U gelooft in een Kristallen Paleis - Soren Kierkegaard

liefhad is de dichter. De tragische held is degene die, geheel volgens ethische
principes, zichzelf wegcijfert ten opzichte van het goede en van anderen. De
dichter is het gegeven om over de held de loftrompet te steken, want “[d]e
[dichter] is niet in staat iets te volbrengen van wat de eerste doet. Hij kan
slechts bewonderen, liefhebben, zich over de hele wereld verheugen.” 24
Zoals in Of/of is het esthetische ook hier gekenmerkt door onmiddellijkheid; de
uitdrukking ervan is niet bemiddeld door het universele, namelijk het ethische,
maar is iets louter individueels. In hegeliaanse terminologie, die Kierkegaard
in het weergeven van de hegeliaanse positie niet schuwt, is het esthetische het
moment van an-sich zijn of het moment van das Innere. 25 In de Hegeliaanse
ethiek, zo schrijft Kierkegaard, is het uiterlijke hoger dan het innerlijke en
vereist het laatste een veruitwendiging, of Entäusserung, en een bemiddeling
door het ethische of universele. Wanneer het individu verinnerlijkt wil blijven
heet dat verleiding en vergrijpt hij zich ten opzichte van het ethische.
Het ethische stadium Het ethische wordt door Kierkegaard voortdurend
gelijkgeschakeld aan het universele bij Hegel. Dit geeft hij op een aantal
plaatsen expliciet te kennen. Hij denkt daarnaast het ethische in voortdurende
oppositie met het religieuze. Hij stelt in het werk de vraag naar Abraham. Is
wat Abraham gedaan heeft, namelijk bereid zijn Isaac te offeren om Gods wil,
filosofisch te verdedigen? Met Kierkegaards woorden: bestaat er een
teleologische suspensie van het ethische? De hegeliaanse gedachte, bij monde
van Kierkegaard, geeft te kennen dat dit niet zo is. “Abraham‟s verhouding tot
Isaac is ethisch uitgedrukt heel eenvoudig: een vader moet zijn zoon meer
liefhebben dan zichzelf.” 26 Dit betekent dat Abraham, om ethisch het juiste te
doen, God had moeten vragen Isaac te sparen en hem in zijn plaats te laten
gaan. Dit deed hij niet en dus is hij in overtreding ten opzichte van het
ethische.
In het tweede problema stelt Kierkegaard de vraag of er een absolute plicht
tegenover God is. Het ethische als het universele is in het hegeliaanse
begrippenkader ook het goddelijke. Dit is iets dat in Of/of ook aan bod kwam,
zij het minder expliciet. Als dit waar zou zijn dan houdt dat ook in dat alle
24 Kierkegaard, S. (2006) Vrees en beven. p. 20
25 Idem. p. 74
26 Idem. p. 62
~ 18 ~