10 I. WONEN IN BELGIE Dit hoofdstuk heeft tot doel om de context te schets<strong>en</strong> waarbinn<strong>en</strong> de onderwerp<strong>en</strong> van de twee volg<strong>en</strong>de hoofdstukk<strong>en</strong> zich afspel<strong>en</strong>: <strong>en</strong>erzijds het <strong>debat</strong> over e<strong>en</strong> resultaatsverbint<strong>en</strong>is als instrum<strong>en</strong>t om het recht op e<strong>en</strong> degelijke huisvesting effectiever te mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> anderzijds de alternatieve woonvorm<strong>en</strong> als één van de antwoord<strong>en</strong> op de moeilijkhed<strong>en</strong> die m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in <strong>armoede</strong> ondervind<strong>en</strong> in de toegang tot <strong>en</strong> het behoud van e<strong>en</strong> woning. Het tracht e<strong>en</strong> zicht te gev<strong>en</strong> op de situatie in België <strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de gewest<strong>en</strong> <strong>aan</strong> de hand van cijfermateriaal maar ook van informatie van organisaties <strong>en</strong> instelling<strong>en</strong> die op het terrein werk<strong>en</strong>.
Inleiding Het beschikk<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> woning waar m<strong>en</strong> zich thuis voelt is e<strong>en</strong> noodzakelijke voorwaarde voor e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>swaardig lev<strong>en</strong>. Dit wordt algeme<strong>en</strong> <strong>aan</strong>vaard <strong>en</strong> e<strong>en</strong> recht op won<strong>en</strong> is ook als dusdanig opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de Belgische Grondwet <strong>en</strong> in verschill<strong>en</strong>de internationale tekst<strong>en</strong> <strong>en</strong> akkoord<strong>en</strong> 4 . Het recht op won<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> belangrijk recht op zich, maar is tegelijk ook e<strong>en</strong> opstap voor andere recht<strong>en</strong>. Het kunn<strong>en</strong> lev<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> degelijke woning heeft immers ook e<strong>en</strong> positieve invloed op je gezondheid, het sam<strong>en</strong>lev<strong>en</strong> in gezin, op e<strong>en</strong> rustige manier je 4 Voor e<strong>en</strong> overzicht zie: http://www.<strong>armoede</strong>bestrijding.be/themahuisvesting.htm. huiswerk kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>, de mogelijkheid tot sociale contact<strong>en</strong>…: “<strong>E<strong>en</strong></strong> woning hebb<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>t ook in e<strong>en</strong> wijk won<strong>en</strong>, contact met ander<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, opnieuw de mogelijkheid hebb<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> te ler<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>” 5 . In e<strong>en</strong> <strong>aan</strong>tal gevall<strong>en</strong> vormt het hebb<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> degelijke woongeleg<strong>en</strong>heid zelfs e<strong>en</strong> voorwaarde voor bepaalde recht<strong>en</strong>: inzake gezinsher<strong>en</strong>iging bijvoorbeeld wordt als voorwaarde gesteld dat de vreemdeling die zich wil lat<strong>en</strong> vervoeg<strong>en</strong> over ‘voldo<strong>en</strong>de huisvesting’ moet beschikk<strong>en</strong> voor zichzelf <strong>en</strong> zijn familieled<strong>en</strong> 6 . 5 BAPN & RWLP (2010). Toegang tot <strong>en</strong> het uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> van het recht op huisvesting in Europa, Brussel <strong>en</strong> Nam<strong>en</strong>, p. 46. 6 C<strong>en</strong>trum voor gelijkheid van kans<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor racismebestrijding (2011). Migratie. Jaarverslag 2010, Brussel, p. 128-129. 1. Dominante logica gericht op eig<strong>en</strong>domsverwerving In België is - in vergelijking met andere land<strong>en</strong> - het <strong>aan</strong>deel huiseig<strong>en</strong>aars vrij hoog. In het Vlaamse Gewest is 74,4 % van de Vlaamse huishoud<strong>en</strong>s eig<strong>en</strong>aar van e<strong>en</strong> woning; 24,1 % is huurder met 18,5 % op de private huurmarkt <strong>en</strong> 5,6 % op de sociale huurmarkt 7 . In het Waalse Gewest is 70 % eig<strong>en</strong>aar, 23 % huurt op de private huurmarkt <strong>en</strong> 7 % is sociaal huurder 8 . In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zi<strong>en</strong> we andere cijfers, daar is 41,3 % eig<strong>en</strong>aar 9 . De voorbije dec<strong>en</strong>nia is eig<strong>en</strong>domsverwerving bijzonder sterk door de overhed<strong>en</strong> <strong>aan</strong>gemoedigd geweest. Zo werd bijvoorbeeld in België in 2005 door de federale Staat voor 2,6 miljard euro fiscale stimuli voor eig<strong>en</strong>domsverwerving toegek<strong>en</strong>d 10 . <strong>E<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong> woning wordt ook gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> manier om vermog<strong>en</strong> op te bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> in het kader van e<strong>en</strong> p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>strategie 11 . 