Untitled - Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob

kwamen belegeren en verjagen De toestand was chaotisch, temeer daar zowel de
koningen van Navarra als de bisschoppen van Pamplona nu eens de ene dan weer
de andere partij steunden Uiteindelijk kon paus Bonifacius Vli in 1306 de San
Salvador te Leyre tot bezit van de cistercienzers verklaren Deze definitieve over-
dracht werd in 1307 bekrachtigd door koning Lodewyk X van Frankrijk, tevens koning
van Navarra als Lodewijk 1 (1 305-131 6)
Het leven in de oude en zeer verarmde abdij hernam eindelijk zijn gewone toop zo
goed en zo kwaad als het ging. In de 14de eeuw ondernam men belangrijke bouw-
werken in de kerk en in 1445 restaureerde men de kloostergebouwen. Deze bevon-
den zich in de 16de eeuw opnieuw in een lamentabele toestand en in 1567 besloot
men tot een volledige nieuwbouw die echter tot in 1615 sleepte. Het is het complex
dat thans nog bestaat aan de zuidzijde van de kerk. Tijdens de werken aan .een
nieuwe sacristie vond men in 1613 twee stenen sarkofagen met de gebeenten van
verschillende koningen van Navarra. Hieruit bleek dat in de middeleeuwen de abdij
een tijd lang een koninklijke begraafplaats was geweest. De stoffelijke resten werden
onderzocht en opnieuw geborgen. Door deze vondst was het prestige van Leyre wel
verhoogd. De hele 17de eeuw betekende trouwens een periode van relatieve bloei.
Het goede beleid van enkele getalenteerde abten en hun investeringen in het
boekenbezit van de bibliotheek resulteerden in een bestendige stijging van het
culturele peil en de studiegeest werd gestimuleerd. Uit de 18de eeuw zijn geen
noemenswaardige gebeurtenissen te melden. In het najaar van 1800 kondigden zich
echter opnieuw moeilijke tijden aan.
Een grote brand teisterde het klooster en nauwelijks hersteld van deze calamiteit had
het af te rekenen met Franse soldaten die er in 1808 herrie kwamen schoppen. Dit
voorspelde niets goeds. Het jaar daarop vaardigde José Bonaparte, de oudste broer
van Napoleon en koning van Spanje (1808-1812), een decreet uit waarbij de abdij
opgeheven werd. Men verdreef de monniken maar ze kwamen terug in 1814, na de
annulering van het gewraakte decreet. Een tweede uitdrijving volgde in 1819 en
duurde tot 1823. Voor een derde keer - en nu definitief - werden de monniken in
1836 verjaagd en de abdij bleef verlaten. Algauw verviel ze in een ruïneuze toestand
en werd in 1867 te koop aangeboden. Gelukkig was er toen de tussenkomst van de
Dienst voor Monumentenzorg die het hele complex als nationaal monument klasseer-
de zodat een algehele vernieling' voorkomen werd. De koninklijke sarkofagen waren
intussen door de soldaten geprofaneerd. De bewoners van Yesa kwamen in 1863 de
stoffelijke resten halen om ze in hun eigen kerk te bewaren. Na de uitvoering van de
meest noodzakelijke herstellingswerken aan de abdij tussen 1892 en 191 5, kon men
de gebeenten van de koningen weer overbrengen naar Leyre. Ze werden geborgen
in één sarkofaag die in het midden van de kerk een plaats kreeg.