U gelooft in een Kristallen Paleis - Soren Kierkegaard

Deze bewegingen zijn, zoals gezegd, moeilijk te maken. Het vergt het
uiterste van de mens, omdat de moeilijkheid er niet in bestaat de bewegingen
te herkennen en te beschrijven. Kierkegaard, bij monde van Johannes de
Silentio, schrijft dat hij Abraham in zijn bewegingen niet kan begrijpen. Hij kan
ze beschrijven, maar niet maken. 82 De moeilijkheid bestaat er daarnaast ook in
dat de bewegingen herhaald moeten worden. Op elk moment moeten de
bewegingen gemaakt worden. Wanneer Abraham naar de berg Moria rijdt is
hij op elk ogenblik innerlijk in beweging. Op de heenreis is dit de beweging
van resignatie, van lijden. Op de terugreis, wanneer hij Isaac terugkrijgt is het
de beweging van geloof.
Dit is in uiteindelijke zin het mens zijn kata dynamin. Het mens zijn is
voortdurend het mens worden, want het zelf is “op elk ogenblik van zijn
bestaan in wording, want het zelf kata dynamin bestaat niet werkelijk, is slechts
hetgeen nog tot stand moet komen.” 83 Van het esthetische zelf, dat vertwijfeld
is, tot het religieuze zelf, dat zichzelf verstaat in verhouding tot God, is een
stijgende graad van spirituele mobiliteit te ontwaren. In andere termen: hoe
meer het individu verinnerlijkt, hoe meer de mens naar zijn potentie is.
We kijken nog eenmaal naar de opvatting van Cliteur, die Vrees en beven
het gevaarlijkste werk uit de westerse wijsbegeerte heeft genoemd. Zijn angst
is te begrijpen. Er zijn in de geschiedenis veel afgrijselijke daden verricht uit
naam van de godsdienst. Kierkegaard geeft met Vrees en beven een
rechtvaardiging van het handelen van Abraham. Hij was bereid zijn zoon te
offeren in Gods naam. Cliteurs onterechte angst ontstaat uit de
eendimensionale manier waarop hij Kierkegaard gelezen heeft. Niet louter het
handelen van een individu, of zijn bereidheid tot een handeling is
doorslaggevend, maar de weg die hij heeft afgelegd en de bewegingen die hij
heeft gemaakt en nog steeds maakt, bepalen hoe we een individu dienen te
begrijpen. Een religieuze moord zoals die op Van Gogh werd niet,
kierkegaardiaans gesproken, gepleegd door een ridder van geloof. Abrahams
faam moet men zien in het licht van de bewegingen die hij volbracht heeft en
op elk moment van zijn handelen voltrekt. Abraham noemt men de vader van
81 Voor een meer uitputtende uitwerking van de bewegingen van geloof en resignatie,
leze men het zesde hoofdstuk uit Kierkegaard’s Philosophy of Becoming van Clare
Carlisle.
82 Kierkegaard, S. (2006) Vrees en beven. p. 42
83 Kierkegaard, S. (2010) De ziekte tot de dood. p. 43
~ 34 ~