2009 - De regulerende staat - NSOB

4 Slot
Zeker in vergelijking met de situatie die bestond rond het midden van de
jaren negentig van de vorige eeuw zijn de klassieke overheidstoezichthouders
op belangrijke punten veranderd. Van tamelijk vrijblijvende,
bureaucratisch werkende overheidsdiensten met weinig maatschappelijke
uitstraling zijn ze veranderd in meer herkenbare overheidsinstituties
met een meer doordachte en afgestemde wijze van werken.
Samenwerking en transfer van kennis is aan de orde van de dag. Als onderdeel
van de veranderingen in het bestuur van de Nederlandse samenleving,
met een sterker accent op decentralisatie en verzelfstandiging,
werden de toezichthouders, waaronder de inspecties gezien als belangrijke
elementen in die beleidsvisie. Risico’s verbonden aan vergroting van
zelfstandigheid konden worden ondervangen door een actief opererende
toezichtorganisatie die als vangnet zou kunnen fungeren. Dit leidde tot
een opleving van de klassieke toezichtorganisatie en tot een opwaardering
van hun organisaties. Bovendien zouden die toezichthouders zich
meer dienen te richten op de verantwoordelijke organisaties en instellingen
dan op de centraal werkende Minister. Hier en daar waren er ontwikkelingen
in de richting van vergroting van de zelfstandigheid van deze
toezichthouders waarbij het denken in termen van een zbo niet uitgesloten
was. Mede onder de invloed van de massieve kritiek op de regellast,
vooral in de marktsector, werden echter rond 2002 toezichthouders meer
en meer gezien als ‘last’, hinderlijk en innovatieremmend. Ze waren de
uitdrukking van de regellast geworden want juist door de verbeteringen
in de wijze waarop ze werkten werd het toezicht ook meer voelbaar, en
dus ook hinderlijker. Deze beweging kreeg een sterke politieke vertaling
en leidde tot een meer restrictieve benadering van de inspecties – zeker
kwantitatief maar ook daar waar het ging om de eigenstandigheid in de
wijze waarop ze hun werk uitvoeren en de publieke rol die de leiders
van deze organisaties kunnen krijgen. De indruk bestaat dat ze daardoor
meer in het defensief gekomen zijn.
De regulerende staat 27