handleiding jongeren - Steunpunt Diversiteit en Leren

er zijn voor de leerlingen;
humor mag en is bevorderlijk voor de sfeer;
...
Aanpassen aan de mogelijkheden van de jongeren
Afstemmen op de leernoden is uiteraard cruciaal. Het onderzoek van Luc Stevens (2003, 2004) bracht
aan het licht dat jongeren heel graag willen leren bij het begin van het secundair onderwijs. Maar ze
kunnen met hun leervragen vaak niet bij de leerkrachten terecht. De leerkrachten hebben zo weinig
tijd omdat ze vooral bezig zijn met het realiseren van hun leerprogramma en daardoor hun leerlingen
soms niet meer zien met hun leervragen. Onderwijs op maat veronderstelt een aanbod dat aangepast
is aan de mogelijkheden van de jongeren.
Aandachtspunten
Niet alle leerlingen werken even snel.
Het is belangrijk kansen te scheppen door in het aanbod differentiatie naar tempo in te bouwen.
Het makkelijkst kan dit door een onderscheid te maken tussen verplichte en keuzeoefeningen. Als
er voldoende keuzeoefeningen worden aangeboden kan het verschil in tempo geruisloos worden
opgevangen.
Niet alle leerlingen hebben dezelfde interesses.
Het loont de moeite om te investeren in een aanbod dat rekening houdt met de verschillen naar
belangstelling (bijvoorbeeld via projectwerk of taakgestuurd onderwijs). Eenzelfde vaardigheid
of eenzelfde inhoud (eenzelfde competentie) kan immers aan verschillende topics opgehangen
worden. Het ophangen aan de specifieke belangstelling van leerlingen versterkt het effect van het
onderwijs.
Niet alle leerlingen hebben dezelfde talenten.
Differentiatie naar de specifieke talenten van leerlingen (bijvoorbeeld CLIM methodieken) creëert
kansen op beter onderwijs.
De sterktes van leerlingen kunnen gebruikt worden bij het opbouwen van de les. Het is zonde als
bepaalde mogelijkheden van bepaalde leerlingen – niet benut zouden worden.
Niet alle leerlingen werken op dezelfde manier.
Er zijn verschillen in leerstijlen. In de regel bevordert het onderwijs eenzijdig de abstracte, talige
denkers. Doeners, beelddenkers en andere komen te weinig aan bod. Onderwijs kan kansen
scheppen voor verschillende leerstijlen door te variëren in manieren waarop instructie wordt
gegeven. Het is vooral belangrijk veel afwisseling in te bouwen: afwisseling tussen klassikaal -
individueel - groep; talig versus beeldend aanbod; visueel versus auditief; zelfontdekkend versus
begeleid; ... ).
Niet alle leerlingen worden aangesproken via dezelfde werkvormen.
Door variatie in te bouwen zal de motivatie van de meeste leerlingen gestimuleerd worden. Eenzijdig
werken vanuit een beperkt aanbod van werkvormen zorgt voor “afhaken”. Onderwijs dient op
zoek te gaan naar variatie in werkvormen. Het is belangrijk af te wisselen bij het werken in groepen:
grote groep-kleine groep-individueel-groepswerk. Afwisseling in werkvormen en organisatievormen:
klassikaal, hoekenwerk, contractwerk, probleem- en taakgestuurd, zelfstandig, begeleid,
instructiegericht ...
Niet alle leerlingen hebben dezelfde ondersteuning nodig.
Variatie in manieren waarop ondersteuning en begeleiding wordt gegeven moet afgestemd worden
op de leernoden van de leerlingen. Begeleiding en ondersteuning kan variëren van geen tot zeer
beknopt naar zeer uitgebreid; van zeer concreet tot zeer abstract; al doende of verbaal; met audiovisuele
ondersteuning of zakelijk; zelfinstructie of geleide instructie.
We gaan er vanuit dat binnen elke groep leerlingen er vaak vier types van leerlingen kunnen onderscheiden
worden. Groep 1 zijn leerlingen die de leerstof zeer makkelijk opnemen en meestal
geen instructie nodig hebben. Ze kunnen onmiddellijk starten met de toepassingen en het maken
van (uitdagende) oefeningen. Groep 2 kan na een instructie van de leerkracht aan de slag met
de oefeningen. Groep 3 heeft ondersteuning nodig via de instructie en een eerste begeleiding
bij het maken van de oefeningen. Groep 4 heeft bij instructie en oefeningen sterke (individuele)
Leerkracht - Tips voor leerkrachten - JBI
7