Tot op de dag van vandaag heb ik - Rooilijn

Rooilijn
Jg. 40 / Nr. 1 / 2007
Achtergrond
Na de oorlog werd in Nederland een actief gemeentelijke
grondbeleid gevoerd met behulp van locatiesubsidies
van de Rijksoverheid als maatstaf. Gemeenten
droegen zorg voor de verwerving ontwikkeling en
uitgifte van grond voor woningbouwlocaties. De
risico’s van de ontwikkeling waren beperkt, doordat
grotendeels sprake was van een gesubsidieerd
woningbouwprogramma. Bovendien was het grondexploitatierisico
afgedekt door rijkssubsidies; tekorten
en tegenvallers werden door het Rijk aangevuld en
meevallers moesten worden terugbetaald. In de jaren
negentig wilde het Rijk van deze subsidieverplichting af
vanwege begrotingsoverwegingen.
Tegelijk met het afschaffen van de locatiesubsidieregeling
was er sprake van een omslag in het woningbouwprogramma.
Voortaan moest minimaal zeventig
procent in de vrije sector worden gebouwd. Na de
slechte ervaringen met risicodragende grondexploitaties
van begin jaren tachtig waren de Nederlandse gemeenten
zeer terughoudend in het voortzetten van een actief
grondbeleid. Dit betekende het begin van een periode
waarin marktpartijen overal grond kochten met het
doel daar ooit zelf te kunnen bouwen (zelfrealisatie of
zelfuitvoering). Langdurige onderhandelingen tussen
Van grondbeleid naar ontwikkelbeleid
De nieuwe grondexploitatiewet, die vermoedelijk per 1 januari 2008 van kracht wordt,
zal zorgen voor een betere positie voor gemeenten die zelf geen grond bezitten. De
wetswijziging betekent niet dat gemeenten hun grondbeleid massaal moeten aanpas-
sen. Eerder zouden gemeenten op een andere manier hun ontwikkelbeleid moeten
gaan vormgeven.
P. 7
gemeenten en marktpartijen waren het gevolg. Met
name bij de ontwikkeling van de VINEX bleek het
instrumentarium van het zogenaamde kostenverhaal
tekort te schieten. Bij het kostenverhaal gaat het om
de mogelijkheid om kosten voor voorzieningen van
openbaar nut, zoals de aanleg van openbare ruimte, te
verhalen op diegenen die baat hebben bij die investeringen.
Ervaringen met de VINEX zijn niet zonder gevolgen
gebleven. Zo zijn er verschillende aanpassingen van
de Wet Voorkeursrecht Gemeenten (WVG) geweest om
de positie van gemeenten op uitleglocaties te versterken.
Ook streven gemeenten, onder invloed van die ervaringen,
de laatste jaren weer steeds vaker naar een actief
grondbeleid. De invoering van de grondexploitatiewet is
de laatste wetswijziging die voorvloeit uit de ervaringen
met de ontwikkeling van VINEX-locaties.
Het kostenverhaal
In de theorie wordt er een onderscheid gemaakt tussen
actief en passief grondbeleid. Bij een actief grondbeleid
verwerft de gemeente een locatie, maakt de grond
bouw- en woonrijp en geeft deze uit. Bij een passief
grondbeleid daarentegen, laat de gemeente de verwerving,
ontwikkeling en uitgifte van de grond aan derden
over. In de literatuur worden ook wel tussenvormen