7 Vrank<strong>en</strong>, Jan et al. (2010). Armoede <strong>en</strong> sociale uitsluiting. Jaarboek 2010, Acco, p. 433. Cijfers van de Vlaamse Woonsurvey 2005. 8 Gouvernem<strong>en</strong>t wallon (2011). Réforme du Code wallon du Logem<strong>en</strong>t et de l’Habitat durable. Note d’ori<strong>en</strong>tation, p. 2. 9 Monnier, B. & p. Zimmer (juni 2008). “Fiscalité immobilière: le coût de la brique dans le v<strong>en</strong>tre”, Les Échos du Logem<strong>en</strong>t, nr. 2, p. 19. 10 Ibid., p. 22. 11 Winters, Si<strong>en</strong> <strong>en</strong> Marja Elsinga (2011). “Won<strong>en</strong> in Vl<strong>aan</strong>der<strong>en</strong> in internationaal perspectief”, in Noppe, Jo, Lieve Vanderleyd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Marc Call<strong>en</strong>s, De sociale staat van Vl<strong>aan</strong>der<strong>en</strong> 2011, Studiedi<strong>en</strong>st van de Vlaamse Regering, p. 219. Het zijn vooral de hogere inkom<strong>en</strong>sgroep<strong>en</strong> die de overstap naar e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> woning kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. De cijfers van EU-SILC 2010 ton<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kleiner <strong>aan</strong>deel eig<strong>en</strong>aars bij de laagste inkom<strong>en</strong>sgroep: 43,7 % van de 25 % laagste inkom<strong>en</strong>s is eig<strong>en</strong>aar <strong>teg<strong>en</strong></strong>over 89 % van de 25 % hoogste inkom<strong>en</strong>s 12 . De voordel<strong>en</strong> voor eig<strong>en</strong>domsverwerving blijk<strong>en</strong> ook vooral t<strong>en</strong> goede te kom<strong>en</strong> <strong>aan</strong> de midd<strong>en</strong>- <strong>en</strong> hoge inkom<strong>en</strong>sgroep<strong>en</strong>: 3 % van het beschikbare budget voor belastingsaftrek voor de <strong>en</strong>ige woning wordt gebruikt door de laagste inkom<strong>en</strong>sgroep (1 ste quintiel) t<strong>en</strong> opzichte van 34 % door de hoogste inkom<strong>en</strong>s (5 de quintiel) 13 . Wie ge<strong>en</strong> belasting<strong>en</strong> betaalt, kan trouw<strong>en</strong>s helemaal niet g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong> van dit fiscaal voordeel. Sommig<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> laag inkom<strong>en</strong> g<strong>aan</strong> tot het uiterste voor de <strong>aan</strong>koop van e<strong>en</strong> woning met e<strong>en</strong> heel slechte kwaliteit, maar het ontbreekt h<strong>en</strong> dan weer de middel<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> grondige r<strong>en</strong>ovatie of zelfs de noodzakelijke herstellingswerk<strong>en</strong>. 12 Bron: Algem<strong>en</strong>e Directie Statistiek <strong>en</strong> Economische Informatie van de FOD Economie. 13 Vlaamse Woonraad (2011). Won<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>armoede</strong>: <strong>aan</strong>beveling<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> woonbeleid gericht op het <strong>teg<strong>en</strong></strong>g<strong>aan</strong> van <strong>armoede</strong> <strong>en</strong> sociale uitsluiting, advies 2011/04, 28 april 2011, p. 47-48. Berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> op basis van: Val<strong>en</strong>duc, C. (juni 2008). “Les incitations fiscales <strong>en</strong> faveur du logem<strong>en</strong>t”, Les Échos du Logem<strong>en</strong>t, nr. 2, p. 1-16. RECHT OP WONEN 11
- Page 1 and 2: Strijd tegen armoede EEN BIJDRAGE A
- Page 3 and 4: III. Alternatieve woonvormen: meer
- Page 5 and 6: INHOUD 5
- Page 7: sprake van bescherming van het gezi
- Page 12 and 13: 12 De prijzen voor de aankoop of bo
- Page 14 and 15: 14 in de periode 2008-2010, vooral
- Page 16 and 17: 16 lijker maken door verschillende
- Page 18 and 19: 18 Voor een uithuiszetting dient ee
- Page 20 and 21: 20 2.5. Een centraal huurwaarborgfo
- Page 22 and 23: 22 II. RECHT OP WONEN: NAAR EEN RES
- Page 24 and 25: 24 bekeken welke vragen dit oproept
- Page 26 and 27: 26 1. Twee buitenlandse voorbeelden
- Page 28 and 29: 28 De balans voor de toepassing van
- Page 30 and 31: 30 een dwangsom bij laattijdige uit
- Page 32 and 33: 32 morgen een realiteit zijn. Via b
- Page 34 and 35: 34 3. Denkpistes Verschillende vrag
- Page 36 and 37: 36 Lijst van deelnemers Seminarie e
- Page 38 and 39: 38 III. ALTERNATIEVE WOONVORMEN: ME
- Page 40 and 41: 40 om een basis te creëren om in d
- Page 42 and 43: 42 2. Alternatieve woonvormen 2.1.
