie te wenden om haar het belang
van de journaliste mevrouw van Meurs-van der Burg met den
meesten aandrang aan te bevelen. Zooals Uwe Excellentie bekend is,
werd aan genoemde dame, correspondente van de Nieuwe Rotter'
damsche Courant, het verblijf in Polen door de Poolsche autoriteiten
ontzegd, naar de meening van ons bestuur zonder eenige te aanvaarden
reden.
Sindsdien heeft zoowel mevrouw van Meurs als de hoofdredactie
van de Nieuwe Rotterdamsche Courant en ons bestuur herhaaldelijk
bij de Poolsche autoriteiten aangedrongen op herziening van hun
beslissingen, evenwel zonder resultaat voor de getroffene.
Het spijt ons bestuur aan Uwe Excellentie als zijn opvatting te
moeten mededeelen, dat vanwege de Nederlandsche autoriteiten aan
de zaak-van Meurs niet de aandacht werd geschonken, die zij zoo
ten volle verdient. Iedere journalist, in het buitenland werkzaam,
gevoelt, dat hij in de omstandigheden kan komen te verkeeren,
waarin nu mevrouw van Meurs zich bevindt en hij zou meenen
daarbij recht te hebben op de medewerking van de regeering en
van H. M.'s gezant ter plaatse zijner werkzaamheden.
Uwe Excellentie zou zich de erkentelijkheid verzekeren van alle
Nederlandsche journalisten, als zij voor mevrouw van Meurs de
ernstige en daardoor afdoende beslissingen zou willen nemen, die
het correspondentschap dier dame konden herstellen en aan H. M.'s
gezant te Warschau wilde opdragen, bij de Poolsche regeering thans
met ernstigen aandrang op te treden.
De N. R. C. schrijft hierbij:
Wij herinneren er aan, dat deze kwestie reeds hangende is van
de laatste dagen van April, zonder dat de Nederlandsche autoriteiten,
zooals het bestuur van den Ned. Journalisten-Kring terecht
opmerkt, haar de vereischte aandacht schonken.
Men had hier ten eerste te doen met een aan de uitzetting voorafgegane,
reeds in Januari aangevangen bemoeilijking van de werkzaamheid
van een Nederlandsche journaliste door de Poolsche autoriteiten,
hoewel zij door ons op regelmatige wijze van een perskaart
was voorzien en die bemoeilijking niets met haar correspondenties
had uit te staan, immers daarover toen nog niet werd geklaagd. Dit
was reeds zeer ongewoon. Iets dergelijks is ons nog nooit overkomen.
Het wekte de gedachte, dat zich hier particuliere invloeden
lieten gelden, welke te denken gaven.
Daarna is in April van Poolsche zijde, om het toen genomen
besluit tot uitzetting te motiveeren, een beroep gedaan op een
„reeks" artikelen, welke aanstoot zou hebben gegeven wegens een
daaruit blijkende hetze-campagne tegen Polen en onware berichtgeving.
Toen er een lijst werd overgelegd van wat alleen voor
rekening van onze correspondente kon komen, heeft de Poolsche
regeering, omdat bewezen kon worden dat wat haar verder ten laste
was gelegd niet van haar hand was, zich van'de „reeks" teruggetrokken
op één artikel, dat inderdaad door onze correspondente
was geschreven. Ondanks dezen terugtocht op slechts één artikel,
is het besluit tot uitzetting gehandhaafd en uitgevoerd.
D.w.z. aan de correspondente van een buitenlandsch blad, die
nooit een waarschuwing had ontvangen, werd het verblijf in Polen
ontzegd bij de eerste de beste gelegenheid, dat haar arbeid, dien
men om onbekende redenen reeds bemoeilijkt had, reden tot ontstemming
gaf, en dat dan nog zender dat men van Poolsche zijde
de moeite nam den feitelijken inhoud ook maar op één punt te
betwisten bij het beklag, dat het hierbij betrokkene artikel, dat over
de antisemietische uitspattingen in Warschau handelde, van een
tegenover Polen vijandige mentaliteit getuigde.
