Taal centraal - Taalbeleid in het Nederlandse en ... - Levende Talen

leek allereerst de noodzaak om brieven, uitnodigingen
voor ouderavonden en dergelijke te voorzien van een
uniforme lay-out. De bestaande documenten waren
namelijk nogal uiteenlopend van stijl en opmaak. Het
taalgebruik bij de externe communicatie van de school
met bijvoorbeeld de ouders, externe hulpverleningsorganen
en het Centrum voor Leerlingenbegeleiding
behoefde verbetering. Niet alleen schriftelijk taalgebruik
maar ook klantgerichter telefoneren kwam hoog
op onze prioriteitenlijst.
Op lerarenniveau moesten we inzetten op verduidelijking
van de instructietaal en vaktaal. Daarnaast bleek
ook hoe belangrijk het was om interactief onderwijs
te gebruiken en leraren te stimuleren om activerende
werkvormen in te zetten in hun lessen, zodat leerlingen
meer kansen kregen tot interactie. Ook gaven leerlingen
aan dat leraren hen te weinig vertrouwd maakten
met efficiënte leesstrategieën en dat voor hen niet alle
gebruikte vaktermen even duidelijk waren.
En op leerlingenniveau tot slot kwam duidelijk uit
de screening naar voren dat er problemen waren met
hun spelvaardigheid, articulatie en uitspraak, en registerkeuze
(dialect versus Standaardnederlands, formeel
versus informeel taalgebruik), en dat we moesten inzetten
op het efficiënt gebruik van de leesstrategieën en het
leren begrijpen van instructiewoorden en vaktermen.
Actieplan
De voorbije schooljaren werkten we een schooleigen
visietekst en een actieplan uit. We vonden het belangrijk
om in te spelen op de noden die uit de enquête naar
voren waren gekomen. Zo konden we een taalbeleid
uitstippelen op maat van onze school, leraren en leerlingen.
We wilden accenten leggen op de drie niveaus en
beseften dat we onze prioriteiten moesten spreiden over
meerdere schooljaren.
Het actieplan is zodanig uitgewerkt dat het een
handzaam document is geworden, dat inzichtelijk maakt
welke prioriteiten we hebben gesteld voor de korte-,
middellange- en langetermijnplanning.
We werken heel zorgvuldig elke actie uit, met een
grondige voorbereiding, een uitvoering met de nodige
36 LTM | Taalbeleid
precisie en diepgang, en een kritische evaluatie achteraf.
Heeft een actie haar doel gemist, dan moet ze
herwerkt en opnieuw uitgevoerd worden totdat het
gewenste effect bereikt is. Laat ik een paar concrete
voorbeelden van acties geven die we op de drie niveaus
genomen hebben.
Op schoolniveau zijn onder andere de volgende verbeteringen
zichtbaar:
• we voorzagen een modelhoofd voor proefwerken,
schutbladen, brieven enzovoort;
• de brieven worden nagelezen door de ouderraad,
opdat ze voor iedereen toegankelijk zijn;
• we werkten een dyslexiebeleid uit.
Om op het laatste nader in te gaan: we hebben een
stappenplan opgesteld voor de aanpak van leerlingen
met dyslexie. Als een leerling een gemotiveerd attest
kan bezorgen, dan start het stappenplan. Eerst komt
er een intakegesprek met de leerling en zijn ouders.
Zo komt de leerlingbegeleider samen met hen tot een
geïndividualiseerd handelingsplan, waarin een aantal
stimulerende, compenserende, remediërende en/of dispenserende
maatregelen vastgelegd wordt. Dit handelingsplan
wordt gecommuniceerd naar alle vakleraren,
zodat ze ernaar kunnen handelen in hun lespraktijk.
Een van de afspraken kan bijvoorbeeld zijn dat de leerling
ondersteunende software mag gebruiken bij het
afleggen van toetsen en proefwerken. Na één schooljaar
wordt alles geëvalueerd samen met de leraren, de leerling
en de ouders, en wordt het handelingsplan eventueel
bijgestuurd. Ook ontwikkelden de taalleraren een
document met algemene afspraken voor het evalueren
van leerlingen met dyslexie.
Met de leraren hebben we ook een aantal concrete
stappen gezet:
• we ontwikkelden een algoritme voor de werkwoordspelling;
• we stelden een stappenplan op voor zinsontleding;
• de vakgroepen schreven een leerlijn voor spreekvaardigheid
uit;
• de taalleraren maakten afspraken voor de evaluatie
van spreekvaardigheid in taalvakken;
• de leraren moderne vreemde talen stelden lijsten van