handleiding jongeren - Steunpunt Diversiteit en Leren

groepen van leerlingen.
Het uiteindelijke doel van het beginbeeld is de ontwikkeling en het leerproces van de leerling te ondersteunen
en bij te sturen waar nodig en de leerling zo tot meer leren te brengen. Het in beeld brengen
van de (start)competenties is echter niet voldoende, het is slechts een startpunt dat de communicatie
tussen leerling en school en tussen school en ouders tot stand brengt. Het is tevens een uitgangspunt
om de leerinhouden en werkvormen aan te passen aan de groep leerlingen en aan elke individuele
leerling.
Het aanpassen aan de groep leerlingen impliceert geen normverlaging. Het veronderstelt wél een
principiële bereidheid om als school te reflecteren over het eigen handelen, en de resultaten van deze
reflectie in de praktijk om te zetten. Het streven naar verandering ten goede is de essentie van een
gelijke kansenbeleid.
Is er geen intentie om reflectie om te zetten in praktijk, dan heeft het in beeld brengen van de startcompetenties
geen zin.
Het beginbeeld instrument bestaat uit vier delen:
een deel ‘beginbeeld’ waarin de leerling zichzelf, zijn/haar voorkeuren en zijn/haar
capaciteiten in kaart brengt. Hierbij geeft de leerling eerst een zelfinschatting van zijn
voorkeuren, talenten, motivatie en interesses (talentenboekje). Vervolgens bekijkt hij/zij een
reeks opdrachten die hij/zij eerst beoordeelt op vlak van moeilijkheid en daarna uitvoert.
Dan is het de beurt aan de leerkracht(en) om de leerling en zijn competenties te inventariseren. In
een assessmentsituatie zal de leerkracht de competenties van de leerling kunnen observeren.
een deel ‘communicatie’ waarin duidelijk wordt gemaakt aan leerkrachten en scholen op welke
manier zij het best over de resultaten van het beginbeeld kunnen communiceren.
een deel ‘ondersteuning leerkracht’ waarin wordt aangegeven op welke manier scholen het best
kunnen omgaan met de resultaten van de beginbeeldanalyse en op welke manier het reguliere
onderwijsaanbod het best kan worden afgestemd op de diagnoses van de individuele leerlingen
en klasgroepen.
een deel ‘ondersteuning leerling’ waarin tips worden aangereikt hoe leerlingen met de gegevens
van JBI verder aan de slag kunnen gaan.
Het beginbeeldinstrument is bruikbaar voor alle scholen die willen experimenteren met of voortbouwen
op principes van competentieontwikkelend onderwijzen en evalueren, en die een brede kijk willen op
de capaciteiten van de leerlingen. Het instrument is niet geschikt voor leerkrachten en scholen die
louter cognitieve competenties (kennis) willen screenen. Hiervoor zijn andere screeningsinstrumenten
beter geschikt.
Het beginbeeldinstrument heeft een viervoudig doel:
Het wil zorgen voor een betere afstemming van de school op de noden en verwachtingen van
leerlingen. Het brede beginbeeld van de leerlingen kan ertoe leiden dat de school een beter
begeleidings- en ondersteuningsbeleid uitwerkt, zowel voor individuele leerlingen als voor
klasgroepen.
Het wil de leerling inzicht geven in waar hij/zij staat, wat zijn/haar sterktes en zwaktes zijn en hoe
hij/zij zijn/haar competenties beter kan ontwikkelen. Tevens geeft het beginbeeld een stem aan de
leerling: wat heb ik van de school nodig, hoe zal de school mij kunnen helpen?
Het wil permanente communicatie op gang brengen tussen school en leerling en ook tussen school
en ouders.
Het wil vorderingen opvolgen. Het instrument kan namelijk op latere tijdstippen aangevuld
worden met nieuwe informatie, die via veel en verschillende soorten competentieontwikkelende
evaluatievormen verkregen wordt. Op deze manier wordt het beginbeeld gebruikt om vorderingen,
evoluties en effecten in kaart te brengen.
Leerkracht - inleiding - JBI
4