nr. 2 februari - Publicaties Nederlandse Politieke Partijen

A. LEUVENS. HET NEDERLANDSE MUZIEKLEVEN.
den gebracht met het beeldend of litterair vermogen en met de mu·
zikaliteit van "het volk" afgewezen moeten worden als bewuste verdraaiing
der feiten, of als naïeve onwtendheid. Tussen "het" Nederlandse
volk en "de" kunst bestaat geen enkel verband. Dit verband
bestaat slechts (en dan nog maar gedeeltelijk) tussen een kleine
bevolkings g r o e p en b e p a a I d e kunstenaars. Om het even
of sommige hyper-individualistische kunstenaars deze toestand juist
bijzonder gelukkig vinden, of andere, minder individualistische kunstenaars
hem betreuren, in ieder geval zal geen denkend mens dit
individualisme als oorzaak zien, maar als gevolg. In de burgerlijke
maatschappij immers, wier economische basis gevormd wordt door
het allesbeheersende winst-principe en (in het· beste geval) door de
"vrije" concurrentie, algemener gezegd: door een uiterst gecompliceerd
systeem van elkander t e g e n werkende krachten - , is eensdeels
de scheppende kunstenaar volkomen op zichzelf aangewezen,
daar hij als k u n st e n a a r buiten elk maatschappelijk verband is
geplaatst, is echter anderdeels zijn product: het kunstwerk volkomen
handelswaar geworden, en geeft in de handel van kunstwerken (ik
spreek hier dus ook over muziek) het winstprincipe altijd de doorslag.
Wanneer ge nu zoiets in sommige intellectuelen- en kunstenaarskringen
vertelt, zal men misschien minachtend de schouders
ophalen dat gij het waagt het "zuiver geestelijke" zo in verband te
brengen met het "laag-bij-de-grondse" als handel en politiek etc.,
en menig aanhanger van een of andere idealistische philosophie zal
U weten te vertellen, dat deze zienswijze "plat-materialistisch" is en
onjuist, daar het ideële integendeel dikwijls (bedoeld wordt: een héél
enkele maal) wèl de overwinning behaalt, en dan veelal juist ten
koste van grote .... "offers"! In dit woord "offers", dat men haast
dagelijks in de couranten kan lezen, ligt de gehele tegenstrijdigheid
besloten; 1 e Het cultuur-element "Kunst" is in de kapitalistische maatschappijvorm
niet organisch opgenomen, daar de klasse die de cultuur
"bezit" en bepaalt, van de kunst slechts aesthetisch genot eist
volgens individuele willekeurige normen, en in dit verlangen wordt
tegemoet gekomen door scheppende kunstenaars, die zelf weer
scheppen volgens individuele, willekeurige normen. - 2e. De kunstenaars
nu (in de muziek- en toneelkunst zowel scheppende als uitvoerende
kunstenaars) "moeten ook leven", en wel bij de gratie der
bezittende klasse (veelal door bemiddeling der agenten dier klasse:
impresario's en kunsthandelaren: zuivere winstondernemers). - 3e
De bourgeoisie echter kan, naar wij zagen, tegenover "de" kunst
onmogelijk een eensgezind standpunt innemen, maar valt uiteen in
een groot aantal groepen, zoals de kunst zelf geen eenheid is, maar
een samenstel van een onnoemelijk aantal opvattingen, stijlen, doelstellingen
etc. - 4e. Het bedrag dat d,oor een bepaalde groep der
bourgeoisie voor een bepaalde kunst-instelling of kunstenaar kan
worden opgebracht is dus verhoudingsgewijs zeer gering. Bovendien
moet die kunst-instelling of die kunstenaar weer concurreren met
honderden andere kunst-instellingen en kunstenaars, die weer door
andere groepen der bourgeoisie worden gewaardeerd en betaald.
109