Taal centraal - Taalbeleid in het Nederlandse en ... - Levende Talen

More documents

Recommendations

Info

TAALBELEID ZET ZODEN AAN DE DIJK Opbrengst van een jaar taalbeleid op het Rijswijks Lyceum Wilma van der Westen Sinds september 2007 voert het Rijswijks Lyceum uit Rijswijk een schoolbreed taalbeleid in. Een jaar later interviewt Wilma van der Westen, als adviseur bij de vormgeving en invoering van dit taalbeleid betrokken, twee docenten van het Rijswijks Lyceum: Rob de Ruiter, docent Nederlands en algemene ontwikkeling, en Caesarine van Loenen, docent wiskunde. Hoe staat het met het taalbeleid? Welke vorm heeft het gekregen? Wat zijn de ervaringen? Wat is de opbrengst? En wat wordt de volgende stap? In het taalbeleid van het Rijswijks Lyceum, onderdeel van de Atlas Onderwijsgroep in Rijswijk (Zuid-Holland), staan sinds 2006 twee uitgangspunten centraal: elke docent moet zelf in elke les vorm geven aan het taalbeleid en de leerling moet zelf actief bezig zijn met zijn taalverwerving. Na een jaar voorbereiding zijn in het schooljaar 2007–2008 de vier speerpunten van het taalbeleid van het Rijswijks Lyceum uitgewerkt. Eén: docenten moeten taalontwikkelend lesgeven in de didactiek van elke les; twee: er moet voortdurende feedback zijn op taaluitingen van leerlingen; drie: leerlingen werken met een woorddossier; vier: er komt een vak alge- 14 LTM | Taalbeleid mene ontwikkeling. Ik sprak, een jaar na invoering van deze speerpunten, met twee docenten van het Rijswijks Lyceum: Rob de Ruiter, docent Nederlands en algemene ontwikkeling, en Caesarine van Loenen, docent wiskunde. Taalontwikkelend lesgeven en feedback We bespreken het eerste uitgangspunt van het taalbeleid op het Rijswijks Lyceum: taalontwikkelend lesgeven. Rob de Ruiter: ‘Elke les moet naast de vakinhoud ook ruimte bieden aan taalverwerving. Daar zijn we nog volop mee bezig. Met name de moderne vreemde talen moeten daar hun weg nog in vinden. Zij hebben moeite relevante Nederlandse woorden te vinden om klassikaal op te nemen in het woorddossier.’ Maar als we spreken over wat er voor docenten anders geworden is door het taalbeleid, gaat het gesprek al snel over het tweede uitgangspunt: feedback geven. De Ruiter: ‘We hebben geleerd als docent meteen op fouten te reageren. Meestal door vragen te stellen als “Wat bedoel je?” of “Wat zei je nou?”. Soms door een fout te verbeteren en een herhaalde versie uit te lokken. We proberen leerlingen uit te dagen tot betere en zorgvuldigere formuleringen op een speelse manier. Dat gebeurt tijdens de les, op het plein, in de gangen.’ Caesarine van Loenen valt hem bij: ‘Ook bij kleine fouten als lidwoordfouten.’ De Ruiter: ‘Ja, “Mees, mag de raam open” of “Ik ga even naar locker” krijgen een reactie in de vorm van een tegenvraag.’ De Ruiter vervolgt: ‘Voor een juist lidwoordgebruik
