Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

More documents

Recommendations

Info

Jonkvrouw Sophie van der Goude, haar familie en haar stad men. 1,1 ' Enkele Spierincks zijn echter wel een bespreking waard. De interessantste daarvan is Wouter Spierinck, een nobilis, die in de jaren 1190-1227 herhaaldelijk wordt genoemd in Gelderse, Stichtse en Hollandse oorkonden waarin behalve de landsheren van deze gewes ten ook onder anderen de hertog van Brabant en de bisschop van Luik zijn betrokken. Wou ter Spierinck was dus een persoon van een zekere importantie. Des te betreurenswaardiger is het dat we van zijn herkomst zo weinig weten. Van Winter plaatste hem in de Gelderse sfeer, maar zij was zich van zijn Hollandse connecties niet bewust. 138 Coenen brengt de naam Spie rinck in verband met het Spieringmeer bij Haarlem, dat later in het Haarlemmermeer is op gegaan. 139 Hij wijst er met name op dat Wouter Spierinck enige malen samen met Persijns en Van Haarlems wordt aangetroffen. Eerder nog legde Vermast een relatie tussen Wouter Spierinck en de Uten Goyes. 140 Van deze drie suggesties is voor de laatste het meest te zeg gen. Het optreden van Wouter Spierinck zowel in Gelders-Brabantse als in Stichtse en Hol landse aangelegenheden valt het best te verklaren wanneer men hem in het centrale rivie rengebied gegoed acht. In cle oorkonden waarin hij als getuige optreedt wordt hij een enkele maal geassocieerd met een Uten Goye. 141 In één van de andere oorkonden getuigt hij in een geschil waarbij ook de graaf Uten Goye betrokken was. 14 " De heren Uten Goye heb ben de hoge rechtsmacht in het oude graafschap Lek-en-IJssel bekleed. 143 De naam Spierin- gus komt in het geslacht Uten Goye voor, zoals door Geselschap terecht is opgemerkt. En blijkens het Registrum. Guidonis moet in 1315 een persoon genaamd Spiering zoengeld beta len na een vechtpartij waarbij enkele doden zijn gevallen; onder zijn borgen bevindt zich Gi- sebrecht uten Goy. 14 ' 1 Is deze relatie tussen Spierinck en Uten Goye steekhoudend, dan be vinden we ons misschien ook met Henricus dictus Spirinck, in of kort na 1249 schout van de stad Utrecht, 146 in dezelfde verwantenkring. Nog een familielid zou de domkanunnik Gise- bertus dictus Spirinc kunnen zijn, die in 1283 een erfpachtovereenkomst afsluit voor een hof stede in het Utrechtse Springwijk. 14 ' Met een connectie tussen een geslacht Spierinck, het Utrechtse en het Goudse Springwijk zou de ring dan gesloten zijn. 148 Voorzichtigheid is ech- 1 37 Bijvoorbeeld in 1282 Didderinc Spirinc in een belending te Ha/erswoude in het Oude Register van graaf Florens, 171; Jan Spierinc, in 1408 genoemd in een Woudrichemse schepenakte bewaard in de Goudse kloosterarchieven (regest 214) en Wilhelmus dictus Spirinc vermeld in 1280 in verband met een geldlening (O.ST'2060). De naam is ook gangbaar in het land van Heusden: P.C.M. Hoppenbrouwers, Ken middeleeuwse samenleving. Het Land van Heusden, ca. 1360 -ca. 15152 din. (Groningen 1992) 179-180. 138 J.M. van Winter. Minislericiliteit en ridderschap in Gelre en Zutphen 2 dhr. (Groningen 1962) lijst G nr. .35. Zie nog OSl' 1060. 139 Coenen, Graaf en grafelijkheid, 54v. 140 P.G.F. Vermast, 'De Heeren van Goye', NederlandscheLeeuw66 (1949) 259-410, aldaar 304, 312, 346-347. 141 OB Gelre-ZuiphenSK (1190). 142 ÖSl/757 (1227). 143 Dekker, Kromme Rijngebied, 383-385; A.L.P. Buitelaar, De Stichtse ministerialileil en de ontginningen in de L 'trecktse Vechtstreek (Hilversum 1993) 52-53. 144 In 1245 en 1259; Vermast, 'Heeren van Goye', 346; Geselschap. 'Zwaansdreeht', 10. 145 Registrum Guidonis, ed. Immink. 136-137 en VgL 234. 146 OSl'1197 (8 april 1249 of later). Volgens Vermast, 'Heeren van Goye', 347 was hij één van de nobiles vassauHvaa de domproost. 147 OSU2165 (21 mei 1283); Vermast. 'Heeren van Goye'. 346. Vergelijk nog Phylippus dictus Spiring, vermeld OSl 2344 (29 juli 1288) en RAU, ras. 358 f. 3 (6 nov. 1306) en zijn zoon Jan Philips Spierinxsoon, die volgens RAU, ms. 343 II f. 88 te Utrecht woonachtig is en verlijd wordt met zes morgen onder IJsselsteyn en 20 morgen onder Montfoort; Vermast, 'Heeren van Goye', 347. Nog een Jan Philips Spierinxsoon wordt genoemd onder de Hollandse leenmannen in Slicht en Gelre in 1398: Van Mieris, Groot charter-boek, III. 675. 148 Geselschap, 'Zwaansdreeht', 10. S2
