Jaarverslag 2010 - Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Vertrouwen in
kwaliteit
JAARVERSLAG 2010

Woord vooraf
Rond de verschijning van dit jaarverslag is het roerig in de
wereld van het Nederlandse hoger beroepsonderwijs. Dankzij
de dynamiek die ontstond door inspectieoordelen en de
berichtgeving daarover, is de sector in een wat ongelukkig
daglicht komen te staan. Grotendeels ten onrechte. Niettemin
krijgt het vertrouwen, dat in de loop der jaren is verdiend
door goede prestaties, wel plots een knauw. Dat is
niet goed. Juist het hbo krijgt de komende jaren een steeds
belangrijkere taak bij het verhogen van het niveau van de
beroepsbevolking en studenten verdienen het dat ze zeker
kunnen zijn van een diploma dat hen verder brengt in het
leven. Dat vertrouwen behouden en waar nodig herstellen
zal leidraad zijn voor het handelen van de HAN in 2011.
In de regio waarvan de HAN het kenniscentrum is, is de stemming
milder. Dat weten we door de signalen uit het professionele
veld. En per slot van rekening is het de beroepspraktijk
waaraan de HAN als kennisinstelling in hoge mate haar bestaansrecht
ontleent.
Wij komen graag onze verplichting na om ons voor die buitenwereld
te verantwoorden. Daartoe ook dit jaarverslag over
2010. Elk jaar weer beschouwen we het verslag als een soort
pièce de résistance voor de transparantie die we voor ogen
hebben. Transparantie niet als doel op zich. Wel als middel om
2

uiteen te zetten hoe en waarom zaken goed of minder goed
zijn gegaan. We doen dat ook om u een geloofwaardig en
vertrouwen wekkend beeld van de HAN te geven.
U zult dan ook geen louter positieve passages tegenkomen in
dit verslag. Ook in de ondernemende en innovatieve omgeving
die de HAN te bieden heeft, doen zich ontwikkelingen voor die
om verbetering vragen.
Natuurlijk zijn we verguld met een toegenomen tevredenheid
onder onze studenten, de verbeterde roostering, met de financieel
gezonde positie en met de groeiende kennisuitwisseling
tussen lectoraten, docenten en bedrijven. Maar de groei van
studenttevredenheid willen we doorzetten, het studierendement
blijft te ver onder onze doelstellingen en ook op het punt
van informatievoorziening aan studenten staat ons nog het
nodige te doen.
Grosso modo liggen we prima op koers. U kunt in dit jaarverslag
lezen dat we in 2010 weer een groot aantal activiteiten
hebben ontplooid dat past bij de ambitie van de HAN om tot
de beste hogescholen in Nederland te behoren. En dat we dat
volgens de Keuzegids 2011 al zijn waar het onze masteropleidingen
betreft, vervult ons met trots.
Al onze mensen die verantwoordelijk zijn voor de geboekte resultaten
en iedereen in onze omgeving die met ons heeft meegedacht,
willen we bij dezen bedanken.
College van Bestuur,
Ron Bormans en Kristel Baele
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit 3

Facilitaire Zaken
Financieel Economische Zaken
Informatie Communicatie Technologie
International Office
Marketing Communicatie en Voorlichting
Personeel en Organisatie
Service Centrum Onderwijs
Studentzaken
Sensor
Deelraad Service Bedrijf
Service Bedrijf
1
Vanaf 1 januari 2011 zijn alle masteropleidingen samengevoegd
in het instituut HAN Master Programma’s.
Bij de stichting HAN is eveneens HAN Holding BV ondergebracht.
Deze bevat twee BV’s waarin commerciële activiteiten
zijn ondergebracht, namelijk Interstudie NDO BV en
HAN Flex BV. De Stichting Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen is de enige aandeel houder van deze holding.
Het College van Bestuur van de HAN is als directie belast met
het bestuur van HAN Holding BV.
De samenstelling van de Raad van Toezicht, het College van
Bestuur, het Management en een overzicht van de opleidingen
vindt u vanaf pagina 140.
4

