Personeelszorg bij grote veranderingen

Het is inherent aan sterk hiërarchische organisaties dat
cultuuronderzoek uitwijst dat angst en wantrouwen een belang
rijk deel van de heersende cultuur uitmaken. Vaak wordt gepro
beerd dit soort uitkomsten te camouf leren, maar cultuur is als
de natuur; zij komt dwars door het asfalt heen. De KMar mocht
dat jaren na het eigen cultuuronderzoek ervaren door een
uitzending van NOVA. Het nieuwe personeelsbeleid, de reorgani
saties, de inkrimping en een mogelijk aangewezen worden voor
uitzending naar crisisgebieden, zullen de angst en wantrouwen
onder het personeel alleen maar doen toenemen en daarmee de
effecten op lichaam, geest en de bedrijfscultuur.
Onder bedrijfscultuur verstaat niet iedereen hetzelfde. Veèl
gebruikt wordt de omschrijving van Hofstede: “De collectieve
mentale programmering van de leden van en de belanghebbenden
bij een organisatie”. Het begrip bedrijfs- of organisatiecul
tuur is tamelijk abstract; het behoeft daarom een nadere
concretisering. De volgende zeven kenmerken van cultuur kunnen
worden onderscheiden:
1) affectiviteit: de mate waarin men zich emotioneel betrok
ken voelt bij de Organisatie;
2) oorzakelijkheid: de mate waarin men vindt dat de organi
satie haar werknemers verantwoordelijk acht;
3) hiërarchie: de mate waarin men geen grote resp. hinder
lijke afstand ervaart tussen boven- en ondergeschikten;
4) verandering: de mate waarin men vindt dat de Organisatie
is ingesteld op veranderingen;
5) samenwerking: de mate waarin samenwerken en gezamenlijke
probleemaanpak mogelijk zijn en worden gestimuleerd;
6) collegialiteit: de mate waarin men de leden van de Orga
nisatie ziet als collega’s in plaats van als (mogelijke)
tegenstanders met andere belangen.
7) informatie: de mate waarin men vindt dat informatie
vrijelijk onder elkaar wordt uitgewisseld.
Een cultuur van een Organisatie moet een antwoord geven op
deze zeven problemen: mensen in elke Organisatie zien zich
immers ervoor geplaatst.
Eén ander kenmerk van een bedrijfscultuur is, dat zij zeker
heden verschaft. Cultuurveranderingen tasten die zekerheden
aan. De positie in de Organisatie, de rol, bepaalt hoe men
tegen de bedrijfscultuur aankijkt. Waarden, normen, overtui—
gingen en percepties (manier en beleving van waarnemen) ver
schillen van persoon tot persoon. Vooral de verschillen in
perceptie kunnen problemen geven wanneer mensen uit verschil
lende bedrijfsculturen met elkaar samen moeten werken, bijv.
bij fusies, enz. Die problemen zijn het grootst wanneer men
niet in de gaten heeft dat die verschillen er zijn. De con—
7