Untitled - Het Nederlands Genootschap van Sint Jacob

Porta Speciosa abdijkerk Leyre (toto
Ruud Conens)
Deze zijn onderdeel van het wandopper-
vlak waarin het portaal geplaatst is.
Kunsthistorisch gezien stelt de Porta Spec~osa
heel wat problemen. De huidige
toestand is immers het resultaat van drie
bouwfasen. Het tympaan dateert uit de
I lde eeuw en moet afkomstig zijn van het
kleinere oorspronkelijke portaal dat bij de
kerkwijding van 1098 reeds op zijn plaats
stond. De trumeau. de zuilen, de kapitelen
en de rollijsten zijn 12de-eeuws. De vele
taferelen en decoratieve reliëfs die de
wand boven en opzij van het portaal sieren
werden op een niet nader te bepalen
tijdstip aangebracht. Het betreft hier herbruikte
fragmenten (l l de of 12de eeuw?)
van een evenmin nader te bepalen herkomst.
Wat wordt er nu allemaal voorgesteld? Het
programma van het tympaan is de verheerlijking van San Sahador, de heilige
Verlosser, de patroon van de abdij. Christus staat in het midden, een boek in de
linkerhand en de rechterhand zegenend omhoog. Zijn voeten steunen op twee
liggende dieren. Naast Hem zijn telkens drie personages, in afnemende grootte,
geplaatst. Rechts van Christus - voor de toeschouwer links - staat de heilige Maagd,
de beide handen voor de borst omhooggeheven. De zomen van haar gewaad en van
haar wijde mouwen zijn versierd met randen die borduurwerk, parels en edelstenen
suggereren. Naast haar staat de apostel Petrus en uiterst links is een figuur met open
boek en pen die lijkt neer te zitten. Links van Christus staat de apostel Johannes en
naast hem een andere apostel. De kleinste 'figuur uiterst rechts is verdwenen. De
frontaal opgestelde personages worden omringd door een halve boog bestaande uit
gestileerde palmetten. Alles is in een robuuste stijl gebeeldhouwd.
De kapitelen en de rollijsten vertonen een totaal andere en meer verfijnde stijl. De
binnenste booglijst is zeer origineel. Een hele reeks 'leeuwenpootjes' en handjes
overspannen als ajourwerk de holte van de lijst. De drie overige bogen zijn rijk
voorzien van allerlei dieren, monsters en karikaturaal aandoende, meesterlijk gesculp-
teerde, menselijke figuurtjes. Deze thema's treft men ook aan op de kapitelen. Op de
vooruitstekende smalle muurpanden staat links een apostel met onder en boven zich