OUDERE WERKNEMERS Een overzicht van maatregelen om ...

vertoont met leeftijd en de verwachting het werk tot het pensioen vol te houden (De Zwart,
Frings-Dresen & Van Duivenbooden, 2001).
Werkvermogen is een belangrijke voorwaarde voor het ontwikkelen van
‘employability’ (brede inzetbaarheid), naast andere maatschappelijke factoren als kansen op
de arbeidsmarkt, financiële regelingen bij uittreding, leeftijdsdiscriminatie door negatieve
beeldvorming en persoonlijke, niet- werkgerelateerde factoren (Ilmarinen, 2001). Per
onderwerp uit dit model wordt een selectie van problemen beschreven die oudere
werknemers, volgens de literatuur, kunnen ondervinden.
3.2.1. Individuele capaciteiten en behoeften (Human Resources)
3.2.1.1. Gezondheid
In het model over werkvermogen worden de factoren fysieke en mentale capaciteiten en het
sociaal functioneren als determinanten van gezondheid in het werk genoemd.
Problemen ten gevolge van fysieke en mentale veroudering zijn in hoofdstuk 2 onder de
kenmerken van veroudering besproken. Hieruit kwam naar voren dat met het ouder worden de
fysieke capaciteiten minder worden, maar dat er grote verschillen zijn tussen mensen
onderling. Bovendien kan regelmatige, juiste lichaamsbeweging de nadelige gevolgen van
fysieke veroudering voor een groot deel tenietdoen en ervoor zorgen dat men toch optimaal in
het werk blijft functioneren. Mentale veroudering hoeft geen negatieve gevolgen voor het
functioneren te hebben, omdat functies normaal gesproken geen maximale mentale prestaties
vereisen en opgebouwde ervaring en toegenomen wijsheid als uitstekende
compensatiemechanismen kunnen fungeren en zelfs voordelen met zich mee kunnen brengen
bijvoorbeeld in de vorm van wijsheid.
Een veelgenoemd probleem in het sociale functioneren van oudere werknemers is de
veroudering van sociale netwerken. Schabracq (1998) vermeldt dat sociale netwerken met het
ouder worden achteruit plegen te gaan. Mensen houden op met werken, gaan elders wonen,
gaan dood; collega’s die voor oudere werknemers belangrijk zijn voor sociale ondersteuning
en behoud van hun positie in het bedrijf verdwijnen. Dit maakt dat oudere werknemers
geïsoleerd kunnen raken in een organisatie, ook al omdat veel ouderen niet meer zo
gemakkelijk vrienden maken als vroeger.
De invloed van werk op de gezondheid is moeilijk in te schatten omdat deze tweeledig
is. Aan de ene kant komt uit de literatuur naar voren dat ‘gezond werk’ gezondheids-
bevorderend is omdat het zin geeft aan het leven, de tijd structureert, gelegenheid tot
zelfontplooiing geeft en financieel onafhankelijk maakt (Van Santen, 1992). Aan de andere
39