OUDERE WERKNEMERS Een overzicht van maatregelen om ...

gemeenschappelijke ervaringen, opgedaan in de tijd waarin ze zijn opgegroeid.
Op basis van de beschrijving van de ‘babyboom-generatie’, persoonlijkheids-
kenmerken en overige kenmerken van psychologische veroudering zou gesteld kunnen
worden dat het erop lijkt dat ouderen meer moeite dan jongeren hebben met werk dat tegen
hun principes ingaat, minder autonomie geeft en minder betekenisvol is.
Dit hoofdstuk gaat vooral over de invloed van veroudering op het kunnen, de
capaciteiten van oudere werknemers. Concluderend kan gesteld worden dat met het ouder
worden de fysieke capaciteiten minder worden, maar dat er grote verschillen zijn tussen
mensen onderling. Bovendien kan regelmatige, juiste lichaamsbeweging de nadelige gevolgen
van fysieke veroudering voor een groot deel teniet doen en ervoor zorgen dat men toch
optimaal in het werk blijft functioneren. Verder zijn tegenwoordig de meeste functies
lichamelijk niet meer zo zwaar en hebben oudere werknemers over het algemeen voldoende
reservecapaciteit om ook dit wat zwaardere werk goed te kunnen doen. Lichaamsbeweging
heeft ook positieve invloed op de reactiesnelheid, het functioneren van het geheugen, het
verstand, de capaciteit voor informatieverwerking en het concentratievermogen (Vis, 2000).
Met betrekking tot de mentale veroudering geldt dat, zolang men in het werk geen
mentale ‘topsport’ hoeft te bedrijven, deze vorm van veroudering geen invloed hoeft te
hebben op het functioneren van medewerkers. Integendeel: in de vorige paragraaf over
psychologische veroudering is een groot aantal positieve kenmerken naar voren gekomen die
voort kunnen komen uit de mentale groei die iemand in zijn leven doormaakt.
Langzamerhand is in de psychologie de visie op ouder worden positiever en
optimistischer geworden. In plaats van dat het louter over gebrek gaat, wordt er nu ook
gesproken over continuïteit, flexibiliteit en plasticiteit. Onder normale omstandigheden blijft
het intellectueel functioneren (zeer) lange tijd op niveau (continuïteit). Verloren gegane
vaardigheden kunnen opnieuw worden geleerd (flexibiliteit) en ook op latere leeftijd kunnen
mensen nieuwe kennis opdoen en nieuwe vaardigheden leren (plasticiteit) (Bom, 1995).
Het kan niet genoeg herhaald worden dat de, in dit hoofdstuk beschreven, kenmerken
zeer algemeen zijn. Ouderen verschillen onderling meer dan jongeren. Dus de mate waarin
kenmerken wel of niet van toepassing zijn op een oudere werknemer moet telkens per
individu bekeken worden. In dit hoofdstuk is nog geen aandacht besteed aan de invloed die
onze maatschappij momenteel heeft op het functioneren van oudere werknemers, zowel op
macroniveau (de samenleving als geheel), op mesoniveau (werkgebonden) als op microniveau
(de persoonlijke omgeving). In het volgende hoofdstuk komen specifieke problemen aan de
orde die oudere werknemers op deze verschillende niveaus kunnen ondervinden.
29