Zooals wij indertijd reeds schreven, moest een Nederlandsch diplomatiek
vertegenwoordiger in het buitenland het trouwens als een
bewijs van geringschatting gevoelen, dat een landgenoote zoo abrupt,
zonder voorafgaand overleg met hem, buiten de landspalen werd
verwezen en hierin een bewijs zien, dat Polen op het onderhouden
van goede betrekkingen met ons land niet voldoende prijs stelt. De
Nederlandsche gezant had hier reden kunnen vinden tot een zeer
krachtig protest. Verwonderlijk is ook, dat waar herhaaldelijk
vragen door Kamerleden aan de regeering worden gesteld naar

112 D E J OURNALIST
aanleiding van uitzettingen van vreemdelingen uit het Nederlandsche
grondgebied, geen Kamerlid zich deze zaak van een Neder-
Iandsche heeft aangetrokken. Met des te meer waardeering hebben
wij daarom kennis genomen van den brief van het bestuur van den
Ned. Journalisten-Kring.
JOURNALISTIEK EN HERDENKINGS-
LITERATUUR.
Hans, altijd scherp op den uitkijk naar aantasting van
persdeugd, persvrijheid, persactiviteit, perswaardeering,
heft in de Avondpost een klacht aan over de miskenning
van de journalistiek in de literatuur ter gelegenheid van
het a.s. jubileum.
Toen voor vijftien jaren bij het zilveren regeeringsfeest
onzer Koningin, twee groote, dikke, zware Gedenkboeken
verschenen, waarin alles, letterlijk alles, wat
het openbare leven betreft, door deskundige schrijvers
werd behandeld, voor zoover het zijn geschiedenis betreft
onder het bewind der Vorstin, in één van die Gedenkboeken
de journalistiek totaal hetzij vergeten, hetzij opzettelijk
voorbijgegaan, dit weten wij niet. Onder de
talrijke portretten was er geen enkel van een journalist.
In het andere Gedenkboek, groot 1150 bladzijden, werden
zeven (7) bladzijden aan de journalistiek gewijd;
het artikel was verlucht met drie foto's, n.1. van Charles
Boissevain, mr. L. J. Plemp van Duiveland en nog een
derden journalist.
Heel gematigd uitgedrukt mag verklaard worden, dat
een zoo belangrijk deel van ons openbare leven, als de
journalistiek toch is, in deze boeken uiterst stiefmoederlijk
werd behandeld. Vooral het totaal negeeren in één
dier werken was uitermate karakteristiek.
Thans is het haast nog erger.
In het boek van prof. dr. H. Brugmans, „Geschiedenis
van Nederland onder de Regeering van Koningin Wilhelmina",
over de journalistiek: niets. Onder de foto's
geen enkele van een journalist. En dit in een groot werk
(320 bladzijden) van een historicus, wien wij toch
waarlijk niet behoeven te wijzen op de beteekenis der
pers ook als geschiedenis-bron. Hij allereerst voelt die
beteekenis; toch geeft de lange regeeringsperiode onzer
Koningin, waarin hij het geheele openbare leven overziet,
hem geen aanleiding ook maar iets van de journalistiek
of van bepaalde journalisten te zeggen.
Het „Officieele Gedenkboek" van den heer W. G de
Bas, 840 pagina's groot wijdt aan de journalistiek vijf
heele bladzijden; onder de vele foto's is er echter geen
enkele van een journalist of van een journalistiek bedrijf.
Er is ook een bescheiden gedenkboek verschenen,
„Wilhelmina Regina", samengesteld door Jan Feith.
Een boek zonder foto's, met allemaal kleine opstelletjes.
Ook aan de journalistiek zijn eenige pagina's gewijd,
maar uitermate curieus is, dat de schrijver daarvan wat
de personen der journalisten uit het tijdperk 1898—1938
betreft (het tijdperk onzer Koningin dus) niets anders
weet te zeggen dan dat het géén journalisten opleverde
als Kuyper, Boissevain en De Koo uit een „vorige"
periode. Dit heeft ons — aldus Hans — toch wel in
hooge mate bevreemd. Kuyper laten wij rusten, omdat
ook wij meermalen hebben getuigd dat die geniale journalist
tot dusver niet is geëvenaard, doch dat er uit
het tijdperk onzer Koningin geen journalisten zijn aan
te wijzen, die tot de hoogte reiken van Charles Boissevain
en De Koo, (talentvolle mannen, maar wier reputatie,
als alles wat legende wordt, wel eens wordt overschat)
ontkennen wij, en het is uitermate merkwaardig,
dat men, het tijdperk onzer Vorstin behandelend, meent
te kunnen volstaan met het noemen van eenige namen
uit een „vorige" periode, om te zeggen dat zulke er niet
meer zijn.