Organogram HAN
Instituut Pabo Arnhem en
Nijmegen
Instituut voor Leraar en
School
Instituut Paramedische
Studies
Instituut Verpleegkunde
Instituut Sport- en
Bewegingsstudies
Instituut International
Business and Education
Instituut Bedrijfskunde
Instituut Financieel
Management en Rechten
Instituut Engineering
Instituut Automotive
Instituut Applied Sciences
Instituut Built Environment
Instituut Sociale Studies
Afdeling Mondzorgkunde
Informatica Communicatie
Academie
Lectoraten Educatie
Lectoraten Gezondheid
Gedrag en Maatschappij
Lectoraten Economie en
Management
Lectoraten Techniek
VDO Opleidings- en
Adviescentrum
Expertisecentrum Economie
en Management
Cursussen en Post-hbo
HAN Master Programma’s 1
Faculteitsraad
Faculteitsraad
Faculteitsraad
Faculteitsraad
Faculteit Educatie
Faculteit Gezondheid
Gedrag en Maatschappij
Faculteit Economie en
Management
Faculteit Techniek
HAN Smart Business Center
Centrum voor Ondernemerschap
Concerncontrol
Medezeggenschapsraad
College van Bestuur
Raad van Toezicht
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
5

INHOUD
1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 9
1.1 Midden in de maatschappij 10
1.2 Het instellingsplan 12
1.3 Onderwijskwaliteit 14
1.4 De HAN als kennispoort 14
1.5 De medewerkers van de HAN 17
1.6 Operational excellence 18
1.7 Financiën 18
1.8 Een blik op de toekomst 20
1.9 Open en transparant 21
2 Onderwijskwaliteit 23
2.1 Studenten en onderwijskwaliteit 24
2.2 Studenttevredenheid 25
2.3 Studierendement 28
2.4 Zorg voor studenten 33
2.5 De kaders voor onderwijs 36
2.6 Kwaliteitszorg 36
2.7 Groei door kwaliteit 44
3 Kennispoort 47
3.1 De HAN als kennispoort 48
3.2 Marktactiviteiten 49
3.3 Lectoraten en onderzoek 50
3.4 Masteropleidingen 52
3.5 Ondernemerschap 53
3.6 De HAN in verbinding met de regio 58
3.7 Internationalisering 61
4 Organisatieontwikkeling67
4.1 De HAN als werkgever 68
4.2 De tevredenheid van medewerkers 69
4.3 Betrokkenheid bij de strategie van de HAN 71
4.4 Ombuiging faculteiten Techniek en Educatie 71
4.5 Strategisch HRM-beleid 71
4.6 Goed werkgeverschap 72
4.7 Professionalisering en professionele cultuur 75
4.8 De middelen voor decentrale arbeids voorwaarden 77
4.9 Kerngegevens medewerkers van de HAN 78
4.10 HAN steeds duurzamer 82
5 Operational excellence 87
5.1 Optimale afstemming van voorzieningen en
processen 88
5.2 Kwaliteitsindex tevredenheidsmetingen 89
5.2.1 Roostering 89
5.3 Het Service Bedrijf van de HAN 95
6 Organisatie en bestuur 97
6.1 De organisatie van de HAN 98
6.2 Bestuur en beheer van de HAN 101
6.3 College van Bestuur 103
6.4 Horizontale en verticale verantwoording 108
6.5 Medezeggenschap 111
6.6 Integraal risicomanagement 112
6.7 Publiek – privaat 114
6.8 Notitie Helderheid 114
6

