nr. 2 februari - Publicaties Nederlandse Politieke Partijen

THEUN DE VRIES
DICHTERS ACHTER GLAS
Dit is een geestig vers, een vers, dat getuigt van opmerkingsgave,
van een weinig schrale spot, van fantasie .... , maar ook van een
kwalijk bedwongen zelfoverschatting (of: een minderwaardigheidscomplex?)
Van Hattum wil iets anders, hij schrijft iets anders; hij
zoekt iets origineels, en vindt het, of beter, maakt het. En in dit
laatste zit bij Van Hattum de gevaarlijke kneep. Welke van deze
12 verzen we lezen .... we geloven er in ons diepste hart niet aan.
Zeker, het is poëzie, het is hier en daar scherp van beeld, verrassend
van rijm en vondsten .... maar het mist zijn diepste rechtvaardiging,
het heeft niet de overtuigende ondertoon, dat het niet ongeschreven
kon blijven, hetgeen men in de meeste gevallen van Hoornik niet, en
bij Den Brabander geen enkele maal kan zeggen.
Zien we de titels van deze verzen aan, dan weten we het reeds:
De Zonderling, Geestesstoring, De krankzininge, Midnachtlentedroom
van een mismaakte maagd, Nachtmerries .... We verbazen
ons over de verscheidenheid van dergelijke losgeslagen en troosteloze
karakters en nog meer over het feit, dat Van Hattum voor ieder
van deze figuren zoveel tijd, woorden en technische moeite veil
heeft. Maar raken deze gestalten onze diepere gevoelens, onze
afschuw, ons medelijden, onze eigen "ond-erwereld", zoals de zwangeren
en opgajaagden bij Hoornik, of de wanhopige dansers en
minnaars van Den Brabander? Ik kan het me nauwelijks voorstellen,
dat deze verzen enige bewondering vermogen te wekken. Ze bevatten
genoeg elementen, die van talent en vaardigheid getuigen.
maar ze missen het menselijke, het in laatste-instantie-verbindende
beginsel, dat hen van dichterlijke inval tot levend wezen maakt. Men
vraagt zich voortdurend bij het lezen van Van Hattum's werk af,
waar de hapering schuilt, en wat, afgezien van het feit, dat een heel
arsenaal van geslachtelijke termen en beelden hier vrij gewild en
opzettelijk wordt uitgestald, zonder dat het u en mij iets doet, de
wezenlijke trek van deze poëzie uitmaakt. Het is, of Van Hattum
zich, trots zijn voorliefde om zich levensgroot met naam en al in
zijn vers te noemen, voor onze blik v e r b e r g t. Men kan hem
niet betrappen op de ware aard van zijn kunst, op zijn wezenlijke
bedoelingen.
106
Dat hij, die tot de vooruitstrevende dichters gerekend wordt, hier
evenmin als zijn twee perron-genoten een geluid doet horen, dat
bewijst, dat ook hij uit de bankreits der naaste waarneming is gebroken,
hoeft niet meer te verbazen. Een Krankzinnige, een Mismaakte
maagd zo u een onderwerp van een sociaal vers kunnen
zijn. Dat zij bij Van Hattum tot dichterlijke caricaturen, tot vondsten
worden, is betreurenswaardig. lets satirieks zit wellicht nog in "Afwijzing
van poëtische invitatie" en nog meer in "Zomeravond in Tante' s
priëëeltje":