Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn

Rooilijn
Stelling
Jg. 40 / Nr. 1 / 2007
“In stadswijken komen mensen vooruit,
maar dat gaat nooit vanzelf.”
De stad is een plek waar door de eeuwen heen geluks-
Stelling
zoekers naar toe getrokken zijn. Weg van het platteland,
op de vlucht voor honger, weg van een saai en voorspelbaar
leven. Tegelijkertijd wordt de stad ook de rug
toegekeerd. Eerst door de elite, later door gezinnen uit de
middenklasse die een woning in het groen willen.
Een stad zonder dynamiek, zonder het komen en gaan
van mensen, is al snel geen stad meer. Het wordt een
samenleving van gearriveerden die zich er in bekwaamt
de boel nog verder aan te harken, de gekkigheid van
straat te halen en de zelfkant van de samenleving uit te
bannen.
De stedelijke dynamiek vindt zijn biotoop in wat achterstands-
of probleemwijken worden genoemd. Dáár
vinden nieuwkomers met een laag inkomen een woning.
Maar die instroom is de laatste veertig jaar fors veranderd.
Naast de constante instroom van studenten hebben
immigranten de steden gekleurd. Langzaam is het beeld
gegroeid dat ‘de gemiddelde Nederlander’ op het netvlies
heeft gekregen. In de grote steden ballen de problemen
zich samen. Vormen zich langzamerhand getto’s, zijn er
alleen nog witte en zwarte scholen, viert de Marokkaanse
jeugdcriminaliteit hoogtij en lijkt de opmars van de fundamentalistische
islam onstuitbaar.
Maar klopt dit beeld? Het zijn mede de statistieken die
aanleiding geven tot het gesomber over de stad en zijn
achterstandswijken. Maar die statistieken zijn momentopnames.
Het zijn foto’s. Wie de film bekijkt, ziet heel iets
anders. Mensen komen de stad binnen, maken carrière,
worden geconfronteerd met andere leefstijlen, waarden
en meningen, emanciperen zich en vertrekken vaak
weer, veelal in latere levensfasen. De film toont ons de
dynamische werkelijkheid achter de cijfers: de stad als
emancipatiemachine. Vanzelf gaat dat echter niet. Er
liggen bedreigingen op de loer. Eén zo’n bedreiging is de
lust van gemeentebestuurders en woningbouwcorpo-
P. 5
Leo Platvoet
raties tot grootschalige en zeer kostbare herstructurering
van naoorlogse woonwijken. Minder goedkope huurwoningen
en meer koopwoningen moeten leiden tot een meer
gemengde bevolking. Opvallend is dat sociaal-wetenschappelijk
onderzoek wordt genegeerd waaruit blijkt dat
menging nauwelijks helpt voor mensen die werkloos zijn
en kinderen hebben die slecht op school meekomen omdat
ze een taalachterstand hebben. De gebouwde omgeving is
onschuldig als het gaat om het waarom van achterstanden.
Voor het oplossen van hun problemen moet er geïnvesteerd
worden in beter onderwijs en passende arbeid. Moeten
bestaande netwerken niet doorgeknipt worden, maar juist
ondersteund en gestimuleerd.
Het investeren in sociale infrastructuur, onderwijs en werk
is ongetwijfeld minder sexy dan in flonkerende nieuwbouw
maar effectiever om mensen tot zelfontplooiing te brengen.
De achterstandswijk wordt dan een vooruitgangswijk. Niet
het putje van de woningmarkt – er zal altijd een ‘laagste
punt’ zijn, hoe hard je ook wijken transformeert – maar een
startpunt.
Uiteraard betekent dat niet dat leefbaarheid en woonkwaliteit
in deze wijken veronachtzaamd moeten worden.
Permanente aandacht voor onderhoud en verbetering zijn
een eerste vereiste. Ook mensen met een laag inkomen
hebben recht op een leefbare woonomgeving.
Leo Platvoet (platvoet@planet.nl) is Eerste Kamerlid voor GroenLinks en
mede-auteur van Amsterdam als emancipatiemachine.