2009 - De regulerende staat - NSOB

spreken en de samenleving niet langer op te zadelen met slechte coordinatie
in het overheidsapparaat. Alhoewel Aptroot op brede steun
in de Kamer kon rekenen is het zo ver niet gekomen maar is het doel
van zijn benadering wel geaccepteerd door de opdracht het toezicht op
maatschappelijke sectoren af te stemmen en de inspecties te dwingen
tot samenwerking in zg. ‘toezichtdomeinen’. Daarmee dient bereikt te
worden dat er voor elke maatschappelijke sector één toezichthouder het
voortouw heeft en dat de anderen in regie hun werk uitvoeren. De inzet
van Kamerleden als Aptroot werd gevoed door een algemene teneur in
de media en onder commentatoren dat er teveel toezicht zou zijn en dat
de groei van het toezicht ‘onbeheersbaar’ leek. Er werd gesproken over
‘toezicht als zelfrijzend bakmeel’. ‘Paardenmiddelen’ zouden nodig zijn
om daadwerkelijk op dit onderwerp iets te bereiken. De vorming van de
eerder genoemde Inspectieraad als ‘verplichte vorm’ van samenwerking
tussen toezichthouders is er het resultaat van. Naast deze concrete veranderingen
zijn er ook wijzigingen in de retoriek. In de actuele wijze van
uitdrukken wordt benadrukt dat ‘vertrouwen’, soms om nog meer nadruk
te geven in het Engels geformuleerd als ‘trust’, het uitgangspunt moet
zijn in de relatie tussen inspectie en inspectee, daarmee suggererend dat
dit in eerdere fasen niet het geval zou zijn geweest. Het gesprek over het
toezicht krijgt er een ‘lading’ door die vanuit een ambtelijk-professionele
insteek niet goed hanteerbaar is. Concreet krijgt het betekenis door het
vertalen in zogenaamde ’toezichtarrangementen’ waarbij de toezichthouder
‘vertrouwt’ op de informatie die het object van toezicht aan de
toezichthouder verstrekt. Een hoogst discutabele vorm van toezicht houden
omdat waarschijnlijk elke burger veronderstelt dat de toezichthouder
zich baseert op geverifieerde kennis. Dat laat onverlet dat de inspectee
een belangrijke eigen verantwoordelijkheid heeft die ook in de uitvoering
van het toezicht tot uitdrukking komt. Binnen het Nederlandse
regeringsbeleid is de fundering van de dereguleringsbenadering verzorgd
door een beleidsstuk dat de titel draagt ‘Naar een bruikbare rechtsorde’.
Een beleidsstuk dat beter is dan de titel misschien in eerste instantie
oproept. In dat stuk wordt een typering gegeven van de ontwikkeling van
de rol van de overheid en de wijze waarop de overheid verantwoordelijkheid
in de samenleving neemt en vorm geeft. Er worden alternatieven
18 Vorm geven aan inhoud