download - Aqueduct

2.2 Competentiegericht onderwijzen en leren
Definitie van competenties
Competenties, zoals die gedefinieerd worden door zowel Europese
instellingen als onderwijsexperts binnen en buiten Europa, bestaan
uit drie verbonden ingrediënten:
a. een kenniscomponent (het begrijpen),
b. een gedragcomponent (het open gedragrepertoire) en
c. een waardecomponent (inclusief, waarden, geloof en
opvattingen).
Competenties bestaan uit een combinatie van vaardigheden, kennis,
opvattingen, en gedrag die vereist zijn voor een doeltreffende
uitvoering van een taak of activiteit. Een competentie wordt gedefinieerd
als de holistische synthese van deze componenten.
Op een ander niveau kan een competentie gesplitst worden in drie
componenten of aspecten. Het is het vermogen van een persoon
om de volgende drie elementen te tonen:
1. een bepaald gedrag in
2. een bepaalde context en met
3. een bepaalde kwaliteit.
Dit is de formele manier om competenties te beschrijven. In meer
praktische en ongekunstelde taal houdt dit in dat wat belangrijk is
niet enkel onze kennis is maar ook, nog belangrijker: wat we met
onze kennis kunnen doen en of we in staat zijn om onze mogelijkheden
te ontwikkelen. De vraag is: “Maakt onderwijs de leerlingen
goed geïnformeerd of maakt het hen competent?”
De componenten van competentie
Kennis Context
Waarden, geloof,
attitudes,
opvattingen
Vaardigheden Gedrag
Kwaliteit
De ellips in het midden van het diagram houdt de werkelijke voorstelling
van de persoon in die het niveau van controle toont dat hij
of zij over een bepaalde competentie heeft. De componenten in de
linker driehoek staan een persoon toe om het bedoelde gedrag in
de rechter driehoek te tonen. Daar demonstreert de persoon zijn/
haar verworven competentie.
Competenties voor levenslang leren
Het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad van
Europa zijn het eens over het belang van de acht sleutelcompetenties
voor Levenslang Leren. In dit Aqueduct project gaat de
aandacht uit naar de vier transversale sleutelcompetenties: burgerschaps-
en sociale competenties, ondernemerschap, cultureel
bewustzijn en expressie, en leren leren.
Competentiegericht onderwijzen en leren
In dit onderdeel verplaatsen we ons van algemene ideeën over
wat competenties zijn naar het meer specifieke deel van competentiegericht
erfgoedonderwijs. We hebben duidelijk gemaakt
dat erfgoedonderwijs één van de middelen kan zijn om de sleutelcompetenties
te ontwikkelen die de Europese Commissie heeft
bekendgemaakt als de kern van haar programma Een Leven Lang
Leren. De relatie tussen erfgoedonderwijs en competentieontwikkeling
is wederkerig: erfgoedonderwijs kan voordeel halen uit een
competentiegerichte benadering en competentiegericht onderwijs
vindt een ideaal veld in erfgoed.
Competentiegericht leren en onderwijzen bestaan niet uit traditionele
onderwijssituaties. Ze zijn gebaseerd op het idee dat leerlingen
leren door ervaring en ontdekking. Dit concept heeft invloed
op hoe leerlingen onderwezen kunnen worden. Het idee is dat
leerlingen actief betrokken moeten worden in de leersituatie. Ze
leren het best in betekenisvolle contexten en in samenwerking en
interactie met anderen en met hun omgeving. Dus ze stellen zichzelf
in staat om kennis te verwerven, kennis op te bouwen en hun
nieuw gevormde ideeën met die van anderen uit te wisselen en te
spiegelen. Natuurlijk impliceert dit geen afwijzing van het belang
van onderwijzen; het benadrukt de noodzaak van het onderwijzen
op een hoog responsieve en leerling-gerichte manier zonder de
verplichting te verwaarlozen om leerlingen nieuwe horizonten en
perspectieven te tonen en zonder het enthousiasme voor nieuwe
dingen te verwaarlozen.
17