The Wealth of Education - Het nieuwe examenprogramma economie

2.2 Concept 1: schaarste
2 Ontwerp nieuw examenprogramma
Inleiding
“You can’t always get what you want” zongen de Rolling Stones en met die wijsheid begint
in feite iedere economieles. Wanneer middelen schaars zijn, wordt een mens gedwongen om
doelmatig met die middelen om te gaan. De definitie van het vak economie begint dan ook voor
velen bij de definitie die Lionel Robbins ooit heeft gegeven: “Economics is the science which studies
human behaviour as a relationship between ends and scarce means which have alternative
uses.” (Robbins, 1935:16). Schaarste is een leidend principe en men zou kunnen stellen dat het
een overkoepelend principe voor de gehele economische wetenschap is. Schaarste dwingt om
keuzes te maken. Het huishouden – de ‘oikos’ waar de economie zijn naam aan ontleent – is bij
uitstek geschikt om te illustreren hoe we met schaarste omgaan en hoe dat gegeven aanzet tot
ruil. Het wensenlijstje van zaken die men wil doen of hebben is onbeperkt. Daar staat tegenover
dat de bestedingsruimte van mensen aan grenzen gebonden is. Binnen de ruimte die het inkomen
of het budget biedt, moeten keuzes gemaakt worden en die keuzes worden geïnspireerd
door voorkeuren.
Het basale inzicht dat het concept schaarste biedt, dient voor zowel havo- als vwo-leerlingen
over het voetlicht gebracht te worden. Bij het overdragen van deze kennis kan zo nodig differentiatie
aangebracht worden in het beheersingsniveau.
2.2.1 havo
Schaarste en keuzes maken
Aan het maken van keuzes ontkomt niemand. Mensen hebben te weinig middelen
om het onbeperkt aantal behoeftes dat zij hebben te bevredigen. Economen gaan
daar althans van uit. Traditioneel is het weliswaar niet de taak van de economische
wetenschap het hoe en waarom van het vormen van wensen en verlangens te verklaren,
toch is het interessant iets van die behoeftes te weten. Is er een rangorde?
Veranderen ze in de tijd en door een stijging van inkomen?
39