OUDERE WERKNEMERS Een overzicht van maatregelen om ...

3.1.3. Sociaal-culturele verandering
Op sociaal-cultureel vlak is een van de meest kenmerkende ontwikkelingen van de afgelopen
decennia de individualisering. Dit begrip wordt door het Sociaal Cultureel Planbureau (2001)
omschreven als de groeiende autonomie van het individu ten opzichte van zijn directe
omgeving. Individualisering heeft veel gevolgen. Het versterkt bijvoorbeeld de individuele
aanspraak op economische zelfstandigheid en de individuele verantwoordelijkheid voor de
eigen inzet in het arbeidsproces. Een ander gevolg is dat de levensloop van mensen niet meer
volgens eenzelfde, vast patroon verloopt en dat de verschillen binnen leeftijdsgroepen groter
worden.
Ouderen zijn opgegroeid in een tijd waarin vaste vormen en betekenissen veel meer op
de voorgrond stonden, een tijd met veel minder keuzemogelijkheden en minder snelle
veranderingen. Zij kunnen daarom moeite hebben met het individualisme van jongeren die
meer ervan doordrongen zijn dat zij zelf keuzes moeten maken om richting aan hun leven te
geven.
De individualisering heeft ook gevolgen voor het personeelsbeleid dat in organisaties
gevoerd wordt. Collectieve maatregelen die alleen leeftijd als uitgangspunt nemen, voldoen
niet meer (Schabracq, 1998). In hoofdstuk 4 zal het belang van een individugerichte aanpak
duidelijk worden gemaakt (Thunnissen et al. 2000).
Het is opmerkelijk dat een zo grote groep ouderen niet actief formeel participeert in de
opbouw van onze samenleving. Sommigen wijzen erop dat het probleem van zo’n grote niet
werkende groep in een breder verband moet worden bekeken.Werken is volgens hen namelijk
niet meer zo aantrekkelijk in de huidige tijd die gekenmerkt wordt door vele veranderingen,
een enorme toename aan informatie die toch met dezelfde hersencapaciteit moet worden
verwerkt, een toename in gedwongen flexibilisering door de 24-uurseconomie, lange files op
de snelwegen, een steeds zakelijker relatie tussen mensen, media die de nadruk leggen op
jong en snel en een streven naar groei, excelleren en consumptie. Dit alles leidt tot een grote
psychische druk die ervoor zorgt dat mensen voortijdig het arbeidsproces verlaten (Doorduyn,
2003).
Op kleine schaal zijn echter al tegenbewegingen te zien: anti-globalisten, de trend om
te consuminderen en de groeiende waardering voor ‘slobbies’ (slowly but better working
people). Steeds meer mensen vragen zich af wat ze met rennen bereiken. Gaat het om de
eindbestemming of de weg er naar toe? De stelling ‘minder is meer’ krijgt steeds meer
aanhangers. Handgeschreven brieven worden als teken van echte betrokkenheid gezien en
wandelen wordt steeds populairder, ook bij jongeren. Als deze trend zich doorzet, biedt dit
33