Lijn 1

p r o m o t i e
Op 1 juli jl. promoveerde Sander Hilberink (IQ healthcare) op een
onderwerp dat aansluit bij het thema van Wouter van Dijk’s disserta-
Sander Hilberink
Effectonderzoek van een stop-roken
protocol bij rokers met COPD
In zijn proefschrift ‘Smoking cessation support for COPD patients in general practice’, beschrijft Sander een
effectonderzoek van een stop-roken protocol speciaal gericht op rokers met COPD. In totaal namen 68
huisartspraktijken deel met 667 patiënten. Een deel van de huisartsen leverde de gebruikelijke zorg, de overige
huisartsen en praktijkmedewerkers werden getraind in het toepassen van het protocol. Promotoren: Richard Grol
en Hein de Vries (VUmc), copromotor: dr. Annelies Jacobs. Door: Sander Hilberink
In de interventiegroep zeiden patiënten na zes maanden vaker
dat ze gestopt waren met roken dan in de controlegroep (16%
versus 9%). Huisartsen rapporteerden dat ze in 70 tot 80% van
de gevallen de verschillende aspecten van het protocol opvolgden.
Na een jaar rapporteerden meer patiënten in de interventiegroep
gestopt te zijn met roken (15%) dan patiënten die de
gebruikelijke zorg ontvingen (7%). Wanneer deze zelfrapportage
biochemisch geverifieerd werd, daalde de effectiviteit, met
stopcijfers van 8% (interventie) en 3% (gebruikelijke zorg). Dit
verschil was niet significant en de effectgrootte was klein.
Verandering in het ondersteunend
personeel in de praktijk of
ongemotiveerde medewerkers
belemmerden huisartsen in het
toepassen van het procol
Herhaalde toepassing
Een belangrijk aspect van het protocol is herhaalde toepassing
zodra de patiënt terugvalt in rookgedrag. We onderzochten
relaties met het opnieuw toepassen van het stop-roken protocol
en bekeken welke bevorderende en belemmerende factoren voor
het gebruik van het protocol ervaren werden. Naast het adviseren
van nicotinevervangende middelen (30%) en het verstrekken
van een educatieve videoband (43%), rapporteerden drie van
34 LIJN 1 jaargang 11 | nr. 2 | juli 2013
tie (zie elders in dit blad): COPD en roken.
de vier huisartsen dat ze de onderdelen van het protocol goed
hadden opgevolgd. Drieënvijftig procent paste het protocol weer
toe als de patiënt weer was gaan roken. Een deel van de huisartsen
was teleurgesteld in de effectiviteit van het protocol. Dat hing
samen met een negatieve houding, minder sociale steun en een
lagere self-efficacy. Veranderingen in het ondersteunend personeel
van de praktijk en ongemotiveerde medewerkers belemmerden
de huisartsen in het toepassen van het procol. Ook het hebben van
een negatieve houding, een gebrek aan sociale steun en het zich
minder zelfverzekerd voelen, belemmeren de toepassing van het
protocol. Een realistische verwachting met betrekking tot stoppen
met roken ondersteuning, en het delegeren van deze ondersteuning
naar praktijkmedewerkers is zinvol wanneer huisartsen
geconfronteerd worden met gebrek aan tijd en/of zelfvertrouwen
om deze begeleiding te bieden. Ook kan de roker doorverwezen
worden naar meer gespecialiseerde zorginstellingen.
Bescheiden verwachtingen
In Nederland wordt ruim de helft van de patiënten met milde tot
matige COPD behandeld in de huisartspraktijk. In lijn met de
richtlijnen voor de huisartspraktijk die de nadruk leggen op stoppen
met roken, biedt het protocol een instrument speciaal gericht
op rokers met COPD. Het protocol verdubbelt de stopcijfers bij
patiënten met COPD in de huisartspraktijk, maar de verwachtingen
moeten bescheiden zijn. Het protocol kan makkelijk worden
opgenomen in een stepped care benadering en patiënten kunnen,
indien niet succesvol, worden verwezen naar meer gespecialiseerde
zorg. Ook de praktijkondersteuner speelt hierbij een
belangrijke rol.