nr. 2 februari - Publicaties Nederlandse Politieke Partijen

DICHTERS ACHTER GLAS
THEUN DE VRIES
Enige tijd geleden vroegen WIJ m dit tijdschrift de aandacht voor
twee jonge, vooruitstrevende dichters, Ed. H o o r n i k en Ger
ar d den Brabander, in wier werk wij vele trekken waardeerden,
die er op wezen, dat de dichtkunst in Nederland zich aan het
aandacht-vragen voor het overpersoonlijke ging ontworstelen, en dat
er een raam naar de wereld werd opengesloten. Dat die wereld
voor deze dichters veelal nog een chaotische aanblik beduidde, en
dat zij daarin geen vast-getekende paden zagen, die hen konden
verlokken, om voorgoed uit de kluizen te bre~en, meenden wij toen
te hebben vastgesteld. Er was echter een streven en bewegen in
deze dichters, om zich te ontworstelen aan de benauwenis van de
kamer, die hen beklemd hield, dat tot vreugde stemde.
Thans liggen er van dezelfde dichters nieuwe publicaties voor ons.
Zij zijn niet zo moedgevend als de vorige.
Het streven en bewegen is vrijwel tot rust gekomen. De dichters
staan weer stil. Ze hebben zich opgericht voor de spiegel, die in de
beklemmende kamer hangt, en hebben alleen weer aandacht voor
het beeld van zichzelf, dat daarin verschijnen wil. Ze spreken bijna
weer geheel van dat beeld. Af en toe breekt er een schok, een slag,
een kreet door in de stilte van de buitenkamer; dan luisteren ze even
verschrikt; de aandacht voor de spiegel verslapt; er schijnt daarbuiten
ook nog wat te zijn
E d u a r d H o o r n i k is degene, dit thans nog het aandachtigst
en scherpst probeert te luisteren; maar zowel in zijn bundel "Geboorte"
als in zijn bijdragen tot een met D e n B ra b a n d er en
J a c. v a n H a t t u m samen gevulde bundel, die de geestige titel
"Drie op één perron" draagt, beweegt hij zich toch niet ver van huis.
Zo er van streven en bewegen gesproken moet worden, dan is het
eveneens Hoornik, in wien dit beginsel nog het krachtigst doorwerkt.
- En toch blijkt ook hij, zoals de titel van de tweede helft van
"Geboorte" eigenlijk verraderlijk juist aangeeft, "Achter glas". Het
mag het wonder van de menselijke schepping, de zwangerschap, de
geboorte en baring zijn, of de ontzetting over iets, dat fascisme
heet, en die zich in broeiende, sombere, suggestieve beelden aan
hem opdringt, in feite staat hij achter het glas, en luistert en kijkt,
en spreekt van zichzeI f.
Hoornik blijkt, louter technisch gesproken, na "Mattheus" tot een
dichter te zijn volgroeid, die het haast-onbenoembare in een beeld
weet vast te leggen. Dit is veel, maar het is niet alles, omdat het
onbenoembare, het onderbewuste, het aan de logische waarneming
ontvliedende, kortom, de "onderwereld" van de geest slechts éen
aspect is van de werkelijkheid. Dit betekent geenszins, dat wij de
verfijnde en bezeten gevoeligheid, die Hoornik's dichterschap steeds
meer eigen worden, onderschatten. Integendeel: wij achten de
bundel "Geboorte" een der belangrijkste dichterlijke gebeurtenissen
in 1938. Het worden en woelen van het leven in de moeder-
99