Bhakti; wie lief heeft zinge het uit - Yoga Intervision

Zoals die zich overal doorheen bijt, en zoals die zijn voedsel op iedere plek kan bewaren die hij wil, zo
zouden wij dat ook kunnen doen met wat wij op onze levensweg tegenkomen. Zowel voor wat betreft
tegenslagen als voor wat betreft geestelijk voedsel.
MANTRA YOGA: ONZE GRILLIGE MIND AAN DE HAAK
Willen we echt dat Ganesha en zijn rijdier ons helpen op ons levenspad, dan ontkomen we er niet aan
om aandacht te besteden aan onze mind, aan ons denken-voelen. Laten we daarom summier iets
zeggen over wat, in verband daarmee, met het zeggen of zingen van mantra's beoogd wordt. Waar wij
het oog op hebben is wat men wel mantra yoga noemt. Met die term wordt de weg naar zelfrealisatie,
de weg naar eenheidsbewustzijn bedoeld, die gebruik maakt van het voortdurend richten van ons
denken-voelen, onze aandacht, op deze of gene mantra. Temeer is het van belang wat langer bij mantra
yoga stil te staan aangezien mantra yoga wordt beschouwd als een soort snelweg. Recht-toe recht-aan.
Het waarom daarvan zullen we trachten duidelijk te maken.
Binnen alle spirituele wegen en tradities neemt het onder controle brengen van onze mind, met mind
bedoelen we ons mengsel van denken-voelen, een grote plaats in. Als we onze mind gadeslaan zien we
dat die is als een aap in een bos. De aap slingert zich van tak tot tak. Af en toe blijft hij even zitten;
hier kort, daar wat langer. Dan weer maakt hij allerlei grillige bewegingen. Als we naar zo'n aap
kijken dan zien we er totaal geen systeem in, totaal geen lijn in. Het is alsof de aap zich niet zélf
beweegt. Eerder lijkt het erop dat de aap een kracht buiten zich volgt. Een die hem allerlei grillige
patronen oplegt. Zo, aldus het Hindoeïsme, en ook het Boeddhisme, is het ook met ons denken-voelen.
Wij zijn het niet zelf die bepalen wat we denken en voelen. Het is het associatieve, buiten onze
bewuste wil om verlopende denken-voelen, dat óns op sleeptouw neemt.
Dit automatische piloot- of slingeraapfenomeen, dat onze toewijding aan wat dan ook in de weg staat,
belemmert uiteraard ook onze doelgerichtheid wanneer we een spiritueel pad volgen. Alle spirituele
tradities werken dan ook met methoden om die aap in ons te leren doen wat wij zelf willen. Bij het
Zen-Boeddhisme, en ook in raja yoga, is dat bijvoorbeeld door te leren ons blanco bewustzijn, het nietdenken,
te traceren. Dat zijn lange wegen. Onze mind is ongelofelijk sterk gewend aan het zich permanent
vullen met een stroom van gedachten. Objectloze meditatie, d.w.z. onze aandacht richten op niets,
op het niet-denken, is heel moeilijk.
Mantra yoga daarentegen, speelt, net als bhakti yoga, d.w.z.: bhakti als zelfrealisatieweg, juist ín op
onze rusteloze mind. De hardnekkige behoefte van onze mind om zichzelf permanent met gedachten-
en gevoelsinhouden bezig te houden, wordt bevredigd: we vullen onze mind met de mantra. Door de
mantra te reciteren of te zingen. Luidop of innerlijk.
We kunnen dat doen zonder dat we ons richten op de betekenis en gevoelswaarde van de mantra. Er
zijn visies, stromingen, tradities die dit prefereren. De kracht van de mantra zou daardoor het sterkst
zijn. Met name omdat de mantra dan rechtstreeks op ons onderbewustzijn of onbewuste inwerkt. De
mantra blijft dan niet in ons hoofd vastzitten, maar bereikt rechtstreeks de bodem van onze ziel. Onze
woordloze kern. Andere visies en tradities werken wél met de betekenis en gevoelswaarde van de
mantra's. Voor deze tradities is de betekenis van mantra's even belangrijk als het onbewuste
energetische aspect waarover we het zo net hadden. Betekenis en gevoelswaarde verdubbelen als het
ware de kracht van de mantra.
34