7 Verslag Raad van Toezicht 117
7.1 Samenstelling Raad van Toezicht 118
7.2 De kerncommissies 119
7.3 Vergoeding Raad van Toezicht 122
7.4 Bijeenkomsten Raad van Toezicht in 2010 122
8 Financiën 129
8.1 Financieel beleid 130
8.2 Doelstelling en begroting 130
8.3 Financiële prestaties 130
8.4 Financiële positie 132
8.5 Financiering 134
8.6 Toekomstige ontwikkelingen 137
Bijlagen139
Onderzoek bij de HAN
‘We geven de praktijk de kans de blauwdruk
in te kleuren’ 10
‘Laat mensen hun verhaal vertellen’ 24
‘Leren met een U-bocht: resultaatgericht,
maar niet resultaatgefixeerd’ 48
‘Onderzoek doen is meer dan een kunstje aanleren’ 68
‘Voor ondernemerschap heb je lef,
intuïtie en creativiteit nodig’ 88
‘De leerlijn onderzoek doen is
werk in uitvoering dat we samen oppakken’ 98
‘Steeds opnieuw vraag je je af
of je waarde toevoegt of verspilt’
118
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
7

1 Hogeschool van
Arnhem en
Nijmegen

Je bent nooit te oud om te leren: tot
diep in de vorige eeuw een vrijblijvende
uitspraak. De laatste decennia laten
zien dat een leven lang leren eerder
een must dan een keuze is. Zeker voor
professionals. Nog maar weinig mensen
werken veertig jaar lang voor dezelfde
baas. Overstappen naar een nieuwe
werkgever of aanpalend werkveld vraagt
meestal om verdieping of verbreding
van kennis. Bovendien gaan de
ontwikkelingen snel, op tal van gebieden.
Innovaties kun je alleen bijbenen als je een
leven lang leert.
Dr. ir. René Bakker, lector Networked
Applications, onderzocht online
mogelijkheden voor onderwijs aan
IT-professionals die zich verder willen
ontwikkelen.
1.1 Midden in de maatschappij
In onze regio is de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
(HAN) hét opleidingscentrum voor hoger beroepsonderwijs.
Onze organisatie biedt een breed aanbod van opleidingen van
goede kwaliteit in zeer diverse richtingen. Het is onze maatschappelijke
opdracht om met deze opleidingen de studenten
uit te laten groeien tot capabele, innovatieve en zelfstandige
medewerkers of ondernemers. Wij vinden dat een beroepsbeoefenaar
niet alleen moet denken aan zijn eigen belang, het belang
van de organisatie waar hij of zij werkt, maar ook invulling
moet geven aan een maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Daarom nemen in ons onderwijs de thema’s duurzaamheid en
innovatie een belangrijke plaats in.
10
René Bakker:
‘We geven de praktijk
de kans de blauwdruk
in te kleuren’
Als het gaat om de kwaliteit van onze opleidingen hechten we
aan het oordeel van deskundigen, zoals de NVAO die eens in
de zes jaar accreditaties verleent. Tussentijds houden alle opleidingen
interne audits met professionele begeleiding. Daarnaast
hechten wij sterk aan het oordeel van studenten zelf en
meten hun tevredenheid dan ook ieder jaar. Zo weten we het
goede te behouden en op welke punten we moeten verbeteren.
Hoe docenten, onderzoekers en ondersteunende medewerkers
denken over onze organisatie, brengen we eveneens jaarlijks
in kaart.
De kwaliteit van het onderzoek bij de HAN houden we ook
nauwlettend in de gaten. Immers, onderzoek vervult een
steeds belangrijker rol in het op inhoudelijk hoog en inspirerend
niveau houden van ons onderwijs.

