HANDBOEK VOOR BEGELEIDERS BIJ DE ASIELPROCEDURE

A.2.2 Is er sprake van vervolging?
Het begrip vervolging wordt niet expliciet omschreven in de vluchtelingendefinitie, maar
wel in de Belgische wet. Artikel 48/3 van de Vreemdelingenwet bepaalt dat daden van
vervolging in de zin van artikel 1A van het Verdrag van Genève:
a) ofwel zo ernstig van aard moeten zijn of zo vaak moeten voorkomen dat zij
een schending vormen van de grondrechten van de mens, met name de rechten
ten aanzien waarvan geen afwijking mogelijk is uit hoofde van artikel 15.2 van
het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden
(EVRM) 12 ;
b) ofwel een samenstel moeten zijn van verschillende maatregelen, waaronder
mensenrechtenschendingen, die voldoende ernstig zijn om iemand op een
soortgelijke wijze te treffen als omschreven in a).
Het verbod op terugkeer, het zgn. non-refoulement beginsel, in geval van gevaar voor
vrijheid of leven verwoord in artikel 33 van het Verdrag geeft een indicatie van de aard
van de vervolging. Het moet gaan om daden die het leven of de vrijheid van betrokkene
aantasten 13 .
Het UNHCR Handboek houdt voor dat ernstige schendingen van mensenrechten vervolging
uitmaken. Ook de Belgische asielinstanties nemen deze zienswijze aan. Mensenrechtenschendingen
kunnen velerlei vormen aannemen en het is moeilijk om een gradatie
te maken in de mensenrechten.
Een voorbeeld maakt dit duidelijk. Iedereen zal aanvaarden dat een directe (éénmalige)
aantasting van het recht op leven of individuele vrijheid vervolging uitmaakt. De aantasting
van het recht op arbeid zal misschien minder duidelijk met vervolging worden
geassocieerd. Nochtans kan een systematische discriminatie op de arbeidsmarkt vervolging
uitmaken en ertoe leiden dat het recht op leven en de individuele vrijheid evenzeer
worden aangetast. We denken bijvoorbeeld aan de situatie van alleenstaande vrouwen
in Afghanistan ten tijde van de Taliban. Deze vrouwen konden nauwelijks overleven omwille
van het verbod op vrouwenarbeid.
Om te kunnen spreken van vervolging moet het dus gaan om een inbreuk, nadeel, schade,
schending van een mensenrecht dat fysisch, moreel of economisch kan zijn. Het werkelijke
nadeel, of zoals het wordt ervaren, moet voldoende ernstig zijn om het gelijk te
kunnen stellen aan vervolging.
Deze tweede kernvraag (Is er sprake van vervolging?) kan verder begrepen worden aan
de hand van volgende vier subvragen: Wat is de aard van de vervolging? (a), Wie is het
slachtoffer? (b), Wie is de auteur? (c) en Wat is de reden van de vervolging? (d)
12 Artikel 15 gaat over mogelijke afwijkingen op de bepalingen in het EVRM in oorlogstijd. Geen afwijkingen
zijn echter toegestaan op artikelen 2 (recht op leven), 3 (verbod op foltering en onmenselijke of
vernederende behandeling of bestraffing), 4,1° (verbod op slavernij) en 7 (geen straf zonder wet).
13 § 51 UNHCR Handboek.
52 - HANDBOEK VOOR BEGELEIDERS BIJ DE ASIELPROCEDURE