The Wealth of Education - Het nieuwe examenprogramma economie

De opdracht
behoefte aan mensen die brede en toch ook behoorlijk specifieke kennis hebben en, belangrijker,
over een aantal vaardigheden beschikken om zich nieuwe kennis eigen te maken en om die
kennis toe te passen. Met name door gebrek aan algemene ontwikkeling en vaardigheden zoals
onderzoeksvaardigheden, taalvaardigheden en vaardigheden op het gebied van plannen en probleemoplossend
denken, was de aansluiting met het vervolgonderwijs gebrekkig. Van leerlingen
wordt steeds meer een actieve en zelfstandige rol in het leerproces verwacht.
Voordat het economieprogramma in de tweede fase van start ging, heeft in 1997 een vakontwikkelgroep
zich over de inhoud van het vak gebogen. Voor het eerst werd er een doelstelling
geformuleerd. In het programma werd expliciet een domein gewijd aan algemene vaardigheden
en vakvaardigheden. De inhoudelijke domeinen leken in grote lijnen op het toen bestaande programma.
Uit evaluaties blijkt dat zowel leerlingen als docenten het examenprogramma overladen vinden. 3
Door het onderwijsveld wordt het examenprogramma als verouderd en weinig samenhangend
ervaren. De uitvoerbaarheid van het programma is onder druk komen te staan en daarmee is het
gevoel van overladenheid versterkt. Met de invoering van de tweede fase is het aantal wekelijkse
contacturen beperkt en is de structurele taakbelasting voor docenten verhoogd. Alhoewel het
vak door leerlingen nog vaak in een adem genoemd wordt met ‘veel’ en ‘moeilijk’, klinkt ook
‘leuk’ en ‘informatief’ in hun waardering door. Verbeterde methodes en meer aandacht voor
de praktijk dragen hieraan bij. Vooral op het vwo wordt positief over praktische opdrachten en
profielwerkstukken gesproken.
In het besef dat ook de economische wetenschap al die jaren niet heeft stilgestaan en uitgegroeid
is tot een ware sociale wetenschap, vraagt het onderwijsveld om een fundamentele herziening
van het economie-examenprogramma. 4 Het vak economie was toe aan een herijking en
in september 2001 toog de commissie Teulings I aan het werk. In september 2002 werden met
het uitbrengen van het rapport Economie moet je doen door de commissie Teulings I de eerste
stappen gezet op weg naar een minder overladen, maar vooral consistent nieuw examenprogramma
dat voldoet aan de eisen van de tijd.
Voor veel leerlingen in het voortgezet onderwijs is economieonderwijs eindonderwijs. Het vak
dient dus allereerst om mensen een beter begrip bij te brengen van de maatschappij waarin zij
leven en waarin economische mechanismen een grote rol spelen. Inzicht in die mechanismen is
nodig om als burger op niveau te kunnen functioneren, een verwachting die men wel van
havo- en vwo-leerlingen mag koesteren.
17
3
Zie Voorend en Gijssen,
2000 en 2001
4
Zie voor een gedetailleerd
overzicht het
rapport ‘Economie moet
je doen’, hoofdstuk 3.