03033/Bouwmagazine#3 kopie - Afdeling

lagere overheden terecht kunnen
voor informatie en ondersteuning.
Vos: “Bij gemeenten bijvoorbeeld gaat
veel mis. Die hebben hulp nodig om
de bestaande cultuur te doorbreken.
De praktijk is dat ze bouwzaken uitbesteden
aan externe bureaus.
Daardoor is hun eigen kennis van de
bouwmarkt en inzicht in kosten en
prijzen verdwenen. Die professionaliteit
moet terugkomen.”
De aanbevelingen aan het adres van
opdrachtgevers, overheid en toezichthouders
mogen echter niet verbloemen
dat de schuld van de bouwfraude
bij het bedrijfsleven ligt.
Vooral daar zal de mentaliteit moeten
veranderen en moet er weer volgens
het boekje worden gewerkt. Eén van
de adviezen van de commissie is om
bedrijven die sjoemelen met de aanbestedingsregels
te registreren. “Geen
zwarte lijst”, zegt Vos, “maar een
register. Het gaat er niet om dat die
bedrijven worden uitgesloten van
opdrachten. Maar wel moet bekend
zijn welke aannemers in de fout zijn
gegaan. Opdrachtgevers kunnen dan
op hun tellen passen.” De voorzitter
kan zich vinden in de kanttekeningen
van FNV Bouw bij zo’n register. De
bond vindt dat bedrijven die schoon
schip maken, bijvoorbeeld door
falende managers de laan uit te
sturen, moeten worden gehonoreerd.
Voorkomen moet immers worden dat
er werkgelegenheid verloren gaat.
Dan zouden werknemers de dupe
worden van een fout van een directeur
die inmiddels al het veld heeft
moeten ruimen. Vos is verder positief
over de suggestie van FNV Bouw om
het register te verbreden door er ook
overtredingen van de CAO en van
arbo- en milieuregels in op te nemen.
“Maar het mag de invoering van het
register niet vertragen. In dat geval
zou ik de uitbreiding stapsgewijs
willen laten plaatsvinden”. Op de
vraag of het register door de bedrijfstak
kan worden beheerd, reageert ze
fel: “Dat zeker niet. Dat is een taak
voor de overheid of een onafhankelijk
orgaan.”
KLOKKENLUIDERS CRUCIAAL Afgezien
van enige contacten met de grond-,
weg- en waterbouw in het verleden,
betekende het voorzitterschap van de
enquêtecommissie voor Marijke Vos
een kennismaking met de bouwsector.
Een nogal verbijsterende kennismaking.
Ze vertelt hoe het
langzamerhand tot de commissie
doordrong wat voor onontwarbare
kluwen aan onregelmatigheden zij op
het spoor kwam.
«KLOKKENLUIDERS ZITTEN
ALTIJD IN DE HOEK WAAR DE
KLAPPEN VALLEN»
“Toen we begonnen hadden we
de schaduwboekhouding van Koop
Tjuchem. Maar op dat moment stond
nog niet vast of die wel echt was.
Nader onderzoek wees uit dat dat het
geval was. En ook dat het niet de
enige was. Stukje bij beetje ontstond
het beeld van een enorm ondergronds
netwerk waarin alle grote en veel
kleinere bouwbedrijven meedraaiden.
De omvang en de uitgekiendheid
ervan hebben me geschokt. En ook
dat niemand – van al die ambtenaren,
controleurs en accountants – aan de
bel heeft getrokken. Uiteindelijk is
het aan een paar klokkenluiders te
danken dat de zaak boven water is
gekomen.”
Vos praat met waardering over deze
individuele werknemers, die hun nek
uitsteken in het belang van de samenleving.
Ze verkeren daarbij vaak in
een moeilijke positie. Niet voor niets
bereidt de fractie van GroenLinks
een initiatiefwetsontwerp voor om
klokkenluiders in het bedrijfsleven te
beschermen, zoals dat voor ambtenaren
al is geregeld. Vos: “Klokkenluiders
zitten altijd in de hoek waar
de klappen vallen. Ze worden gewantrouwd
en er al gauw van beschuldigd
dat ze uit wraak handelen. Maar ze
zijn wel nodig. De rol van de klokkenluiders
in de bouwfraudezaak was
cruciaal.”
FNV BOUW MAGAZINE MAART 2003 13