Alles bijeen genomen is, gerekend naar de mate der
belangstelling, in de gedenkboeken, die bij dit jubileum
zijn verschenen, de journalistiek al evenmin op behoorlijke
wijze erkend en gewaardeerd, als in 1923. En dit
is weinig minder dan ergerlijk."
Dan maakt Hans nog deze rake opmerkingen:
Ons treft dikwijls, en ook thans weer in deze gedenkboeken,
de overschatting van het literaire en de onderschatting
van het journalistieke.
Een heer of dame, die een goed boek, of een paar
goede boeken schrijft, staat al spoedig als kunstenaar
vermeld en wordt dan in herdenkings-geschriften genoemd
en representatief geacht. Een goed journalist, die
vele jaren achtereen op voortreffelijke wijze en in de
spanning en de jacht der gebeurtenissen zijn taak verricht,
en zijn voorlichtend of beschrijvend of verslaggevend
werk doet, neen, dat is, zeggen velen, geen literator
en dus de moeite van het vermelden niet waard.
Een schromelijke en kortzichtige fout noemt Hans
deze miskenning van de journalistiek.
Juist in onze dagen is de pers van zoo ontzaglijk veel
belang voor het nationale leven en ter handhaving van
volksrechten en volksvrijheden, dat dit tekort aan waardeering
in de kringen der journalisten en der dagbladdirecties
pijnlijk moet worden gevoeld. Zoowel voor hun
werk als voor hun persoon.
ALLERLEI.
JOURNALISTEN SCHRIJVEN BOEKEN.
Romans door journalisten geschreven ontvangt de
redactie van De Journalist nimmer „ter recensie". De
romanciers onder ons hebben ook niet veel aan het oordeel
der redactie, wat de marktwaarde van hun kunstwerken
betreffen. Trouwens, op de bladen zelf worden
hun boeken, als presentexemplaren binnengekomen, vanzelf
door de collega's gelezen.
Uitgaven niet op belletrisch gebied worden ons af
en toe gezonden „ter recensie" of als vriendelijkheid van
de schrijvers, zelfs wel met de uitdrukkelijke vermelding:
niet voor de Journalist.
Doch, welwillendheid tegenover welwillendheid, wij
willen enkele boeken ons in de afgeloopen weken toegezonden
minitieus „aankondigen".
Verkeersveiligheid op den weg.
N. Samson, Alphen aan den Rijn.
Collega J. A. Leerink is, zooals we in de vorige
Journalist reeds mochten vermelden, gepromoveerd tot
doctor in de rechtsgeleerdheid aan de universiteit van
Amsterdam.
Cum laude.
Zijn proefschrift „Verkeersveiligheid op den weg
is een zeer omvangrijk boek geworden, 700 bladzijden,
een uitvoerige literatuurlijst en een personenregister inbegrepen.
Het is een juridische, sociologische en verkeerstechnische
studie, „samengesteld om bij te dragen tot den
strijd, thans in alle werelddeelen gevoerd tegen de verkeers-onveiligheid
op wegen en straten, die dag aan
dag slachtoffers eischt, schade toebrengt, leed. hinder
en ongerief veroorzaakt."
Collega Leerink heeft zich moeten bepalen tot het
verkeer op den openbaren weg, waarvan hij eerst de
ontwikkeling schetst, van de Fransche revolutie tot den
tegenwoordigen tijd. Vervolgens laat hij de voor- en
nadeelen uitkomen van het moderne verkeer. Aan het
belangrijkste van de nadeelen: de verkeersongevallen, is
dan de tweede afdeeling gewijd. Op het statistisch
onderzoek van de oorzaken volgt het casuïstisch onderzoek,
waarbij eerst de endogene, de uit de bestuurders
zelf voortvloeiende oorzaken van ongevallen in beschouwing
zijn genomen en daarna de exogene oorzaken,
waarbij de fouten liggen in het voertuig, den toestand
van den weg enz. Op de uitvoerige derde afdeeling:
Therapie, volgt nog een hoofdstuk over bescherming van
de door verkeersongelukken gedupeerden: hulpverleening
en schadevergoeding aan de slachtoffers en de
verzekering der motorrijtuigen. De schrijver hoopt met

zijn proefschrift te hebben aangetoond, dat er reden
bestaat voor de uitgave van een „handboek van het
verkeer".