Jonkvrouw Sophie van der Goude, haar familie en haar stad ter geboden, omdat de naam Spiering ook elders voorkomt zonder bewijsbaar verband met de Uten Goyes of de Van der Goudes. De vader van jonkvrouw Sophie Verder voortgaan op deze weg leidt bij gebrek aan gegevens tot speculatie. We moeten nog even terug naar Gerrit Wouter Spierinck. Er is nu wel vastgesteld dat er een connectie heeft bestaan tussen hem en jonkvrouw Sophie, maar niet hoe nauw deze was. Mogen we hem, met Beelaerts van Blokland en Hoek, als de vader van Sophie beschouwen? Hoewel absolute ze kerheid niet te verkrijgen is, pleiten enkele overwegingen ertegen. Sophie wordt ondubbel zinnig 'Van der Goude' genoemd, niet Spierinck. Sterk is dit argument niet, omdat een fami lienaam als Van der Goude, eventueel gekoppeld aan het voornaamste bezit, ook in vrouwelijke lijn kon vererven. Andere omstandigheden leggen meer gewicht in de schaal. In dien de hierboven gereconstrueerde verbinding via Wouter Spierinck naar de Uten Goyes juist is, behoorde Gerrit Wouter Spierinck tot een geslacht dat op zijn retour was. 149 Jonk vrouw Sophie echter vertegenwoordigde een familie die politiek interessant was voor de gro te Hollandse heren. Het belangrijkst is dat Sophie als erfdochter Van der Goude al in 1279 (zelfs al in 1272 volgens de traditionele opvatting) een aantrekkelijke partij was, en wel op grond van Hollandse aanspraken, niet op grond van de Stichtse rechtstitel, die ze immers pas in 1290 verwierf. Daarbij komt dat we tussen 1264 en 1290 voor het Oudmunsterse erfpacht goed geen rechtsovergang kennen, terwijl de inhoudsopgaven de indruk maken het oorkon- denmateriaal tamelijk volledig weer te geven. Het is dus goed mogelijk dat Gerrit Wouter Spierinck nog tot kort voor 1290 geleefd heeft. In dat geval kan hij niet de vader van de erf dochter Sophie zijn geweest. Of hij geen andere erfgenamen bezat valt niet te zeggen (de al genoemde Goudse schepen Wouter Spierinck zou een nazaat kunnen zijn geweest). In ieder geval trad jonkvrouw Sophie in 1290 in zijn rechten mede op grond van de ijzersterke positie die haar echtgenoot Jan van Renesse toen bezat. Dan blijven als kandidaten voor het vaderschap over heer Dirk en Wottter Gerrit. Tussen deze beiden is het moeilijk kiezen. Sophie had slechts een dochter, Margriet; wettige kleinzo nen die de naam van hun grootvader, de vader van Sophie, verraden zijn niet voorhanden. Mijns inziens heeft Dirk toch een zekere voorkeur. Het bewaard gebleven zegel van Wouter Gerrit heeft een barensteel; hij zal dus de jongere zoon zijn geweest. Zijn de twee broers in derdaad tegelijkertijd omgekomen, dan heeft Wouter Gerrit geen tijd gehad zijn broer als heer van der Goude op te volgen; hij wordt in ieder geval nergens als zodanig aangeduid. Dan was Dirk ook de laatste heer van der Goude voor Sophie, en die zal hem eerder zijn op gevolgd omdat ze zijn dochter dan omdat ze zijn nichtje was. In de stamboom zijn de aldus vastgestelde familieverhoudingen weergegeven, waarbij na het voorgaande over het hypothetische karakter van deze reconstructie niets meer behoeft te Worden gezegd. 149 Buitelaar, Stichtse mmistmaUteü, 337. 83
Page 2 and 3: Holland, regionaal-historisch tijds
Page 4 and 5: Jonkvrouw Sophie van der Goude, haa
Page 32 and 33: De Hollandse paardenmarkten van de
Page 48 and 49: Boekbesprekingen ker clan ooit in z
Page 50 and 51: Boekbesprekingen komsten behandeld:
Page 52 and 53: Boekbesprekingen bruikt die bij vee
Page 54 and 55: Boekbesprekingen van Buitelaars boe
Page 56 and 57: Boekbesprekingen schip dal moest co
Page 58 and 59: Boekbesprekingen Een bezwaar is ech
Page 60 and 61: Boekbesprekingen fiasco omdat Kikke
Page 62 and 63: Boekbesprekingen sluis gelegen pold
Page 64 and 65: Museumnieuws Afb. 2. Voormalige bie
Page 66 and 67: Museumnieuws tastbaar aanwezig. Een

Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?