Untitled - Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob

HEILIGDOMMEN LANGS DE WEG
LEYRE
'Quen a Virgen ben servirá a Parayso ka.' (Wie de heilige Maagd van harîe dient
komt in het Paradijs.) Dit refrein van lied 103 van de Cantigas de saanta Maria vormde
de directe aanleiding tot het kiezen van de abdij San Salvador te Leyre als 'heiligdom
langs de weg' voor de vijfde jaargang van 'De Jacobsstaf'. De hoofdpersoon van het
poëtische mirakel, in bedoelde cantiga bezongen, is immers volgens de traditie de
heilige Virila, een abt van Leyre uit de 10de eeuw.
Behalve een aanleiding is er ook een reden om een aantal bijdragen aan Leyre te
wijden. De abdij is het oudste en meest eerbiedwaardige monument van Navarra.
Vooral in de vroege middeleeuwen was zij een belangrijk centrum van religieus en
intellectueel leven in dit NoordSpaanse koninkrijk. Met de bouw van de 1 lde-eeuwse
kerk en de crypte verkreeg Leyre een ereplaats in de geschiedenis van de romaanse
architectuur. Bovendien bezat het klooster een gerenommeerde reliekenschat, vanaf
de l lde eeuw bewaard in een van de mooiste ivoren kistjes die ooit in de Moorse
gebieden waren vervaardigd. Dit kistje is thans in Pamplona. Uit de 12de eeuw
dateert het westportaal van de kerk, niet zonder reden de Potta speciosa genoemd.
Kortom, de hedendaagse kunstminnende Santiagopelgrim zal een bezoek aan Leyre
naar waarde weten te schatten.
Ligging van de abdij
De abdij van San Salvador te Leyre ligt in het oosten van Navarra, dicht bij de grens
van Aragón. Het gebied is bergachtig en de rotsen vertonen de meest grillige
vormen. De abdij is gebouwd op een strategisch gelegen hoogte boven het huidige
stuwmeer van Yesa. Vanop die hoogte geniet men van een uitzonderlijk mooi en
indrukwekkend panorama. De camino de Santiago tussen Jaca en Puente la Reina
vertakt zich op dit tracé in twee secundaire wegen. De eerste, links van de camino
francés gaat over Sanguesa, de tweede, rechts daarvan, gaat over Leyre.
Geschiedenis van de abdij
Over de stichting van het klooster bestaat geen enkel document. Het is zeer waar-
schijnlijk dat het zijn ontstaan dankt aan eremieten die in de omliggende bergen in
grotten woonden, zoals dit gebruikelijk was in dit gebied gedurende de periode van
de 5de tot de 7de eeuw. Men denke bijvoorbeeld aan de grotten rond San Millán de
la Cogolla en deze achter de kerk van Santa Maria la Real te Nájera.