U gelooft in een Kristallen Paleis - Soren Kierkegaard

één of het ander willen; alles is relatief. De karakters in het boek zijn allemaal,
kierkegaardiaans bezien, estheten. De kern van het leven is voor hen het
tegengaan van verveling door middel van drugs en drank, feesten, casual sex
en andere vormen van tijdverdrijvende losbandigheid. Symptomatisch voor
het elan is het wanneer iemand de hoofdpersoon met klem aanraadt een
bepaald tijdschrift te lezen. “You’ve got to.” “Why do you have to?” I ask.
Benjamin looks at me […] and says, “Otherwise you’ll get bored.” 140
De karakters in Less than Zero kennen hetzelfde morele bankroet als de
estheet, evenals zijn spirituele stasis. Hun wereld is op dezelfde wijze
verstoken van betekenis als de wereld van Camus. Het onderscheid met
Camus is dat hij meent dat er ondanks deze zinledigheid geleefd kan worden
en dat de zinledigheid niet per se als een last ervaren hoeft te worden.
Wanneer men verder wil dan een leven dat ondanks de zinledigheid
ervan geleefd kan worden, moet men in elk geval het idee voorstaan dat
keuzes betekenisvol kunnen zijn, dat wil zeggen, dat niet alles relatief is en dat
het één mogelijkerwijs te verkiezen is boven het ander. Men moet het zelf dan
zien als subject dat in staat is tot het maken van betekenisvolle keuzes. Het zelf
moet men, zogezegd, serieus gaan nemen.
Voorbij de betekenisloosheid Volgens Carlisle vindt, in de boundary zone
tussen het esthetische en het ethische bij Kierkegaard, een dergelijke
ommekeer plaats. Zij spreekt over deze boundary zones als tussengebieden die
een overgang constitueren van de ene sfeer van bestaan naar de andere.
Tussen het esthetische en het ethische bevindt zich de ironie, hoewel deze
strikt genomen nog met één voet binnen het esthetische staat. Ironie wijst,
volgens Carlisle, voorbij het esthetische naar het ethische. 141 Ze is niet
eenduidig over de reden om dat idee aan te hangen, maar het is duidelijk dat
de estheet, voor zover hij ironisch is, een stap terug moet doen uit de
onmiddellijke ervaring om een standpunt te vinden “outside the situation from
which to perceive the disparity between ideality and reality.” 142 Een vergelijkbare
redenering vinden we bij Visser, wanneer hij zegt dat de ironicus weet heeft
“van het ideaal ten opzichte waarvan hijzelf tekortschiet. Hij ontdekt de
[morele] tegenspraak allereerst in zichzelf” en durft daarna “om zichzelf te
140 Ellis, B.E. (1985) Less than Zero. p. 96
141 Carlisle, C. (2006) Kierkegaard: A Guide for the Perplexed. p. 81
142 Idem. p. 82
~ 50 ~