Samenvatting 1 Openbare Financien Boek en Colleges - Sirius

- Categorische indeling
een indeling naar aangewende middelen, opvatting van de begroting als een raming op de
voorgrond door de uitgaven voor of kosten van de diverse personele en materiële middelen
te specificeren. Wat voor eenheid, zoveel aan NS/landmacht. Moet wel goed ramen.
Voorbeeld van school: personeel, administratie, huisvesting als hoofdcategorie.
- Organische indeling
een indeling naar organisatie-eenheden of organen. Meeste grip op geldbesteding voor elk
budget een functionaris aanstellen. Houdt niet per se in dat het budgethouderschap voor de
onderscheiden organisatie-eenheden aan afzonderlijke gemachtigden wordt toebedeeld.
Voorbeeld van school: groep1, groep2, alle groepen apart
Functioneel is moeilijk organisch
Line-item-budget: de middelen worden erin als het ware stuk voor stuk, regel voor regel opgesomd
Uitgavenbudgetten: begrenzen de uitgaven of betalingen die gedurende de budgetperiode mogen
worden gedaan, gebaseerd op rechten –of kasstelsel.
Kostenbudgetten: richten zich op de op te offeren middelen en volgen het baten-lastenstelsel.
Vatten we de overheid op als een consumptiehuishouding, dan komen uitgavenbudgetten in
aanmerking; op de overheid als productiehuishouding is de kostenbudgettering toegesneden.
De doelmatige productie van de overheidsvoorzieningen vereist een koppeling van baten en lasten in
de bedrijfsadministratie.
Inkomensbesteding Inkomensvorming
Kenmerk financieel beheer Inkomensbeheer Vermogensbeheer
Economisch doel Consumptie Productie
Kerndocument Begroting (vooraf) Rekening (achteraf)
Stelselkeuze Inkomsten-uitgaven Baten-lasten
Rijksbegroting is een uitgavenbegroting, maar er is een agentschapconstructie in het leven geroepen,
waarbij uitvoerende diensten van de rijksoverheid een commerciële administratie op basis van het
baten-lastenstelsel kunnen gaan voeren.
Overheidsuitgaven in driedeling:
1) Inkomensoverdrachten, die geen verband houden met enige productie
2) Consumptieve bestedingen aan goederen en diensten, geleverd door andere huishoudingen
3) Bestedingen aan door de overheid zelf geproduceerde goederen en diensten
Begrotingstelsel van de lagere overheden = baten-lastenstelsel. Als baten worden inkomsten uit
belastingen of overdrachten van het rijk gezien.
De autorisatie die op elk budget rust, heeft als primair oogmerk de uitgaven respectievelijk kosten te
beheersen. Hiernaast worden nog begrenzingen aan de betalingen verplicht gesteld, dubbel slot dus.
Het baten-lastenstelsel zou de rijksbegroting derhalve vatbaar maken voor manipulaties met de
ramingen die de oogmerken van de verleende autorisatie kunnen doorkruisen.
De uitgavenbudgettering wordt ook nog ondersteund door het zogenoemde stringente
begrotingsbeleid, dat in algemeen twee regels voor begrotingsuitvoering inhoudt:
1. Uitgavenoverschrijdingen moeten worden gecompenseerd
2. Uitgavenoverschrijdingen die het karakter van ‘tegenvallers’ hebben, mogen door
‘meevallers’ worden opgevangen
31