OUDERE WERKNEMERS Een overzicht van maatregelen om ...

1. 1. Inleiding
HOOFDSTUK 1: Inleiding en maatschappelijke achtergronden
De Nederlandse bevolking vergrijst en ontgroent. In de jaren zestig in de vorige eeuw is het
geboortecijfer in Nederland fors gedaald en daarna laag gebleven. Voorspeld wordt dat tot
zeker halverwege deze eeuw het aantal 50- tot en met 64-jarigen hoog zal blijven (Theeuwes,
2000). De arbeidsparticipatie van oudere werknemers is laag in Nederland en dit veroorzaakt
zowel problemen op de arbeidsmarkt als te hoge kosten van pensioen, AOW en
zorgverlening. De demografische ontwikkeling dwingt tot een omslag.
Er komen jaarlijks te weinig goed geschoolde jongeren op de arbeidsmarkt en er
treden te veel ouderen voortijdig uit. De uittreding van deze ouderen houdt een verlies in van
waardevolle ervaring en kennis in een samenleving met een steeds grotere behoefte aan goed
gekwalificeerd personeel.Volgens oud-minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Willem Vermeend heeft onderzoek uitgewezen dat in 2030 het aantal oudere werknemers
verdubbeld moet zijn om voldoende draagvlak voor het stelsel van sociale zekerheid te
kunnen behouden (Taskforce Ouderen en Arbeid, 2001). In 2000 had niet meer dan de helft
van de mannen en slechts een op de vijf vrouwen van 55 tot en met 64 jaar een betaalde baan
(SCP, 2001).
Doorwerken tot je 65 ste en zelfs de mogelijkheid om na je 65 ste te blijven werken is
het devies van het kabinet Balkenende. Bevordering van arbeidsparticipatie is zowel
economisch nodig als sociaal gewenst, aldus het Strategisch Accoord (CDA, LPF & VVD,
2002). Om de arbeidsparticipatie van ouderen te bevorderen heeft de Sociaal Economische
Raad in 1999 allerlei maatregelen voorgesteld zoals onder andere een verandering van VUT
naar regelingen voor flexibele pensionering, leeftijdsafhankelijke vermindering van de
premies sociale verzekeringen, afschaffing van fiscale stimulering van vervroegde
pensionering en het herinvoeren van een sollicitatieplicht voor 57-plussers (Heyma, 2001).
Het kabinet stelt een grote omslag in beleid voor met haar voorstel voor het invoeren van een
levensloopregeling. Deze regeling biedt werknemers meer mogelijkheden om te variëren in
de combinatie van werk en andere activiteiten en een omslag van pensioensparen naar sparen
gericht op langer, productiever en een gezonder (arbeidzaam) leven te stimuleren (CDA, LPF
& VVD, 2002). Mensen sparen dan niet alleen meer voor de oude dag maar voor alle periodes
in het leven dat men minder hard kan of wil werken. De vraag is of al deze maatregelen van
bovenaf het gewenste effect, langer blijven werken, zullen hebben. Daarvoor moet zowel bij
7