Hij heeft een ontzagwekkende arbeid aan verzamelen,
ordenen, concludeeren geleverd: ,,een boek uit duizenden
losse aanteekeningen gegroeid" zegt hij, maar zoowel
in leesbaarheid als in volledigheid lijkt het boek ons
volledig geslaagd.
Onrust in het land van Masarijk.
DE JOU R N A L I S T 113
(Erven /. Byleveld, Utrecht).
Collega Van Heuven Goedhart heeft in de gevaarlijke
dagen van Mei den Tsjechoslowaakschen staat
bezocht, daar vele lieden van gezag gesproken, vooral
veel, onbevooroordeeld, gezien en zijn belangstelling
voor het land van Masarijk toont hij hier in een uitvoerige
historie van het ontstaan ervan en een zeer
doorwerkte analyse van zijn levensomstandigheden,
plichten en rechten. Volkomen onpartijdig.
De omstandigheden in onzen tijd wisselen zoo snel
dat misschien wat hier als uitermate waarschijnlijk, misschien
ook noodzakelijk wordt aangekondigd, over enkele
weken door de feiten zijn zekerheid heeft verloren. Maar
ter completeering van wat ons van het land van Masarijk
bekend is, ook als inleiding tot wellicht wereldschokkende
gebeurtenissen in de naaste toekomst is mr. Goedharts
boek een voortreffelijke uitgave.
Oost-Europa dient zich aan.
De Tijdstroom, Lochem.
Collega Sjoerd Broersma te Warschau vertelt bij
bijzonder fraaie reproductie van foto's van Litauen, Letland
en Estland. Een reisreportage in de jonge Baltische
landen.
Met een beschrijving van de sterk uiteenloopende
bevolkingsgroepen in de drie republieken een beschrijving
ook van het landschappelijk schoon, van meren,
dalen, vlakten en eindelooze wouden, van oude verdroomde
Hanzesteden als Riga, Tallinn (Reval), Narwa
enz., van de karakteristieke weinig bezochte eilanden in
de Oostzee, ideale badplaatsen en kuuroorden, eeuwenoude
Russische kathedralen en kloosters, inheemsche
kleederdrachten, feesten, zeden en gebruiken, behandelt
de auteur vraagstukken van economische, sociale en politieke
beteekenis, die op deze landen betrekking hebben.
De drie Baltische landen — aldus de auteur — zijn
tot dusver voor de meeste Nederlanders „terra incognita"
gebleven, ofschoon zij vooral uit een oogpunt van
toerisme in hooge mate karakteristiek zijn. Dit boek nu
wil bijdragen tot een beter begrip van het leven en streven
in de republieken, die zoo typisch aan den scheidslijn
van twee culturen zijn gelegen. De stof daartoe werd
verzameld tijdens een journalistiek verblijf in het Baltische
land.
DE EERSTE COURANTEN IN HOLLAND.
Bij Joh. Enschedé en Zonen te Haarlem is verschenen
De Eerste Couranten in Nederland, bijdrage tot de geschiedenis
der geschreven nieuwstijdingen" door Dr.
A. Stolp.
Een uitspraak van P. C. Hooft (24 Juni 1640) is als
motto afgedrukt: „ Oft goede ofte quaede nieuwmaren
zyn, zy zyn my altyds welkom, omdat ze leeren
de wereldt kennen !
Dr. Stolp behandelt allereerst het ontstaan van de
pers in Europa, bespreekt dan het nieuws van de kooplieden
en dat van de regeeringscolleges, vertelt van de
„nouvelliers" te Keulen en van het nieuwscentrum Amsterdam,
en deelt dan mee hoe „de couranten van Bilderbeek"
ontstonden en floreerden.
De auteur heeft blijkbaar een groot aantal bronnen
gezocht en daaruit geput en zoo schreef hij een uitnemend
voorloopig eerste deel van de historie van het
Nederlandsche dagbladwezen, dat nog altoos ons ontbreekt.
BUITENLAND.
JAMMERLIJK „PERS'PRODUCT.
Een bloedverwant bracht dezer dagen uit Weenen
een, niet voor uitvoer toegelaten, „Sonder-nummer" van
Der Sturmer voor ons mêe, „Deutsches Wochenblatt
zum Kampf um die Wahrheit".
