Strijd tegen armoede. Een bijdrage aan politiek debat en politieke ...

1. Voorafgaand: bestrijden van watervaleffect
1.1. Investeren in het basisonderwijs
Vele jongeren komen in het deeltijds leren en werken
toe met schoolvertraging en na een watervalproces
van negatieve studieoriënteringen, wat gepaard gaat
met schoolmoeheid. Vaak kampen ze daarbij met een
groot gebrek aan basiskennis van lezen, schrijven en
rekenen. Op dit moment in het schooltraject deze
lacunes nog remediëren, is niet vanzelfsprekend. Het
Verslag 2008-2009 onderstreepte dat de wortels van
deze achterstand meestal al in het kleuter- en lager
onderwijs liggen. Tijdens die fase wordt namelijk een
stevige basis kernvaardigheden verworven en ontstaat
de al dan niet positieve houding ten opzichte van leren.
Effectief ingrijpen in dit stadium impliceert onder
andere de ontwikkeling van:
- gedifferentieerde pedagogische praktijken die
toelaten de talenten van alle leerlingen te ontplooien;
- een heldere en open communicatie van scholen
tegenover ouders in armoede, met respect voor hun
leefwereld.
1.2. Strijden tegen de hierarchie tussen het
deeltijds en het voltijds onderwijs
De schoolresultaten van de leerlingen, meer dan hun
werkelijke interesses of vaardigheden, bepalen of ze
worden georiënteerd naar een sterk of zwak gewaardeerde
onderwijsvorm. Die resultaten worden sterk
beïnvloed door de sociaal-economische en culturele
omgeving van de leerling. Jongeren in armoede zijn
dan ook oververtegenwoordigd in minder gewaardeerde
onderwijsvormen zoals het deeltijds onderwijs.
Strategieën zijn nodig om jongeren in staat te stellen
een positieve keuze te maken voor het deeltijds leren
en werken of voor gelijk welke andere richting. Dat
vereist onder andere:
- het voortzetten van het debat over de invoering van
een gemeenschappelijke stam tot de leeftijd van 16
jaar. Dit zou de jongeren voldoende tijd geven voor
een keuze op basis van hun interesses en competenties;
- het herwaarderen van het technisch en beroepsonderwijs;
- het actief betrekken van de ouders tijdens de volledige
schoolloopbaan.
2. Drie sleutelelementen voor de
jongere in het deeltijds leren en
werken: begeleiding, basiskennis en
werkplekleren
2.1. Ontwikkelen van een kwaliteitsvolle begeleiding
op maat
2.1.1. Aangaan van een echt partnerschap met de
ouders
Het belang van het betrekken van de ouders kan moeilijk
overschat worden: zij kunnen helpen om hun kind
naar de voor hem meest geschikte opleiding te oriënteren
en een belangrijke steun betekenen tijdens het
traject zelf. Dit impliceert dat:
- de ouders toegang hebben tot begrijpelijke en volledige
informatie, zowel over de verschillende studiemogelijkheden
als over de rol die zij kunnen spelen in
het vervolg van het leertraject. Zeker voor gezinnen
in armoede is dit cruciaal, gezien de afstand tussen
hun leefwereld en de schoolcultuur hun toegang tot
informatie bemoeilijkt. De reglementering over de
verschillende voorzieningen voor deeltijds leren en
werken is ingewikkeld en ondoorzichtig;
- de begeleider over de nodige tijd en instrumenten
(zoals brochures) beschikt om die informatie
toegankelijk te maken;
- de centra de ouders stimuleren om de jongere blijvend
op te volgen en te ondersteunen. Dit kan
bijvoorbeeld gebeuren door hen uit te nodigen op
overlegmomenten waar de voortgang van zijn leerproces
wordt besproken, een praktijk die nu systematisch
wordt toegepast in de P.O.T.
2.1.2. Bieden van de nodige tijd voor de uitwerking
van het beroepsproject
Het proces dat leidt tot de bepaling van het beroepsproject
vormt de eerste gelegenheid waarbij de
jongere actor kan worden van zijn eigen traject.
Dit proces vergt echter heel wat maturiteit, wat niet
evident is op die leeftijd. De jongeren moeten vrij
snel hun beroepsproject bepalen. Dit is een moeilijke
stap, zeker voor jongeren in armoede omdat zij
opgeslorpt worden door hun dagelijkse zorgen. Een
te snelle oriëntering naar een opleiding in functie
van het beschikbare aanbod dreigt in die gevallen tot
heel wat stopzettingen van trajecten te leiden. Voorafgaand
tijd nemen om te peilen naar zijn beeld over
arbeid en naar zijn toekomstperspectieven, is dan een
betere optie.
TOEKOMST-
PERSPECTIEVEN
VAN JONGEREN
123