‘Hbo-instellingen leiden niet langer
alleen jongeren op tot startende
professionals, ze zorgen ook dat ervaren
professionals zich kunnen door -
ontwikkelen. Het project Leven Lang
Leren richt zich op die laatste groep: de
werkende. Een voltijdopleiding is voor
hen geen haalbare kaart. En ook het
gangbare deeltijdonderwijs is soms niet
aantrekkelijk genoeg voor professionals
met jarenlange werkervaring. Zij willen
hun kennis verdiepen, maar de opleiding
moet geen herhaling zijn van wat
ze al weten. Specifieke verdieping of
verbreding, zoveel mogelijk gericht op
hun persoonlijke (nieuwe) werksituatie:
daar zoeken ze naar, net als hun
werkgevers.
Een korte schets van onze organisatie
In 2010 bood de HAN 63 verschillende bacheloropleidingen
aan voor 29.520 studenten. Het grootste deel (79%) van onze
studenten volgde een fulltime-opleiding. Daarnaast zijn ook
de deeltijdopleidingen (18%) populair. De HAN verzorgt naast
de bacheloropleidingen, masteropleidingen en associate degree
programma’s. We onderzoeken voortdurend actief de
mogelijkheden en wensen van studenten en organisaties tot
passend onderwijs. Onderwijs is voor ons een dynamisch iets,
aansluitend op de meest actuele inzichten, en met een voortdurende
‘drive’ dát te bieden waar studenten, in al hun verschillen,
behoefte aan hebben.
In nauwe samenwerking met maatschappelijke organisaties in
de regio willen we kennis ontwikkelen en overdragen. Mede
daardoor kunnen onze eigen mensen verder groeien in hun
vakgebied. We steken dan ook veel energie in marktactiviteiten
zoals toegepast onderzoek, masteropleidingen, maatwerktrainingen
en advies.
Kerncijfers HAN 2010
Aantal bachelorstudenten
– waarvan voltijd
– waarvan deeltijd
– waarvan duaal
29.520
23.255
5.401
864
Studenttevredenheid* 81,2%
Aantal medewerkers 2.984
Aantal fte 2.283
Medewerkertevredenheid 7,7
Aantal bacheloropleidingen 63
Aantal masteropleidingen 20
Aantal lectoraten 38
Omzet
€248,9 mln
– waarvan uit marktactiviteiten €27,8 mln
* Aandeel studenten dat positief of neutraal oordeelt over het geboden onderwijs.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
11

[ René Bakker]
Mijn lectoraat onderzoekt hoe networked
applications (internettoepassingen)
kunnen bijdragen aan een efficiënte
invulling van een dergelijk specifiek
onderwijsprogramma en welke ICTomgeving
je daarvoor nodig hebt.
Dankzij internet ligt de wereld aan
je voeten, maar welke componenten
kun je gericht inzetten? Hoe maak je
gebruik van social media en wat heeft
het intelligente web aan oplossingen te
bieden? Hoe richt je de ICT-omgeving
veilig en doelgericht in?
Ter voorbereiding spraken we met
het beroepenveld: welke obstakels
weerhouden werkende IT-professionals
van deeltijdopleidingen? “Niet specifiek
genoeg, te grote tijdsinvestering,
De missie van de HAN
De HAN biedt studenten en cursisten onder wijs van hoog
niveau in een inspirerende, ondernemende en innovatieve
omgeving die afgestemd is op hun wensen en rekening
houdt met een grote diversiteit in achtergrond, talenten en
leerstijlen. De HAN verschaft jonge mensen een uitstekende
startpositie op de arbeidsmarkt en stelt werkenden in staat
zich verder te ontwikkelen.
Ons onderwijs is van hoogwaardige kwaliteit en getoetst op
betekenis voor het beroepenveld. Wij leggen ons erop toe het
beste uit onze studenten te halen door hen een uitstekende
opleiding te bieden, gecombineerd met intensieve
begeleiding van deskundige medewerkers.
Voor bedrijven, instellingen en individuen in de regio is
de HAN hét opleidingscentrum en één van de belangrijkste
kennispartners.
Voor studenten en medewerkers is de HAN een aantrekkelijke
en professionele omgeving die ontwikkeling,
ondernemerschap en innovatie hoog in het vaandel heeft
staan. De HAN wil in Nederland tot de beste hogescholen
behoren.
1.2 Het instellingsplan
Om een stabiele koers te bepalen hebben we doelen geformuleerd
op een termijn van vier jaar. Deze staan in het HAN Instellingsplan
2008-2012. Elke vier maanden evalueren we de
resultaten.
Ons beleid is in de eerste plaats gericht op kwalitatief goed
onderwijs. Om dat te bereiken stellen we ons ten doel om de
gezamenlijke HAN-identiteit te versterken. Tegelijkertijd willen
we ruimte geven aan de diverse opleidingen om in het onderwijs
goed aan te sluiten bij het beroepenveld. Daarom geven
we - binnen de HAN-kaders - ruimte voor een eigen invulling.
Het jaar 2010 was het derde jaar van de vier. Dat is een goed
moment om met elkaar na te denken over de ontwikkelingen
in de organisatie en de realisatie van ons instellingsplan. In de
zogeheten midterm review hebben we zo’n momentopname
gemaakt. Uiteraard hebben we het beeld dat we hieruit kregen
vergeleken met het gewenste beeld van de HAN.
In de volgende tabel staan de doelstellingen voor 2012, de behaalde
resultaten in 2010 en ter vergelijking de resultaten in
2009.
12

