Taal centraal - Taalbeleid in het Nederlandse en ... - Levende Talen

CONTEXTRIJK ONDERWIJS
Een prima context voor taalbeleid in het vmbo
Atty Tordoir
Hoe geef je binnen contextrijk, vakoverstijgend
onderwijs het onderwijs in de Nederlandse taal
een goede plek? APS heeft de afgelopen jaren
samen met drie vmbo-scholen gewerkt aan instrumenten
en methodes om dit te bereiken. Dit traject
heeft ook enkele interessante ervaringen
opgeleverd vanuit het oogpunt van taalbeleid, die
Atty Tordoir in dit artikel belicht.
Steeds meer scholen voor voortgezet onderwijs zijn bezig
met het vormgeven van contextrijk onderwijs, waarbij
leerlingen een groter of kleiner deel van de tijd werken
aan vakoverstijgende opdrachten of projecten. Daarbij
zijn leerlingen, heel vanzelfsprekend, actief bezig met
allerlei taalactiviteiten en taalvaardigheden: ze halen
stukjes tekst van internet die ze lezen en verwerken, ze
interviewen jongeren en volwassenen binnen en buiten
de school, ze voeren telefoongesprekken, versturen
e-mails, maken verslagen, posters, PowerPoints enzovoort.
En bij al die activiteiten gebruiken ze woorden,
uitdrukkingen, conventies en zinnen die passen bij het
de opdracht of het project.
Voor de taalontwikkeling van de leerlingen is dat
allemaal heel gunstig. Door veel taal te gebruiken, op
verschillende manieren en in verschillende contexten,
word je, net als bij het leren van een vreemde taal,
gewoonweg steeds beter. Een vmbo-leerlinge, niveau
bbl, die in klas twee met veel flair met behulp van een
PowerPoint een groep leeftijdgenoten en volwassenen
informeert over het reilen en zeilen in de sector Zorg
50 LTM | Taalbeleid
& Welzijn van haar school, is beslist geen uitzondering
meer in dit soort onderwijs.
Maar er zijn ook grote groepen leerlingen die moeite
hebben met de functionele taalactiviteiten die ze moeten
uitvoeren, met het begrijpen en gebruiken van (vak)taal,
met de uitspraak, met het toepassen van de conventies,
met het vinden en lezen van stukjes tekst. Ook laat de
inhoudelijke kwaliteit en diepgang van het eindresultaat
vaak te wensen over, zoals met name te zien valt aan het
gebruik van de (vak)woordenschat.
Hoe kun je aan deze zaken werken, als je als docent
een vakworkshop geeft of het werken aan een vakoverstijgende
opdracht begeleidt? Als je een antwoord op
deze vraag wilt geven, kom je uit op het voeren van een
actief taalbeleid. Dat is een belangrijke conclusie van
een ontwikkeltraject dat APS de afgelopen jaren heeft
uitgevoerd op drie vmbo-scholen.
Taalbeleid niet vanzelfsprekend
In principe waren de voorwaarden om aan taalbeleid te
werken gunstig op onze projectscholen. Er was een cultuur
waarin samenwerken noodzakelijk en gewoon is;
de docenten waren op zoek naar een nieuwe invulling en
organisatie van hun vak, en veel docenten stonden open
voor uitbreiding van hun didactisch repertoire.
Er was bereidheid in het team om samen een visie
te ontwikkelen op het leren, hoe dit vorm te geven en
hoe de voortgang in kaart te brengen op een manier die
daarbij past. Er werd gewerkt in kernteams van docenten
die aan dezelfde klassen of in dezelfde sector lesgeven.
Last but not least: de docenten werden dagelijks geconfronteerd
met een flink aantal taalzwakke leerlingen.
Allemaal punten die een context vormen waarin taalbeleid
kan gedijen.