2009 - De regulerende staat - NSOB

zijn; de Inspectie van het Onderwijs moet dat weten van scholen. Voor
de inspecties in die velden werd in de hier bedoelde periode de aandacht
verlegd naar een meer op de prestaties gerichte benadering en,
daar waar dat kan, met behulp van dat inzicht ook bijgedragen aan de
doelmatigheid waarmee die prestaties bereikt werden. De focus van het
toezicht verschoof daarmee naar een beoordeling van de ‘kwaliteit’ van
een instelling. Methodisch niet eenvoudig omdat het er niet om gaat wat
de toezichthouder van de prestaties en de doelmatigheid vindt maar
vooral hoe hij dat kan vinden. Dat betekent een opgave van methodische
aard en van communicatiekwaliteit. Een inspecteur kan zich een oordeel
vormen over de kwaliteit van een school maar dan moet hij dat ook nog
kunnen uitleggen aan degenen voor wie dit oordeel belangrijk is. In de
meeste velden heeft dit de laatste jaren geleid tot operationele definities
van de kwaliteit. Dat kan plaats vinden in de vorm van prestatie-indicatoren,
kengetallen maar ook als uitgebreide analyses van instellingen
op vooraf geëxpliciteerde kenmerken en criteria. Ook systemen van
kwaliteitsbeheersing komen door deze benadering meer in de aandacht
te staan. Ze werden ook onderdeel van de beoordeling door toezichthouders.
De inspecties zijn dan dus niet langer uitsluitend bezig met de
‘compliance’ vraag, maar proberen de ‘performance’ vraag te beantwoorden.
(Zie Light, 1992). In de professie van het toezicht heeft dit geleid tot
intensivering van kennis over de empirisch-analytische mogelijkheden
om tot prestatieduiding en vergelijking te komen. De hier bedoelde ontwikkeling
is sterk bevorderd door de aandacht van de media voor kennis
en informatie over de publieke instellingen. Prestatiegegevens werden
door dagbladen gevraagd onder beroep op de Wet openbaarheid van
Bestuur en in de regel door rechters daarbij geholpen. De media zijn dol
op vergelijkende gegevens vooral wanneer die in de vorm van rangorden
kunnen worden afgebeeld. ‘Ranking’ is daarmee een ‘instrument’ geworden
dat in vraaggestuurde systemen kan zorgen voor dynamiek. In de
bestuurlijke benadering worden deze gegevens gebruikt voor ‘naming
and shaming’ en bewust gebruikt als openbare correctiemechanismen.
De media vervullen hierbij een essentiële functie. De wrr (2004) heeft in
een fundamentele beschouwing de aandacht gevraagd voor een toezicht
dat het ‘leren’ veel meer aandacht geeft dan het uitsluitend ‘verantwoor-
8 Vorm geven aan inhoud