download - Aqueduct

BEGELEIDE ONTDEKKING
(GUIDED DISCOVERY)
‘Begeleide ontdekking’ is een alternatieve benadering van competentiegericht
leren. Traditionele leerprojecten zijn op vier fases
gebaseerd:
• Motivatie: de leerling of leerkracht bepaalt het thema waarop
het project gebaseerd is.
• Brainstormen: de leerlingen denken na over en bespreken het
verloop van hun werk: de groep, de activiteiten, de informatie
en het tijdschema waarbinnen ze zullen werken
• Actie: de leerlingen werken aan hun project.
• Presentatie: de leerlingen presenteren het resultaat van hun werk.
Vier basiseigenschappen kunnen onderscheiden worden in het
projectwerk:
• Leerprojecten werken rond een sociaal relevant thema of probleem.
Er is een duidelijk verband tussen maatschappij, realiteit
en/of actualiteit. Typische projectthema’s zijn diversiteit, omgeving,
migratie, ondernemerschap, democratie en burgerschap.
• Projecten proberen de creativiteit van de leerlingen te stimuleren.
Kinderen werken actief, interactief en zelfstandig.
• Projecten zijn multidisciplinair, vakoverschrijdend en de focus
ligt op samenwerking. Leerkrachten, klassen, scholen en/of organisaties
werken samen en komen tot een nieuwe synthese.
• Het werken in projecten is procesgeoriënteerd. Het ontwikkelen
van attitudes wordt vaak gezien als een belangrijk doel.
Deze eigenschappen vereisen een rijke leeromgeving. Om te werken
aan sleutelcompetenties door middel van erfgoedonderwijs is
het nodig om te focussen op de leerling zelf. Om dit te kunnen
doen moet men de volgende criteria in gedachten houden:
• De interactie tussen leerlingen en leerkrachten is evenwichtig en
gelijk. Het leervoordeel is wederzijds.
• De leerlingen hebben de mogelijkheid en de verantwoordelijkheid
om hun eigen leerdoelen op te stellen.
• De focus ligt op persoonlijke ervaringen, verbeelding en op de
interesses van de leerlingen.
• Leerlingen kunnen de graad van samenwerking bepalen. Een
project is nooit een individueel proces, het zal altijd interactie
inhouden tussen leerlingen, leerkrachten en de verschaffers van
erfgoed in verschillende fases. Desondanks moeten de leerlingen
ook de kans krijgen om in bepaalde fases alleen te werken.
• De leerlingen ervaren verschillende materialen: verschillende types
bronnen en erfgoed.
• De leerlingen krijgen de kans om te kiezen tussen verschillende
activiteiten, routes of uitdagingen naargelang hun interesses,
leerstijlen en bekwaamheden.
• Specifieke reflectiemethodes of -middelen worden voorzien
voor de verschillende fases in het project. De reflectie over de
eigen ervaringen, keuzes en handelingen is essentieel voor competentiegericht
leren.
• De opdrachten en taken zijn vrij open. Dit betekent dat de resultaten,
de producten of de resultaten van de taak divers kunnen
zijn.
Kaart van Kazimierz Joods kwartier in Krakau, Polen (Foto: Ingrid Gussen)
Om deze open leeromgeving te creëren, waarin de leerlingen echte
verantwoordelijkheid hebben en de mogelijk krijgen om hun eigen
keuzes te maken, voorziet de ‘geleide ontdekking’ benadering een
nuttig kader. De vijf traditionele fases van projectopleiding worden
op een competentiegerichte manier geherinterpreteerd en
geherdefinieerd.
1. Confrontatie en vragen stellen
In deze fase worden de leerlingen geconfronteerd met een probleem,
een kwestie, één of meerdere vragen of zoektochten. De
confrontatie kan verschillende vormen aannemen: verhalen, excursies,
afbeeldingen, cartoons, theater, muziek, schilderijen, dans,
maar kan ook een meer klassieke vorm krijgen. Het is mogelijk
maar niet noodzakelijk om in deze fase met erfgoed te werken,
maar het is uitermate belangrijk dat de confrontatie verschillende
soorten vragen oproept.
In elke fase is reflectie de belangrijkste activiteit. Leerlingen moeten
reflecteren op de vragen die de confrontatie oproept. In deze fase
zetten de leerlingen hun leerdoelen uiteen: wat willen ze onderzoeken,
wat interesseert hen? Waarschijnlijk leren de leerlingen de
25