onvoldoende mogelijkheid om
werkervaring in te brengen en we
willen onze werkplek benutten voor het
leerproces”, vertelden ze. En we vroegen
de werkgevers welke kennis, houding en
vaardigheden ze bij hun medewerkers
misten. Daarnaast inventariseerden
we welke ervaring de HAN en andere
hbo-instellingen al in huis hebben op
het gebied van online education en
verrichtten we literatuuronderzoek.
Op basis van die informatie ontwierpen
we een samenspel van verschillende
networked applications die studenten,
docenten en organisaties efficiënt en
effectief laten samenwerken. Dat klinkt
tamelijk abstract, maar als ik concretiseer
wordt het duidelijk. Je kunt bijvoorbeeld
Doelstellingen en resultaten
Onderwijskwaliteit
Gerealiseerd in
2009
Gerealiseerd in
2010
Propedeuserendement na 2 jaar 56,2% 58,9% 70%
Hoofdfaserendement na 4 jaar 81,2% 78,1% 90%
Doel in
2012
Studenttevredenheid 1 76,8% 81,2% 90% 2
Kennispoort
Omzet onderzoeksactiviteiten 2,5% van de omzet (omzet €5,8 miljoen) 3,1% van de omzet (omzet €7,8 miljoen) 3% van de omzet 3
Groei marktactiviteiten -2% (€28,9 miljoen) -3,8% (€27,8 miljoen) 2% omzetgroei per jaar 4
Organisatieontwikkeling
Betrokkenheid medewerkers
Medewerkers voelen zich verbonden met
de doelstellingen 5
48% van de medewerkers voelt zich
verbonden met de doelstellingen
75% voelt zich verbonden met
de doelstellingen van de HAN
– van opleiding of subunit 85%
van de HAN
– van instituut of service unit 70%
– van faculteit of Service Bedrijf 54%
– uit instellingsplan 2008-2012 48%
Medewerkertevredenheid 7,7 7,7 7,8
Ziekteverzuim 4,1% 4,1% Maximaal 4,0%
Operational excellence
oordeel van oordeel van oordeel van oordeel van
(volgens kwaliteitsindex) studenten
docenten studenten
docenten
ICT-voorzieningen 64,8% 69,7% 80,6% 79,3% Hoge tevredenheid van
Roosters 69,7% 72,6%, 73,8% 78,6%
medewerkers en studenten
Huisvesting en faciliteiten 65,8% 77,5% 72,4% 81,3%
Interne informatievoorziening 75,9% 64,3% 78,8% 65,5%
1 Percentage dat neutraal of positief oordeelt
2 Naar boven bijgesteld, dit was 80%
4 Naar beneden bijgesteld, dit was 5%
5 In 2010 is de vraag naar de betrokkenheid van medewerkers nader gedifferentieerd
3 Naar beneden bijgesteld, dit was 10%
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
13