't Was gericht tegen den „Jude in Oesterreich".
Bij de doorlezing van dit ellendig pamflet hebben we
ons afgevraagd hoe het mogelijk is dat er menschen zijn
die zóó iets schrijven, zóó iets zetten en drukken, en die
zoo iets lezen, zonder een gevoel van verbijstering en
schaamte.
De „vrije drukpers" heeft al heel wat boosaardigs op
haar geweten, maar we gelooven niet ooit iets onder de
oogen te hebben gehad, dat zóó in strijd is met redelijkheid,
eerlijkheid en menschelijkheid.
De „Kampfe um die Wahrheit" wordt hier gevoerd
tegen een aantal weerlooze, mishandelde, angstige en
rechtlooze menschen, die van allerlei worden beschuldigd,
die worden gehoond, belasterd en getrapt. Het is
precies of in een gevangenis met zwaar geketende veroordeelden
in cellen de directie elke week een schotschrift
tot de cipiers richt om hen tegen de gevangenen
in woede op te zweepen en tot verdere mishandelingen
aan te stoken.
In het zonnige blije Oostenrijk, het land van Mozart!,
met voorheen zooveel levensvreugd en menschenliefde
wordt een blad als dit verspreid en we kunnen ons niet
voorstellen welk een smart den oprechten goedmoedigen
Weener treffen moet als hij dit pamflet, dezen Stürmer,
dit Kampfblatt um die Wahrheit (ook al telegramadres
„Waarheid" veronderstellen we!) onder de oogen
krijgt.
Er staan portretten in met honende onderschriften,
alleen met de bedoeling te beleedigen. Het zou geen
moeite kosten een portret van arischen u of mij, ingeslapen
op een bank te krijgen en met het opschrift „Die
Zigarre im Maul, gemastet und immer satt" in een
„strijdblad voor de waarheid" te zetten als een bewijs
hoe de Christen „in den Tag hinein faulenzte".
En wat te zeggen van een portret van een aardig
jonkske van misschien twee jaar, waar dan bij is geschreven:
„Schon aus dem gesicht des kleinen Kindes
schaut die ganze übersatte Anmaszung und Frechheit der
jüdische Rasse"?
Wat er te lezen wordt gegeven over Rothschild, over
de Joodsche pers, over het „verjadete Theaterleben"
(namen als die van Max Reinhardt, Bruno Walter, Richard
Tauber, Ernst Lothar worden als die van de
snoodste misdadigers bevuild) over Rassenschande enz.
enz. is afschuwelijk. De vrijmetselarij en Schuschnigg
worden in 't voorbijgaan nog in woord en beeld beleedigd.
De barbaren die eertijds menschen van een ander
geloof in de arena voor de wilde dieren wierpen, waren
nog edele ridders bij de Julius Streichers uit Neurenberg
Juli 1938. Deze binden en knevelen hun slachtoffers,
leggen ze op martelbanken en verlustigen zich in de
pijnen die zij hun aandoen.
De indruk die dit alles op den niet ver-n-s-b-den lezer
maakt is schaamte, dat zóó iets in de twintigste eeuw
nog mogelijk is en dat een produkt van een drukpers
als dit een „weekblad" wordt genoemd en tot „de
pers" behoort.
ZESTIG JAAR JOURNALIST.
In The journal vinden we vermeld dat te Sheerness
de heer W. J. Word zijn 80sten verjaardag vierde en
nog steeds de rubriek „Round the Island" verzorgt in
de Sheerness Times, aan welk blad hij nu zestig jaren
is verbonden.
Een andere Engelsche collega F. J. O Redpath heeft
na 59 jaren dienst de New Castle Chronicle verlaten.

114 DE JOURNALIST
Discipline from within.
It is up to journalists at the trustees of the great
traditions of British journalism to give their minds and
their energies to the creation of a happier state of affairs.
Discipline there must be, or freedom perishes through
licence, and lawlessness. But it must not be discipline
by the State. That way lies danger
What the Institute proposes is the application of
discipline from within the profession—as against control
imposed from without.
The President, H. A. TAYLOR.
(The Journal).
ENGELSCHE PERS.
