U gelooft in een Kristallen Paleis - Soren Kierkegaard

In de diapsalmata, het eerste gedeelte uit de inhoudende papieren van A, leren
we de estheet vooral kennen als dichterlijk. We herkennen in de vele korte
aforismen de dichter allereerst aan zijn toon. Deze is bloemrijk en getuigt van
een zekere (al dan niet geveinsde) poëtische ziel. Later, in een korte rede die de
titel Een extatische voordracht draagt, zien we de nihilistische inslag van de
estheet terug.
Trouw, je zult er spijt van krijgen; trouw niet, je zult er eveneens spijt van krijgen;
trouw wel of niet, je zult van allebei spijt krijgen; ofwel je trouwt ofwel je trouwt
niet, van allebei krijg je spijt. Lach om ‟s werelds dwaasheden, je zult er spijt van
krijgen; huil erom, je zult er eveneens spijt van krijgen […]. 16
De estheet leeft een bestaan dat is gericht op louter mogelijkheden. Het
daadwerkelijke is randzaak. Het is voor de estheet een onmogelijke opgave
een betekenisvolle keuze te maken – men neme het voorbeeld van het trouwen
– omdat er in zijn vocabulaire niets voorkomt dat de naam „betekenisvol‟ mag
dragen.
Voor de estheet is in feite alles om het even, zolang er maar een zeker
zintuiglijk genot te ervaren is. De estheet is een levenskunstenaar en vult dit
leven in met alles wat maar interessant is. Hij mist als zodanig ook een ethisch
geweten; hij is ten diepste op zichzelf als genotzoeker betrokken. In die zin
zien we hem ook vluchten van de verveling. De verveling ligt voor de estheet
immer op de loer omdat hij afhankelijk is van telkens wisselende indrukken.
Hij is niet in staat zich op iets toe te leggen en zich daarmee tot iets te bepalen,
zoals blijkt uit een ander diapsalma.
Moed om te twijfelen heb ik, geloof ik, aan alles; ik heb moed om te strijden,
geloof ik, tegen alles; maar ik heb niet de moed om iets te kennen, niet de moed
om iets te bezitten […]. 17
Het ethische stadium De representant van de ethische positie in Of/Of is de
rechter Wilhelm. In zijn eerste brief aan A verdedigt hij de esthetische
geldigheid van het huwelijk. Waarom kiest Kierkegaard hier voor het
huwelijk? Hier is de (positieve) invloed van Hegel op de jonge Kierkegaard
sterk aanwezig. In gedachte houdend dat een belangrijk kenmerk van de
esthetische positie is dat er niet gekozen wordt, dat het individu zich niet
16 Kierkegaard, S. (2007) Of/of. p. 65
17 Kierkegaard, S. (2007) Of/of. p. 50
~ 14 ~