Download als pdf - Dr. Ernest Maes

opstaan –godsspraak van Jahwe-; hij zal met bekwaamheid regeren en het land rechtvaardig en
eerlijk besturen. Dan wordt Juda bevrijd, leeft Israël veilig. Dit is de naam die men het geeft:
Jahwe, onze gerechtigheid.” (Jer. 23, 5-6)
De profeet Hosea sprak in dezelfde zin: “Want de zonen van Israël zullen lange tijd wachten,
zonder koning en vorst, zonder offer en wijsteen, zonder afgod en terafs. Maar daarna zullen de
zonen van Israël zich bekeren, zullen zij Jahwe, hun God en David, hun koning weer zoeken en
bevend naar Jahwe en zijn goedheid komen op het einde der tijden.” (Hos. 3, 4-5)
Het apocrief werk “De psalmen van Salomo” drukte de verontwaardiging van de joden uit in
verband met de Hasmonese koningstitel: “Tegen ons hebben zich mannen opgesteld voor wie uw
belofte niet geldt. Met geweld hebben ze ons geannexeerd, hebben ze het koningdom in plaats van
hun hoge rang gesteld en hebben ze de troon van David verwoest door de overmoed van hun
usurpatie.” (17, 5-6)
En ook de teksten van de Qumrânrollen wijzen op een sterke antihasmonese geestesinstelling. 9 Het
onvermijdelijke gevolg was dan ook een burgeroorlog die zes jaar zou duren en waarin de Farizeeën
zich ontpopten tot de onverzoenlijkste tegenstanders van koning Alexander-Jannaeus. Naast de
principiële bezwaren die de joden hadden tegen het koningschap van de Hasmoneeën, kreeg men
ook in toenemende mate een afkeer van de mensonwaardige gedragingen van sommige leden van
de Hasmonese dynastie. Bij de dood van Hyrcanus I in 104 wierp zijn troonopvolger Aristobulus
zijn moeder en zijn broer Alexander-Jannaeus in de gevangenis uit schrik voor intriges. Aristobulus
stierf één jaar later in verdachte omstandigheden. Moeder was intussen uitgehongerd gestorven.
Broer Alexander-Jannaeus werd bevrijd door Alexandra, weduwe van Aristobulus I, waarop een
huwelijk tussen die twee volgde. De andere broer, Antigonos, die een bedreiging kon zijn voor
broer Alexander-Jannaeus, werd geëxecuteerd. En intussen deed de koning duizenden joden
kruisigen omdat ze in opstand kwamen tegen zijn koninklijke ambities.
Samenvattend: wat als een volksbeweging was begonnen onder Mattatias en zijn vijf zonen, wat
een idealistische strijd was geweest als die van Willem Tell, bleek bij de achterkleinzoon al
verloederd te zijn tot een bloedige orgie van machtswellust.
De Romeinse historicus Tacitus schreef dan naderhand terecht over het Hasmonese regime: “Deze
prinsen waren niet gegeerd door het aarzelende volk. Maar ze handhaafden hun macht door het
geweld van de wapens, verbanden vrijgeboren mannen, verwoestten steden, vermoordden eigen
broeders en vrouwen en aanverwanten en begingen de overige misdaden van tyrannen. Daarbij
exploiteerden ze de waardigheid van het (hoge)priesterschap om hun politiek gezag te
verstevigen.” 10
In 76 stierf de gehate Alexander-Jannaeus. Zijn weduwe, koningin Alexandra, nam het bewind in
handen. Zij was de enige koningin die ooit in de geschiedenis van Israël regeerde. Ze streefde
verzoening na met de joden in ‘t algemeen en met hun machtige partij, de Farizeeën in het
bijzonder. Maar de demon van de Hasmonese ambitie zou verder doorgaan met haar familie te
verwoesten. Omdat ze een vrouw was kon de koningin geen priester worden. Ze moest dus de
hogepriesterlijke functie van de overleden koning overdragen op haar oudste zoon, Hyrcanus II en
na haar dood zou deze zoon haar ook opvolgen als koning. Maar Hyrcanus was een slappeling, een
slumpudding. Zijn jongere broer Aristobulus echter zal boordevol ambitie en wist hoe hij kon
dingen naar de volksgunst. En wat te verwachten was gebeurde: koningin Alexandra stierf in 67 en
6