- Page 44 and 45: 44 “Deze reglementering zet mense
- Page 46 and 47: 46 2.2. Permanent wonen op campings
- Page 48 and 49: 48 Het tweede evaluatieverslag van
- Page 50 and 51: 50 niet geschikt voor het intensiev
- Page 52 and 53: 52 2.3. Bezetting van leegstaande g
- Page 54 and 55: 54 er een kader gecreëerd waardoor
- Page 56 and 57: 56 te brengen en te omkaderen met d
- Page 58 and 59: 58 4. Transversale elementen Altern
- Page 60 and 61:
60 Mensen die, in hun strijd voor h
- Page 62 and 63:
62 probleem: het instellen van een
- Page 64 and 65:
64 terecht kunnen voor advies en in
- Page 67 and 68:
DEEL 2: TOEKOMST- PERSPEC- TIEVEN V
- Page 69 and 70:
Inleiding Vele daklozen verbleven e
- Page 71 and 72:
voorziening voor bijzondere jeugdzo
- Page 73 and 74:
zorg. Voor de 19-jarigen gaat het o
- Page 75 and 76:
laag zelfbeeld, een beperkt familia
- Page 77 and 78:
wederkerigheid; samenwerking tussen
- Page 79 and 80:
opgevangen. In de Franse Gemeenscha
- Page 81 and 82:
Bij een plaatsing, heeft het gezin
- Page 83 and 84:
zelf aangewezen, anderzijds worden
- Page 85 and 86:
staande 258 of 770,18 euro in septe
- Page 87 and 88:
3.2.5. Opvang en alternatieve woonv
- Page 89 and 90:
Uit de overlegdiscussies blijkt dat
- Page 91 and 92:
Voor hulpverleners impliceert deze
- Page 93 and 94:
2. Het toepassingsdomein van bepaal
- Page 95 and 96:
er nog te weinig geweten over de fa
- Page 97 and 98:
TOEKOMST- PERSPECTIEVEN VAN JONGERE
- Page 99 and 100:
Inleiding Onderwijs en werk zijn tw
- Page 101 and 102:
2. Definitie: deeltijds leren en we
- Page 103 and 104:
circuit of daaraan gelijkwaardige a
- Page 105 and 106:
tussen het algemeen, technisch en b
- Page 107 and 108:
4. Traject van de jongeren in het d
- Page 109 and 110:
Uit het overleg en deze studies bli
- Page 111 and 112:
gevraagd had. Ik kon altijd bij mij
- Page 113 and 114:
leiders moeilijk om een klare kijk
- Page 115 and 116:
ningen kunnen betrekking hebben op
- Page 117 and 118:
aire sector, zoals bijvoorbeeld in
- Page 119 and 120:
pelijke doelstelling nastreeft 348
- Page 121 and 122:
digheden belemmeren een goed studie
- Page 123 and 124:
1. Voorafgaand: bestrijden van wate
- Page 125 and 126:
armere gezinnen komt, houdt een bij
- Page 127 and 128:
de wetgeving op het vlak van uitzen
- Page 129:
TOEKOMST- PERSPECTIEVEN VAN JONGERE
- Page 132 and 133:
132 1. Lijst van personen en organi
- Page 134 and 135:
134 hulp), Annette Perdaens (Observ
- Page 136 and 137:
136 haar Regering, in de persoon va
- Page 138 and 139:
138 § 2. Er moet een permanente en
- Page 140 and 141:
140 Tweejaarlijks Verslag 2010-2011