Untitled - Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob

Eenmaal over de pas verandert het landschap abrupt - de bergen zijn kaal - er staan
grote appartementencomplexen, er zijn skiliften en de weg is gemoderniseerd tot een
race-baan. Een ander groot verschil is de aandacht die er wordt geschonken aan de
'Camino de Santiago' om de paar kilometer kwamen we borden tegen met die tekst
en in bijna elke plaats borden met plattegronden en aanduidingen van bezienswaar-
digheden. Alles zó buiten proporties dat ze niet bedoeld leken voor de pelgrim, maar
voor het gemotoriseerde toerisme.
We liepen door Castiello de Jaca waar we een 'Recidencial' in aanbouw zagen met
de naam 'Camino de Santiago', tot wat voor een gekte de Camino al niet kan leiden.
Tussen de Col de Somport en Jaca hebben we slechts één Spaanse pelgrim op de
fiets ontmoet en in de refugio's waren we de enigen. Na Puenta la Reina werd het
een gekkenhuis, elke refugio zat stampvol met voornamelijk Spaanse jongelui op de
fiets. Hun enige doel leek te zijn zo snel mogelijk Santiago bereiken en daarbij
gebruik te maken van een zo goedkoop mogelijk overnachtingsadres. Enkele dagen
voor onze komst in Santa Domingo de la Calzada bleken daar op één nacht hon-
derdzevenentwintig mensen geslapen te hebben. De Camino-promotie blijkt dus in
Spanje succes te hebben.
Een voorzichtige conclusie is dat ik alternatieven ga zoeken - langs de kust of een
andere weg door de binnenlanden?
GEKNIPT
NRC-Handelsblad 79 februari 1993
[...]Er zijn al zoveel plaatsen op de wereld waar je met de bus naartoe kunt, Santiago
zou Santiago niet meer zijn zonder pelgrims en bij de pelgrimage horen ook wat
hindernissen. Af en toe moet je de weg vragen aan de plaatselijke bevolking, soms
moet je over een muurtje klimmen. De pelgrim is geen toerist. Hij hoort al eeuwen
lang bij het landschap van de route. De Camino he& nu eenmaal een spirituele kant
die het toerisme mist.[ ...l Koen Dircksens.
[...]Nog niet zo lang geleden deden wij ook aan natuurbeheer door overal keurige
grintpaden aan te leggen en hekken omheen te zetten. Onze opvattingen zijn
inmiddels gewijzigd, in Galicië zijn ze nog niet zover.[ ...l
[...]Ontberingen horen bij de pelgrimage.[ ...l Herman Vuijsje.