OM HET WOORD GODS EN DE GETUIGENIS ... - dewoesteweg.nl

11
Een zeer klein gedeelte van het Oude Testament is in Aramees geschreven. Het betreft de
volgende verzen: Gen. 31 : 47 (twee woorden, die samen de Aramese aanduiding vormen voor de
door Jakob opgerichte steenhoop Gal-ced), Jer. 10 : 11, Ezra 4 : 8-6 : 18 en 7 : 12-26 en Dan. 2 :
4-7 : 28. Het gaat hier in hoofdzaak (met uitzondering van Gen. 31 : 47 en Jer. 10 : 11) om
teksten die na de ballingschap, dus na de zesde eeuw voor Christus zijn geschreven.
Al spoedig ontwikkelt zich dan een eigen Joodse variant van het Aramese schrift. Uit Matth. 5 :
18 blijkt, dat het in Jezus' dagen al normaal was, dat de Bijbel in dit schrift werd overgeleverd. In
het oud-Hebreeuwse schrift is de jod nl. niet de kleinste letter van het alfabet. De oudste tot nu
toe gevonden fragmenten van het Oude Testament uit de boeken Exodus en Samuël, zijn ook
reeds in het Joods-Aramese schrift geschreven. Ze werden aangetroffen onder de handschriften
van Qumran (de zg. Dode-Zeerollen) en stammen vermoedelijk uit de tweede helft van de derde
eeuw voor Christus Vooral dank zij de rijke vondsten van jongere manuscripten in de grotten bij
datzelfde Qumran, in de Wadi Muraba'at en in de vesting Masada weten wij, dat een geleidelijke
ontwikkeling heeft plaatsgevonden van de al enigszins gedrongen vorm van het Joods-Aramese
schrift naar de min of meer vierkante vorm van het bekende Hebreeuwse kwadraatschrift. De
tekstkritiek van het Oude Testament heeft ook met deze geleidelijke ontwikkeling terdege
rekening te houden!
Pas in de negende eeuw na Christus bereikten de Joodse kalligrafen de lettervorm, die sindsdien
algemeen wordt toegepast, zij het dat de verschillende Joodse gemeen-schappen in de verstrooiing
later elk wel hun eigen verfijningen hebben aangebracht. Men noemt dit schrift met een niet
geheel correcte, maar wel beeldende naam: Hebreeuws kwadraatschrift. Dat het grootste deel van de
Aramese teksten uit een dergelijk latere periode stamt, is ontstaan doordat in het Assyrische rijk
Aramees gesproken werd. Zoals gezegd was het verschil tussen Hebreeuws en Aramees niet groot.
Vandaar dat Jona zich in de Assyrische hoofdstad Ninevé verstaanbaar kon maken. Een tweede
reden is dat de Chaldeese stammen het Babylonisch rijk veroverden in de 6 e eeuw vóór Christus.
Deze stammen spraken ook Aramees. Deze taal bleef zelfs in de Perzische periode een grote
invloed in het Nabije Oosten uitoefenen. Zoals blijkt uit officiële Perzische documenten. Deze
taal wordt als Rijks-Aramees aangeduid.
De Samaritaanse tekst
Behalve de Hebreeuwse (Masoretische) hebben wij ook nog de Samaritaanse tekst. Deze bestaat
alleen in de Pentateuch. Het is interessant deze met de Masoretische tekst te vergelijken. Daarbij
blijkt, dat in de Samaritaanse kringen een tekst is gevolgd, die maar weinig van de officiële Joodse
afwijkt, maar voldoende om van een eigen teksttype te spreken. Daartoe heeft men te meer recht
omdat in bepaalde Qumranteksten dergelijke afwijkingen als die van de Samaritanus worden
gevonden. Er zijn in deze tekst slechts enkele belangrijke verschillen die ten dele op oude teksten
kunnen teruggaan (bijv. in het getalsysteem van de stamvaders, in Gen. 5 en 11) en ten dele op
bewuste 'theologische' wijzigingen moeten worden teruggevoerd. Bijvoorbeeld toevoegingen tot
de tien geboden in Ex. 20:18 van teksten ontleend aan Deut. 27:2-7 en 11:30; en de vervanging
van Ebal in Deut. 27:4 door Gerizim). Vele kleinere afwijkingen zullen (behalve op
verschrijvingen bij het vervaardigen van nieuwe manuscripten) op een vóór-Masoretische
overlevering kunnen teruggaan, met name die welke zowel in de Samaritaanse tekst als in de
Griekse voorkomen. Het samengaan van deze teksten, soms ook met bepaalde Qumranteksttypen,
wijst er op dat er oudtijds tekstvormen zijn geweest, die in Palestina tot in de eerste
eeuw ná Christus zijn bewaard gebleven. Dit is wel zeer opmerkelijk voor twee teksten die wel
zo'n 1500 jaar lang een eigen overlevering gevolgd hebben. Wel is duidelijk dat we bij de
Samaritaanse Pentateuch met een populair bewerkte tekst te doen hebben die op geen stukken
na met de zo zorgvuldig geredigeerde Masoretentekst op één lijn gesteld kan worden.