Download als pdf - Dr. Ernest Maes

krijgsgevangenen zo maar van de Rots in de diepte waren geduwd en vroeger toen Joab een half
jaar lang had besteed om alle bereikbare Edomieten een kopje kleiner te maken. Het dilemma van
de Idumeeën was dus: ofwel een stukje voorhuid laten afsnijden, ofwel niet jood worden en een
heel hoofd moeten missen. En dus begonnen ze in file aan te schuiven om zich te laten besnijden.
Ten einde zeker te zijn dat dit geen strovuurtje was, eiste Hyrcanus dat de Idumeeën uit hun midden
een “epimeletes” zouden kiezen, een soort gouverneur die tegenover Jeruzalem verantwoordelijk
zou blijven voor de betaling van de belasting en voor de verdere verjoodsing. Tot gouverneur werd
benoemd: Antipater, de rijkste karavansjeik van Idumea. 22
Eenmaal zijn epimeletestaak aanvaard, trachtte Antipater I met volle toewijding de twee belangen te
behartigen: die van zijn Idumese volk en die van zijn Jeruzalemse meester Hyrcanus. Als Arabier en
gewiekst handelaar bleek hij ook een degelijke diplomaat te zijn en de gouden handdrukken die hij
wegens zijn grote rijkdom gul kon uitdelen, dienden terdege de zaak van Jeruzalem. Doch de man
moet het niet altijd gemakkelijk gehad hebben met de relatie tussen Israël en Idumea. Want hoe was
het gesteld met de joden? Na die bekering van de Idumeeën tot de joodse godsdienstpraktijken en
gezien de goodwill van Antipater, zou men kunnen hopen hebben dat de spanningen tussen de
afstammelingen van Jakob en die van Esau eindelijk tot het verleden zouden behoren. Maar de haat
van de joden tegen de Idumeeën bleef voortleven. We vinden daarvan het beste bewijs in de eerste
boek van het Makkabeeën dat geschreven werd verschillende jaren nadat de Idumeeën zich
onderworpen hadden aan de gedwongen verjoodsing. Op dat ogenblik hadden ze dus toch mogen
verwachten door de joden geaccepteerd te worden. Welnu, de acht keren dat er in dat boek
geschreven wordt over de Idumeeën is het acht maal negatief en als over vijanden 23 ; twee keren
komt daar weer de misprijzende uitdrukking “zonen van Esau” bij te pas. 24 En de Idumeeën van hun
kant zullen in hun hart weinig lieftalligheid gevoeld hebben voor hun joodse ‘broeders’. Na de kloof
van haat en bloed die eeuwenlang gegaapt had tussen hen en Israël, was een karrenvracht
voorhuiden, afgesneden onder bedreiging van het zwaard, zeker niet van aard om Idumea ineens om
te toveren tot een paradijs van Judaïsme. Trouwens de bekering van Antipater I zelf bleef blijkbaar
slechts iets epidermisch en ondanks zijn loyale plichtsvervullingen scheen hij zijn relatie met Israël
aan te voelen als een onzekere situatie. We kunnen daarvan een symptoom terugvinden in zijn
keuze van een bruid voor zijn zoon Antpater II.
Het zou in de lijn van de diplomatie gelegen hebben dat de gouverneur van Idumea die intense
contacten onderhield met het hof van Jeruzalem, daar een bruid zou gezocht hebben voor zijn zoon
Een huwelijk van zijn Idumese erfgenaam met een dochter van een joodse notabele zou de
pacificatie van Idumea in de hand kunnen werken. Maar Antipater I was een afstammeling van Esau
en de Israëlieten waren afstammelingen van Jakob. Hoe belangrijk en rijk Antipater I ook was en
ook al was hij joods besneden, toch zou elke vooraanstaande familie de huwelijkskandidatuur van
Antipater II als een mésalliance hebben beschouwd. Daarom dacht de oude Antipater in een andere
richting: was het niet verkieslijk zijn alliantie met zijn Arabisch buurvolk de Nabateeën te
consolideren door zijn zoon uit te huwelijken aan een Nabatees meisje? Waarschijnlijk heeft deze
laatste redenering meegespeeld. In elke geval, de jonge Antipater trouwde Cypros, de dochter van
een karavaansjeik van Petra. Dit huwelijk leverde voor Antipater II drie winstpunten op:
Eerstens: Een oud burgerlijk spreekwoord zegt: “Geld moet met geld trouwen”, en Cypros was een
goudklompje, want haar vader was een machtige Nabatese karavaansjeik.
14