Het is geen toeval, dat het een Engelschman was, die het begrip
van de „fourth estate" heeft uitgevonden. Er zijn vier standen,
zei hij, de adel, de geestelijkheid, het volk en de pers. Hij
bracht daarmee op kernachtige wijze tot uitdrukking dat de pers
in Engeland als een sociale factor van de grootste beteekenis
wordt beschouwd. Zij vormt veel meer dan in eenig ander land
een onafhankelijke macht, welke een geaccepteerde en gerespecteerde
plaats in het sociaal bestel inneemt. Gedeeltelijk komt dat
omdat de Engelsche pers een sterk geconcentreerd karakter draagt.
De pers in Engeland beteekent niet, zooals in verschillende
andere landen, een schier oneindig aantal kleine bladen van evenveel
verschillende politieke schakeeringen, maar zes of zeven Londensche
bladen met hun provinciale satellieten. Al zijn er hier en daar nog
wel een aantal invloedrijke onafhankelijke bladen te vinden, zooals
de Yorkshire Post of de Liverpool Post, de overgroote meerderheid
van de dagbladindustrie is in de handen van vier of vijf familie's
geconcentreerd, de Astor's, Berry's, Camrose's, Beaverbrcok's, Rothermere's.
Een andere reden is dat de journalistieke professie in
Engeland van ouds een hoog aanzien heeft genoten, Fleetstreet
werkt nog immer als een magneet voor allerhande talenten en begaafdheden.
Winston Churchill is slechts een van de vele vooraanstaande
figuren die in „de Street" zijn carrière is begonnen. Geoffrey
Dawson, de hoofdredacteur van de Times, is even beroemd en
machtig als de Governor of the Bank of England. Maar ook onder
de lagergeplaatsten bevinden zich tal van lieden die in het krantenvak
een nationale bekendheid hebben verworven zooals de nu
eenigszins op zijn retour zijnde Vernon Bartlett.
Vraag den gemiddelden Nederlander u een aantal journalisten
op te noemen en hij zal u naar alle waarschijnlijkheid, met misschien
één uitzondering, het antwoord schuldig blijven. De gemiddelde
Engelschman zal dadelijk met een half dozijn namen komen, wat
niet alleen te danken is aan het gebruik van de populaire kranten
hun medewerkers onder eigen naam te laten schrijven, maar evenzeer
aan de veel grootere plaats, welke de krant in de Engelsche
samenleving inneemt. Een treffend bewijs voor de erkenning die
de pers in deze samenleving geniet, ligt in de buitengewoon intieme
betrekkingen tusschen pers en regeering. De gemakkelijke familiariteit
waarmee ministers en journalisten met elkaar omgaan zou in
ons eigen land ondenkbaar zijn.
(Nieuwe Rott. Crt.)
ZWITSERSCHE PERS.
(Uit een kroniek in Hollandsch Weekblad).
Enkele uitzonderingen daargelaten, kan men zeggen, dat de pers
in Zwitserland op een vrij hoog peil staat. De verdeeling van het
land in 22 kantons, die veel scherper van elkaar gescheiden zijn
dan onze elf provinciën, is oorzaak, dat de pers in hooge mate
gedecentraliseerd is. Groote dagbladen, die vrijwel overal gelezen
worden, vindt men hier reeds daarom niet, omdat men in Zwitserland
met drie taalgebieden te doen heeft. De Duitsch-Zwitser
— een aantal intellectueelen uitgezonderd — neemt zelden of nooit
een Fransch-Zwitsersch blad in handen. De Fransch-Zwitser bladert
slechts bij hooge uitzondering in de persorganen der Duitsch
sprekende kantons, ook al omdat hij de Duitsche taal öf in het
geheel niet — öf slechts zeer oppervlakkig kent. De Italiaansch-
Zwitsersche pers wordt uit den aard der zaak benoorden de Alpen
vrijwel niet gelezen. Bovendien treedt in nagenoeg alle Zwitsersche
bladen het kantonale en stedelijke karakter sterk op de voorgrond,
hetgeen meebrengt, dat iemand, die heel Duitsch-Zwitserland wil
bereiken, advertenties moet plaatsen in minstens vier groote bladen,
waarvan er twee te Bazel, een te Zurich en een te Bern verschijnen.
Wie iets te zeggen heeft tot het Fransch-Zwitsersche publiek,
moet minstens in vier of vijf bladen een mededeeling plaatsen, omdat
ook hier ieder kanton zijn eigen pers heeft .veelal nog weer over
drie of vier bladen per kanton verdeeld, die buiten de kantonale
grenzen slechts een zeer beperkten lezerskring bezitten.
