Melkveevoeding - Luc Pauwels

Bij de verzadiging van onverzadigde vetzuren in de pens worden zogenaamde trans-vetzuren gevormd. Sommige
hiervan, bepaalde CLA’s, remmen de vetsynthese in de uier af, en geven bijgevolg aanleiding tot een gedrukt
melkvetgehalte.
Er zijn “indicaties” dat vettoevoeging een gunstige invloed heeft op de vruchtbaarheid. Dit kan een indirect effect
zijn via een verbeterde energievoorziening, maar ook een direct effect lijkt niet uitgesloten. Vetsupplementatie
heeft namelijk een invloed op de progesteron- en prostaglandinensecretie, zijnde twee hormonen met een belangrijke
rol in de vruchtbaarheid. Vooral de omega-3-vetzuren zouden de embryonale sterfte reduceren.
In sommige onderzoekingen werd er een gunstig effect van onverzadigde vetzuren, inzonderheid van omega-
3-vetzuren, vastgesteld op sommige gezondheidsparameters bij de koe. Een algemene conclusie hieromtrent is
evenwel nog niet mogelijk.
Momenteel wordt heel wat onderzoek gedaan naar mogelijkheden om de gezondheidswaarde van melkvet te
verhogen. Hierbij wordt gepoogd om het aandeel onverzadigde vetzuren in het algemeen, en de CLA- en omega-
3-vetzuren gehalten in het bijzonder, te verhogen.
5 Mineralen en sporenelementen
5.1 Mineralen
Mineralen hebben diverse functies in het organisme:
• een groot gedeelte van de mineralen is aanwezig in het skelet waar ze een structurele functie vervullen;
• een juiste mineralenconcentratie is nodig voor het goed functioneren van de lichaamscellen. Cellen
pompen voortdurend bepaalde mineralen in en uit de cellen. De prikkels vanuit het zenuwstelsel naar
de spieren hangen af van de concentratie van bepaalde mineralen in het bloed. Tekorten aan deze
mineralen kunnen verlamming veroorzaken (kalfziekte, kopziekte);
• mineralen komen tussen als component of als activator van enzymen. Deze laatste hebben een veelzijdige
functie in het organisme;
• de micro-organismen in de pens hebben bepaalde mineralen (P, S, Co, …) nodig om hun normale
activiteit te kunnen uitoefenen.
Mineralen zijn nodig voor het onderhoud en voor de productie van het dier. Met de melk kunnen grote hoeveelheden
mineralen het lichaam verlaten. De behoefte aan mineralen hangt ook in grote mate af van de benutting of
absorptie. Voor bepaalde mineralen, zoals calcium, past de absorptie zich gedeeltelijk aan aan de voorziening
(aanbod t.o.v. behoefte). De absorptiecapaciteit is hoog bij jonge dieren en neemt in het algemeen af met de
leeftijd.
Bij de mineralenvoorziening moet men weten dat een te beperkt aanbod meestal pas na een vrij lange periode
specifieke gebreksverschijnselen veroorzaakt. De conditie van het dier, zijn eetlust, zijn productiviteit en zijn
vruchtbaarheid nemen echter al veel vlugger af. Verder vermindert ook de weerstand tegen infectieziekten. Door
het feit dat het dier voor een aantal mineralen over een zekere lichaamsreserve kan beschikken en de benutting
zich aanpast, ontwikkelen de deficiëntieverschijnselen zich meestal geleidelijk en is een suboptimale voorziening
moeilijk te onderkennen. Hier geldt zeker het gezegde dat het beter is te voorkomen dan te genezen.
Door de talrijke invloedsfactoren op de behoeften en de wisselwerking tussen bepaalde mineralen, zijn de behoeftenormen
niet scherp afgelijnd. Daarenboven kan de inhoud van de voedermiddelen nogal variëren, en worden
de mineralen gehalten niet courant bepaald. Daarom is de mineralenvoorziening niet te preciseren, wat ook niet
nodig is. Toch is het ten zeerste gewenst behoeftenormen versus inhouden van de voedermiddelen als leidraad te
integreren in de melkveevoeding.
Daar van de hoofdmineralen aanzienlijke hoeveelheden met de melk worden uitgescheiden, drukt men de behoeftenormen
uit per kg melk en voor onderhoud. De voederopname is evenwel gerelateerd aan de melkproductie.
Daarom kan men de behoeftenormen ook vrij ruw uitdrukken per kg droge stof. De sporenelementen worden
relatief minder met de melk uitgescheiden, waardoor het algemeen gebruikelijk is de behoeften als concentratie in
het rantsoen (ppm of mg per kg DS) uit te drukken. Daar in Vlaanderen vaak de Nederlandse (Centraal Veevoederbureau,
CVB) normen worden gehanteerd, zullen we ons focussen op de CVB-normen. De gemiddelde inhoud
van de voedermiddelen is vermeld in tabel 1.1.
21