Psychiatrie - Europa Ziekenhuizen

VOEL JE GOED
IN JE VEL
Toepassingen van de fotodynamische therapie
in de dermatologie
22
FDT-PRINCIPE
Fotodynamische therapie (FDT) is een behandeling
waarbij een combinatie van een fotosensibiliserende
stof met een aangepaste
belichting toegepast wordt. Het fotosensibiliserend
middel moet zich zo specifiek mogelijk
gaan concentreren in het doelwitweefsel.
De belichting lokt dan een fotodynamische
reactie uit die een oxidatieve stress induceert
met de dood van de cellen als gevolg.
Het fotosensibiliserend middel
Huidig worden precursors van de porfyrines
lokaal gebruikt als fotosensibiliserend middel.
Men gebruikt voornamelijk 5 aminolevulinezuur
(5-ALA) en meer recent een esterderivaat, methyl
aminolevulinaat (MAL), van nature meer lipofiel
(Metvix ® ). Deze kleine moleculen, tegenovergesteld
aan de grote porfyrine moleculen,
kunnen als ze lokaal aangebracht worden de
abnormale lagen van het epidermis indringen
en zich specifiek gaan opstapelen in de dysplastische
en neoplastische cellen waar ze dan
gemetaboliseerd worden in protoporfyrine IX,
het actief fotosensibiliserend middel.
De gezonde cellen worden gespaard.
Lichtbronnen
Het fotodynamisch effect wordt bekomen als
het doelweefsel wordt belicht met een lichtbron
waarvan de golflengte overeenstemt met
de stimulatiegolflengte van het fotosensibiliserend
middel dat gebruikt wordt.
Blootstelling aan de lichtbron
In onze dienst wordt de AKTILITE ® -lamp gebruikt
als lichtbron (lichtemitterende dioden - LED).
Deze dioden produceren weinig warmte en
eisen maar een korte belichtingstijd van het
doelweefsel. Het gaat hier over een rood
zichtbaar licht met een golflengte van 630 nm,
verenigbaar met de absorptiepiek van het
fotosensibiliserend middel.
Het dringt vijf mm diep in de huid. Simpel
gesproken beschouwt men dat, van tien
N R 6 - SEPTEMBER 2005
geproduceerde fotons, er door de lichtbron vijf
gebruikt gaan worden om radicalen te produceren,
vier voor warmte en één voor fluorescentie.
Samenvatting:
Fototherapie bestaat uit drie fasen:
Opgestapeld fotosensibilisator +
specifieke golflengte van licht =
geactiveerd fotosensibilisator.
Geactiveerd fotosensibilisator +
moleculaire zuurstof =
fotosensibilisator + geactiveerde zuurstof.
Geactiveerde zuurstof + doelwitcel =
geoxideerd doelwit.
INDICATIES VAN FOTODYNAMISCHE
THERAPIE
De belangrijkste indicaties zijn:
Multipele en recidiverende actinische keratosen,
basocellulaire carcinomen, spinocellulair
carcinoom in situ of Morbus Bowen.
• Actinische Keratosen (AK)
16 januari 2004
1 ste oktober 2004
15 oktober 2004
DAG 1
DAG 1
DAG 1
Na 2 behandelingen
14 mei 2004
Na 3 behandelingen
25 februari 2005
Na 3 behandelingen
4 februari 2005
Actinische keratosen komen heel frequent voor.
Ze zijn niet alleen precursors van spinocellulair
carcinoom (precancereuse letsels) maar ook
markers voor een verhoogd risico om een
fotocellulair of spino-cellulair carcinoom te
ontwikkelen. Ze worden veroorzaakt door
chronische blootstelling aan zonlicht bij mensen
met een gevoelige, lichte huid.
In zonnige landen wordt AK gediagnosticeerd
bij tachtig procent van de bevolking ouder
dan zestig jaar, met een blanke huid. De
toenemende tijd die besteed wordt aan
buitenactiviteiten, sport, enz… en de huidige
4 MAANDEN
5 MAANDEN
3 MAANDEN 1/2
mode voor een gebruinde huid maken de
blootstelling aan de zon steeds groter met
als gevolg de beschadiging van de huid en
het toenemend aantal precancereuze letsels
en huidkanker bij jongere mensen.
AK vindt men specifiek ter hoogte van blootgestelde
zones zoals het gelaat, de handrug en
schedel bij kale patiënten. Het zijn korstachtige,
grijze, keratotische ruw onscherpe begrensde
maculae. Bij een patiënt met talrijke letsels is het
onmogelijk te voorspellen welk letsel tot een
kankerletsel gaat uitgroeien. Daarom moet men
alle letsels als precancereus beschouwen en ze
dusdanig gaan behandelen.
Sinds 1990 hebben verschillende studies in
Europa de efficiëntie van fotodynamische therapie
bewezen met resultaten tot 88 procent
genezing. Een recente multicentrische studie
met MAL heeft bewezen dat fotodynamische
therapie even efficiënte resultaten oplevert als
cryotherapie maar in combinatie met een beter
cosmetisch resultaat.
• Spinocellulair carcinoom in situ of Morbus BOWEN
3 september 2004
5 maart 2004
7 mei 2004
DAG 1
DAG 1
DAG 1
Na 3 behandelingen
26 november 2004
Na 3 behandelingen
11 maart 2005
Na 3 behandelingen
15 oktober 2004
Morbus bowen is een "in situ" vorm van
spinocellulair carcinoom (intra-epitheliaal
carcinoom).
De evolutie gebeurt zeer traag. Een invasief
spinocellulair carcinoom komt pas laattijdig
voor, na maanden of jaren evolutie.
Morbus Bowen is zeldzaam voor de leeftijd
van vijftig jaar, de meeste letsels worden
vastgesteld na de leeftijd van zestig met
een piek rond de zeventig jaar. Het letsel is
meestal uniek aanwezig.
Morbus Bowen verschijnt meestal als een
donkerrode vlek met een scherp begrensde,
doch onregelmatige rand. Ze kan geïnfiltreerd
3 MAANDEN
1 JAAR
10 MAANDEN