Deze versnippering in de pers, dit sterk geaccentueerde kantonale
karakter, brengt mee, dat de persorganen minder omvangrijk zijn
dan bij ons en dit heeft weer ten gevolge, dat de berichtgeving,
over het algemeen genomen, veel beknopter is.
Hierin ligt, ten deele althans, de verklaring van het door ons,
Nederlanders, maar al te vaak met leedwezen geconstateerde feit,
dat het Zwitsersche publiek heel wat minder over Nederland en
koloniën te lezen krijgt dan de Nederlandsche courantenlezer over
Zwitserland, waarbij kan worden aangeteekend, dat deze leemte in
Fransen-Zwitserland (over Italiaansch-Zwitserland kan ik niet
oordeelen) heel wat grooter is dan in de Duitsch-Zwitsersche
kantons.
Wel wordt eenige notitie genomen van belangrijke nationale
feiten als daar zijn: de gebeurtenissen in ons Koninklijk Huis, de
verkiezingen voor het parlement en internationale onderhandelingen,
waarbij ons land betrokken is, wel kan men in de Duitsch-Zwitsersche
pers verslagen vinden van officieele bezoeken van Zwitsers
aan ons land, maar de geregelde berichtgeving over Nederland is
veel te fragmentarisch en te weinig systematisch, dan dat de Zwitser
een duidelijk beeld zou hebben van wat er in het Nederlandsche
volk leeft en omgaat.
Het zal niet gemakkelijk zijn, de redacties te bewegen daarin verbetering
te brengen, hoe zeer dit ook in het belang van een goede
samenwerking, niet het minst op economisch terrein, zou kunnen
zijn.
Niettemin rijst de vraag, of van Nederlandsche zijde wel alles in
het werk wordt gesteld om het buitenland beter en uitvoeriger over
ons land en zijn overzeesche gebieden voor te lichten. Met name
zouden op ruimer schaal buitenlandsche journalisten — en vooral
ook redacteuren van dag- en Weekbladen — uitgenoodigd moeten
worden tot een verblijf in ons land, waarvan tevens gebruik zou
gemaakt kunnen worden om met de leidende personen zelf de mogelijkheid
van betere samenwerking te bespreken.
WOORD VAN EEN MAGISTRAAT.
Met vette letters drukt de Evening Standard van 11
Augustus een uitspraak af van politierechter Bertrand
Watson te Londen.
Een getuige, die een overtreding had aangebracht verzocht
zijn naam geheim te mogen houden, omdat hij onaangenaamheden
vreesde. Waarop mr. Watson sprak:
„De pers treedt altoos met wijsheid en discretie op.
Ik heb niet de macht, en als ik ze had zou ik ze niet
willen gebruiken, om te gelasten wat u wenscht. U kunt
de zaak gerust geheel aan de pers overlaten.
JOURNALISTIEK RECEPT.
J. }. David. „Die Zeitung:
Eerste ver>eischte voor den journalist is een zekere
bewegelijkheid van den geest, die zich tot onrust kan
verheffen; 2e. een rijk geheugen; 3e. kennis van talen,
zonder philologische studiën, die maar ballast zijn; 4e.
eenig begrip van bespiegelende wijsbegeerte, want hij
moet den lezer imponeeren goed onderlegd te zijn, althans
te schijnen; 5e. over allerlei vraagstukken van den
dag zich een oordeel vormen; 6e. een nerveus, voor indrukken
vatbaar temperament.
Zoo vreedzaam het vak lijkt, er ligt een oorlogzuchtig
element in: wie voor ernst en waarheid opkomt, voelt
zich sterker bij eiken strijd: dat verlicht zijn arbeid.
Er zijn journalisten, die niemand kent, en die voor de
krant van veel meer waarde zijn dan de met roem bedekte
mannen, die nu en dan er in schrijven.
ADVERTENTIES.
M. J. Brusse betuigt hartelijk dank aan de
collega's, die hem op zijn 65 stcn verjaardag
vriendelijk hebben bejegend. Hij brengt
hierbij onder de aandacht van hen, die
hun goede verwachtingen uitspraken van
zijn verdere werkzaamheden,
dat hij nu medewerking zoekt
aan couranten en tijdschriften,
ook in Inde.
Adres: „de Krocht", Groet N. H.