nr. 2 februari - Publicaties Nederlandse Politieke Partijen

THEUN DE VRIES
DICHTERS ACHTER GLAS
102
Een dergelijk vers bewijst de volgroeidheid van Hoornik als dichterlijk
vakman en ziener, het toont hem in de volle kracht; het blijft daar
met enkele andere als de toonbeelden van een richting, waarin hij
grote dingen zou kunnen bereiken, wifde hij zich niet steeds weer
verliezen in een makkelijk toegeven aan de nachtkant van zijn verbeelding,
die er op neerkomt, dat hij zich slopende beperkingen
oplegt. - Het sterk maatschappelijk element, dat Mattheus tot iets
méer maakte dan het geval van een ontvlucht psychopaath, is in het
laatste werk afwezig. En men wijze ons niet op gedichten, die
Hoornik zelf wellicht "maatschappelijk" of zelfs "politiek" zou noemen,
o.a. op het gedicht, dat de bundel "Geboorte" besluit, of het
laatste vers uit "Drie op éen perron". In beide is sprake van het
"loerend kruis met scherpe haken", van de heksen, die over een
ontzinde wereld zwieren met de "swastika op 't hoofd gezet", en
waarin gesmeekt wordt om een profeet, die ons als een tweede
Mozes van den "Pharao" zal verlossen .... Alles goed en wel. Wij
weten, dat Hoornik gruwt van het fascisme. Op de doorlopende ge~
tuigenissen van de angst voor dit fascisme konden we antwoorden,
dat er een zesde der aarde bestaat, waar deze "heksen" zijn uitgebannen,
en waar inderdaad de "profeten' 'zijn, die het volk voor
het pharaonische juk hebben behoed; dat er verder in West-Europa
zo iets bestaat als Volksfront-beweging, die dezelfde heksensabbath
wil voorkomen. We vrezen echter, dat Hoornik dit alles als niet
ter zake doende en ondichterlijk zal afwijzen, en zijn angst als een
dierbaar bezit zal blijven koesteren om er nieuwe ingevingen voor
poëzie uit te putten .... Terwijl het er om gaat, dat ook de dichter
leert inzien, dat het hem en zijn poëzie in de kelders der angst -
die een voorproefje zijn van die der Gestapo - slecht zal vergaan.
en het verband tussen politiek en literatuur, tussen arbeidersbeweging
en kunstenaar misschien toch nog niet zo ver behoeft te worden
gezocht .... Nu wacht men af, of Hoornik er in zal slagen, deze ban
te doorbreken, die dreigend om zijn werk blijft hangen.
Wat voor Hoornik's verzen opgaat, gaat het zeer zeker voor die
van Gerard den Brabander in "Drie op éen perron".
(Het idee van een bundel van drie bevriende dichters op zichzel-f
is tussen haakjes een originele vondst, zoals de omslag-foto van deze
drie onder de kap van het Centraal Station al even aardig gevonden
is.) Stelden we in de bespreking van het vroegere werk van Den
Brabander vast, dat hij zich listig voor de problemen van leven en
maatschappij terugtrekt in de kronkelholen van het vers, zijn gedichten
in "Drie op éen perron"' bevestigen deze opmerking ten volle.
Den Brabander blijft ook in deze sonnetten een dichter van ongewone
kwaliteiten, die in aanleg wellicht de begaafdste en gelukkigste
van de hier besproken drie zou kunnen zijn. De indruk, die de
- bijna geheel uit erotische stemmingen - opgebouwde verzen uit
dit bundeltje maken, stemt dikwijls triest, wanneer we Den Brabander
meten met de norm der verwachting, die hij in vorige bundels
wekte. Deze verwachtingen waren gespannen op een bedwongen,
hartstochtelijk sociaal gevoel, een flitsende satirieke kracht, een slag