Bhakti; wie lief heeft zinge het uit - Yoga Intervision

FUGIT AMOR: LIEFDE DIE VLUCHT
Veel spirituele wegen beklemtonen de noodzaak ons niet met onze emoties te identificeren. Bhakti ziet
dat anders. Bhakti maakt juist gebruik van emoties. Maar dan wel gecentreerd op de ishta devata en in
voorgegeven rasa's.
Die rasa, die kleur, kan bijvoorbeeld vatsalya rasa zijn. Dan heeft onze toewijding aan de deity van
onze voorkeur de kleur van moeder- of vaderliefde. Dat was het geval in onze Gopala-chant. Net als
Krishna's moeder, Devaki, houden we van Krishna (Gopala), als was hij ons kind. Onze relatie tot het
transcendente, tot God, is dan als de liefde die we als ouders hebben voor ons kind. Onvoorwaardelijke
liefde, wat hij ook doet. En als we onze peuter of kleuter even kwijt zijn, dan roepen we hem. En jawel
hoor, al gauw komt hij op een holletje aanzetten. Zo niet, dan weten we hem of haar wel te vinden. Die
overtuiging klonk ook door in de melodie van de Gopalachant. Wellicht dat we het ons nog
herinneren.
Er zit echter ook een andere kant aan onze ouderliefde. Menigeen weet uit ervaring dat het niet altijd
meevalt om onvoorwaardelijk van onze kinderen te houden. Als we ze roepen komen ze niet altijd op
een holletje aanlopen. Lang niet altijd weten we ze te vinden. Soms hebben we zelfs het gevoel dat ze
zich van ons afwenden. Dan willen we wel van ze houden, en dat doen we ook wel, maar is de vorm
die we kiezen wat ongelukkig en geven onze kinderen, terecht, niet thuis.
Uiteraard gaan onze kinderen hun eigen weg. Soms echter in zo'n mate dat ze onbereikbaar voor ons
lijken. Wat aan liefde en liefdevolle zorg en aandacht in ons vermogen ligt wordt dan danig op de
proef gesteld. Van beantwoorde liefde, van wederzijdsheid, is op zulke momenten geen sprake. Wordt
ons dan de tijd gegund, en zijn we begiftigd met de genade van geduld en vertrouwen, dan is de kans
groot dat ooit het tij keert. We herwinnen dan de onvoowaardelijke liefde voor - en van onze kinderen.
Niet dat dat altijd zijn uitdrukking vindt in daadwerkelijk hervat liefdesbetoon tussen ons en onze
kinderen, tussen onze ouders en ons. Meer dan eens komt het voor dat dit zich intrapsychisch afspeelt.
Het is dan niet op de eerste plaats een uiterlijk zichtbaar relationeel proces, dat wij doormaken, maar
een innerlijk proces. Zowel vanuit de positie van kind als vanuit de positie van vader of moeder. Wij
herwinnen dan het gevoel onvoorwaardelijk bemind te worden en te zijn geweest. Los van wat er in
onze, wat men noemt: beleefde ervaring, is gebeurd of nog gebeurt. Wij herwinnen dan het vermogen
onvoorwaardelijk te beminnen. Los van hoe onze kinderen zich naar ons toe opstellen.
De pijn waar wij in die gevallen doorheen moeten is de pijn van de onbeantwoorde liefde. Fugit amor,
liefde die vlucht, een term die we ontlenen aan een beroemd beeld van Rodin, is de pijn die wij
ervaren als de ander voor onze liefde onbereikbaar is of zich daarvoor onbereikbaar toont. Die pijn
doet zich uiteraard op veel meer levensgebieden voor dan tussen ouders en kinderen. De daadwerkelijke
dood van mensen van wie wij houden, is zo'n levensgebied. Niemand wordt daarvoor gespaard.
VIRAHA: GOD IS ER (EVEN) NIET
De pijn waarover wij het zo even hadden kan zich evenzeer voordoen in onze relatie tot het
transcendente, in onze relatie tot God. Natuurlijk, net als in onze beschouwing over de relatie tussen
kinderen en ouders, wendde God zich niet van ons af, en wij ons niet van God. Alleen weten we dit
pas zodra wij, zoals westerse mystici dit noemen, die donkere nacht van de ziel hebben doorstaan.
40