– en de juiste verwijswoorden en verbuiging van bijvoeglijke naamwoorden – hangt in elk lokaal als een soort spiekbriefje een poster met de verwijswoorden behorend bij de de- en het-woorden.’ Van Loenen: ‘Dat is al ingeburgerd bij de leerlingen, ik hoef alleen nog maar te wijzen en de leerling verbetert zijn zin. De leerlingen raken er steeds meer aan gewend om hun taaluitingen te verbeteren.’ De Ruiter: ‘Je denkt als docent veel meer na over hoe je feedback geeft. De feedback op schrijfproducten is bijvoorbeeld anders geworden. Je kunt een ingeleverd werkstuk als docent niet meer domweg becijferen en denken dat daarmee de kous af is. Als je dat doet, reken je af en draag je niet bij aan het verwerven of leren van de leerling. Ik geef bij ons nieuwe vak algemene ontwikkeling herkansingen. De leerling krijgt zijn werk terug met een indicatie en met de fouten aangestreept. De leerling gaat zelf de fouten verbeteren en levert dan zijn werk in voor een cijfer. Hetzelfde doen we bij Nederlands met verslagen. Niet langer inleveren en becijferen, maar teruggeven en laten verbeteren. Schrijven en herschrijven. Een verbeterde versie levert een bonuspunt op.’ Het woorddossier Als derde speerpunt is op het Rijswijks Lyceum het werken met een woorddossier ingevoerd. Van Loenen: ‘Elke leerling houdt een woorddossier bij en elke docent is verantwoordelijk voor minimaal drie woorden die per les klassikaal worden opgenomen. Regelmatig is er bij elk vak een schriftelijke overhoring van het woorddossier, en het gemiddelde cijfer komt op de cijferlijst op internet. We merken nu al dat leerlingen steeds meer durven te vragen. En ze zien zelf dat het werkt.’ Ook De Ruiter ziet vooruitgang. Hij merkt op dat leerlingen in de bovenbouw steeds vaker woorden noteren en zelf thuis of na de les de betekenis gaan opzoeken. Van Loenen: ‘Dat zie ik juist in de onderbouw. En in de eerste klas vroegen de leerlingen of ze ook woorden van thuis in hun woorddossier mochten opnemen.’ Van Loenen vertelt hoe belangrijk ze het vindt dat ook een vak als wiskunde op taal let en met het woorddossier 15 LTM | Taalbeleid werkt. ‘Het valt me nu op dat sommige leerlingen een woord ook in de dagelijkse betekenis niet kennen. Als je de woorden “stijgen” en “dalen” niet kent, dan kan je de betekenis in een opgave over een stijgende en dalende grafiek ook niet afleiden. Dan moet je ook aan beide betekenissen aandacht besteden. Woordkennis is ook bij wiskunde heel belangrijk. Toepassingen worden vaak gerelateerd aan bijvoorbeeld een stukje krantenartikel. Leerlingen blijven vaak lang hangen bij woorden die ze niet kennen, en soms onnodig.’ Ook bij wiskunde zijn er dus overhoringen woorddossier en daarbij telt Van Loenen ook de verkeerde spelling mee. ‘De leerling moet weten dat hij ook bij wiskunde correct moet leren schrijven.’ Algemene ontwikkeling Verder is het vak algemene ontwikkeling ingevoerd in de onderbouw, in alle eerste klassen en in de tweede en derde klas havo en vwo. Tussen tekstbegrip en algemene kennis is er volgens het Rijswijks Lyceum een duidelijke relatie. Elke docent besteedt in zijn les in principe aandacht aan lezen en tekstbegrip aan de hand van het leerboek. Maar hoe zorg je ervoor dat ook de algemene kennis van leerlingen verbeterd wordt? De Ruiter: ‘We wilden daarom een extra impuls geven aan de achtergrondkennis die belangrijk is voor lezen en tekstbegrip. We hebben dat gedaan door het vak algemene ontwikkeling in te voeren.’ De Ruiter is naast docent Nederlands docent algemene ontwikkeling. ‘Ik begin elke les met het journaal. In de bovenbouw Journaal op 3 (6 minuten en 14 seconden) en in de onderbouw het Jeugdjournaal, beide van de dag ervoor. Het werkt als een trein, de leerlingen weten het. Ze gaan snel zitten en luisteren. De les is begonnen, de aandacht erbij. Als een soort ochtendgebed. Verder lezen we de krant, de Metro in de onderbouw en De Pers in de bovenbouw. Die komen op school, dat is praktisch. Leerlingen lezen zelfstandig en we nemen een paar artikelen door. Dan blijkt hoe weinig achtergrondinformatie ze hebben en hoe dat hun leesvaardigheid beïnvloedt.’ Op zoek naar materiaal vond hij de dvd-serie
Page 1 and 2: LEVENDE Talen TAAL CENTRAAL Taalbel
Page 3 and 4: COLOFON Taal centraal: taalbeleid i
Page 5 and 6: 5 LTM | Taalbeleid INLEIDING
Page 7 and 8: In Nederland heeft de commotie over
Page 9 and 10: TAALBELEID IN HET NEDERLANDSE VOORT
Page 11 and 12: tie (Etoc). Onderwijsvernieuwingen
Page 13: gemaakt worden met de leerlingen di
Page 17 and 18: Becijfering Maar hoe beoordeel je h
Page 19 and 20: AANDACHT VOOR TAAL VOOR ALLE LEERLI
Page 21 and 22: SCHOOLBREED GEÏNTEGREERD TAALBELEI
Page 23 and 24: GELIJKE KANSENBELEID - TAALBELEID T
Page 25 and 26: Netiquette op school We verwachten
Page 27 and 28: Taalbeleid op het Norbertuscollege
Page 29 and 30: en, consolideren en controleren. Da
Page 31 and 32: De leerlingen gaven aan dat ze vaak
Page 33 and 34: gehalte ‘grijze haren’ - luiste
Page 35 and 36: TAALBELEID IS NOOIT AF Taalbeleid o
Page 37 and 38: grammaticale termen op; • elke le
Page 39 and 40: DE DAAD BIJ HET WOORD Taalbeleid in
Page 41 and 42: leeftijd 12-14 FASE VAN DE VOORTGEZ
Page 43 and 44: OP ENSCHEDESE BASISSCHOLEN Een gesp
Page 45 and 46: methode waarvan het eindeloos herha
Page 47 and 48: ALS LEERLINGEN IN HET VOORTGEZET ON
Page 49 and 50: lingen betere lezers te maken. Wel
Page 51 and 52: Toch stond ook op onze scholen taal
Page 53 and 54: TAALBELEID IN HET NEDERLANDSE EN VL
Page 55 and 56: ing en studieomgeving. Voor de acad
Page 57 and 58: WERKPUNTEN AANPAK schriftelijke taa
Page 59 and 60: 59 LTM | Taalbeleid
Page 61 and 62: kunnen studenten die met een havodi
Page 63 and 64: EEN VOORBEELD VAN TAALBELEID ‘De
Page 65 and 66:
jaar en hun leerdoelenlijst. Het tw
Page 67 and 68:
HOE DE TAAL TERUGKOMT OP HET MBO De
Page 69 and 70:
deze manier versterkt, vooral door
Page 71 and 72:
C2 C1 B2 B1 A2 A1 Luisteren Lezen G
Page 73 and 74:
ontvangen. Studenten blijken in de
Page 75 and 76:
TAALBELEID IN HET VOORTGEZET ONDERW
Page 77 and 78:
DE LAT HOOG VOOR TALEN IN IEDERE SC
Page 79 and 80:
4. Periodieke peilingen Sinds 2002
Page 81 and 82:
EEN PROCES VAN LANGE ADEM Hilde Hac
Page 83 and 84:
TAALBELEID IN HET AMSTERDAMSE VOORT
Page 85 and 86:
TAALBELEID IN MIJN OGEN Frans Daems
Page 87 and 88:
Auteurs Dirk Berckmoes is taaldocen
Page 89 and 90:
TALEN, TALEN EN NOG EENS TALEN Leve
Page 91 and 92:
91 LTM | Taalbeleid
show all

Taal centraal - Taalbeleid in het Nederlandse en ... - Levende Talen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?