The Wealth of Education - Het nieuwe examenprogramma economie

Samenvatting
Voor u ligt een nieuw examenprogramma voor economie voor de tweede fase van havo en vwo.
Eerder heeft een commissie onder voorzitterschap van prof.dr. C.N. Teulings (de commissie
Teulings I) in zijn advies Economie moet je doen de hoofdlijnen van een dergelijk programma
geschetst. Op verzoek van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen mevrouw
M.J.A. van der Hoeven, heeft een nieuwe commissie (de commissie Teulings II) dit advies uitgewerkt
in een ontwerp voor een nieuw examenprogramma.
In 1776 verscheen Adam Smith’s beroemde boek An Inquiry into the Nature and Causes of the
Wealth of Nations. Dit boek wordt algemeen gezien als het beginpunt van de moderne economische
wetenschap. Sinds de publicatie van Smith’s baanbrekende boek heeft de ontwikkeling van
het vak niet stilgestaan. De analyses zijn verder uitgediept en toegepast op terreinen waarvan
men vroeger dacht dat economen daar niets over te melden hadden. Kortom, economie is een
prachtige en levende discipline, een sociale wetenschap pur sang. De titel van dit rapport is
daarom een hommage aan de grondlegger van het vak. The Wealth of Education: het is een voorrecht
om in dit vak onderwijs te mogen geven.
Het advies van Teulings I heeft na een aarzelende start geleid tot een intensieve discussie
tussen leraren, examenmakers en wetenschappers, zoals onder andere tot uiting kwam in de
kolommen van het Tijdschrift voor het economisch onderwijs en van Factor D en in een aantal
drukbezochte bijeenkomsten waar leraren met de commissieleden in debat zijn gegaan over het
nieuwe programma. Die discussie is van groot belang geweest voor de levensvatbaarheid van
een nieuw programma. Immers, alleen een programma dat aanleiding geeft tot debat en uitwisseling
van ideeën kan invloed hebben op wat er straks daadwerkelijk in de klas gaat gebeuren.
De beroepsgroep en ook de wetenschap moeten met elkaar in gesprek zijn over de inhoud van
het vak, want alleen zo blijft The Wealth of Education, de hoge kwaliteit van het economieonderwijs,
behouden.
De kerngedachte van het advies van Teulings I was dat het in de economie eigenlijk om een
beperkt aantal centrale concepten draait, die in wisselende contexten steeds opnieuw hun meerwaarde
bewijzen: schaarste, ruil, markt, concurrentie en monopolie, onzekerheid en de verzekering
daartegen, de beperkte beschikbaarheid van informatie, risicoselectie, sparen en investeren,
onderhandelen, samenwerken en geloofwaardige binding aan beloften, die begrippen keren
steeds opnieuw terug. Het programma is onderverdeeld in acht concepten 1 , die zijn samengevat
op de volgende pagina’s
5
1
In Teulings I was sprake
van beginselen. Teulings
II geeft de voorkeur aan
het woord concepten,
omdat het woord
beginselen morele connotaties
oproept. Zowel
Teulings I als Teulings
II onderscheiden acht
concepten. De indeling
is echter op twee punten
anders: het concept geld
is ondergebracht bij ruil,
terwijl een nieuw concept
Welvaart en groei is
toegevoegd.