The Wealth of Education - Het nieuwe examenprogramma economie

2 Ontwerp nieuw examenprogramma
een goed aanwezig is waarvan iedereen kan zien wat het waard is en wel tegen zeer
geringe transactiekosten (Alchian, 1977). Welk goed dat uiteindelijk wordt, is voor
een belangrijk deel afhankelijk van de beoordelingskosten maar voor een deel ook
een conventie: geld moet immers door iedereen worden geaccepteerd. Edelmetalen
hebben in de loop der tijd als dekking voor geld gefunctioneerd. Goud of zilver zijn
deelbaar, handzaam, duurzaam, gemakkelijk te bewerken, betrekkelijk schaars, en
bij twijfel kon men te rade gaan bij wisselaars en goudsmeden. Vaak deed ook vee
dienst als geld, zoals in het betalen van bruidsschatten. Krijgsgevangenen in de
Tweede Wereldoorlog gebruikten sigaretten als ruilmiddel en in Japan functioneerde
rijst als geld.
Geld en geldfuncties
Met de ‘uitvinding’ van het geld verdwijnt een groot deel van de transactiekosten
van de ruilhandel. Natuurlijk blijven de transportkosten en het ‘gedoe’ over het controleren
van eigendomsrechten bestaan. Echter, het maken van afspraken over ruilverhoudingen
en de overbrugging van tijdsverschil tussen en (ver)kopen en leveren
zijn ineens een stuk gemakkelijker geworden. Goederen worden geruild tegen geld
en de verkoper koopt met dat geld weer goederen die hij wenst en wanneer hij die
wenst. Geld is daarmee ongedifferentieerde koopkracht. Met geld is het tijdperk van
de indirecte ruil, zoals wij die kennen, aangebroken.
Geld vervult drie functies: van ruilmiddel, van rekenmiddel en van oppotmiddel. De
functies van ruilmiddel en oppotmiddel spreken voor zich. De functie van het geld
als rekenmiddel maakt dat bij gegeven prijzen voor goederen alle onderlinge ruilverhoudingen
bepaald zijn. Bij een prijs van ¤ 3.000 voor een scooter en van ¤ 2 voor
een ijsje, kun je uitrekenen hoeveel ijsjes kunnen worden aangeschaft in de plaats
van een scooter.
Geld kan worden ingedeeld in chartaal geld, de munten en de bankbiljetten, en
giraal geld. Het girale geld is het (elektronische) geld op rekeningen bij financiële
instellingen. Als gevolg van de voortschrijdende techniek wordt elektronisch betalen
steeds betrouwbaarder. De hoeveelheid chartaal, contant, geld daalt daardoor relatief
sterk ten opzichte van de hoeveelheid giraal geld.
49