[ René Bakker]
denken aan een leermaterialenwiki:
een digitale encyclopedie, maar veel
uitgebreider dan het welbekende
Wikipedia. Hierop kunnen studenten op
termijn al het leermateriaal vinden dat
ze nodig hebben. Een ander voorbeeld
van networked applications is de virtual
classroom. Op ingeroosterde momenten
verzorgen docenten een lesavond via
een soort van videoconferencing, maar
dan met uitgebreidere mogelijkheden.
De studenten zien hun docent niet
alleen, ze kunnen ook online vragen
stellen. Zo kan de docent bijvoorbeeld
een quiz organiseren, de student
toetst zijn antwoord in en de docent
ziet direct wat het kennisniveau per
student is. De virtual classroom is een
1.3 Onderwijskwaliteit
De studenttevredenheid is flink gestegen. Het oorspronkelijke
doel uit 2008, ‘80% scoort neutraal of positief’, is hiermee
gerealiseerd. Dit hangt zeker samen met de verbeteringen die
zijn gerealiseerd in de operational excellence (onderaan in de
tabel). We zijn er echter van overtuigd dat het nóg beter kan en
moet. “80% tevreden” betekent “20% ontevreden” en dat is
een te hoog percentage. Daarom hebben we de lat voor 2012
hoger gelegd. Onze nieuwe doelstelling is dat dan minimaal
90% van de studenten neutraal of positief oordeelt over het
geboden onderwijs.
Een beter studierendement
Studeren gaat niet vanzelf: het vraagt een voortdurende inzet
en prioritering van de student. Als hogeschool hebben wij de
verantwoordelijkheid om de student te helpen in het leerproces
en te ondersteunen in zijn groei naar zelfstandigheid. Ook willen
we studenten motiveren om zich te ontwikkelen tot professionele
beroepsbeoefenaren. Deze inspanningen moeten zich
vertalen in een goed propedeuse- en hoofdfaserendement.
Onze doelstelling ligt daarbij op respectievelijk 70% en 90%.
De resultaten van 2010, 58,9% in de propedeuse en 78,1% in de
hoofdfase, liggen nog veel te laag. Dat moet dus beter.
De HAN zet studieloopbaanbegeleiders in om de studenten
in hun ontwikkeling te begeleiden. Zij ondersteunen de studenten
bij het ontwikkelen van de benodigde studievaardigheden
en om een goed studietempo te realiseren gedurende de
opleiding. Voor studenten die extra zorg behoeven, helpt de
studiebegeleider de student om de juiste hulp te vinden. Ook
kunnen studenten terecht bij het decanaat.
Het is voor studenten belangrijk dat zij een juiste keuze maken
op het moment dat zij beginnen met een hbo-opleiding. Wij
ondersteunen dit zeer actief. We dragen bij aan de ontwikkeling
van verschillende hulpmiddelen voor studiekeuze; we zorgen
voor goede en eerlijke voorlichting. We bieden een groot
aantal kennismakingsactiviteiten voor studenten die een opleiding
overwegen aan de HAN; we werken voortdurend aan een
goede aansluiting tussen vooropleiding en hbo. Met ingang
van 2010 voeren we bij een twaalftal richtingen studiestartgesprekken.
Deze moeten er toe leiden dat studenten een betere
studiekeuze maken. Met al deze inzet willen we ervoor zorgen
dat het studierendement omhoog gaat. In hoofdstuk 2 geven
we meer uitgebreide informatie over onze inzet voor een goede
studiekeuze, de studenttevredenheid en de voor studenten beschikbare
zorg.
1.4 De HAN als kennispoort
De beroepspraktijk bepaalt de inhoud van het onderwijs. In
onze visie moeten studenten daarbij niet alleen vaardigheden
ontwikkelen maar ook op de hoogte zijn van de nieuwste technieken,
handelswijzen en procedures. Zij zullen, als nieuwe generatie
professionals, de motor zijn van innovatie en vernieuwing
in hun beroep. Dit vraagt van de HAN en onze mensen
dat ook wij zelf actief bezig zijn met het ontwikkelen en delen
14

oplossing voor de tijdrovende rit naar
een onderwijsinstelling en maakt het
ook mogelijk om (delen van) een les later
nog eens terug te kijken: hoe zat het ook
alweer precies?
van kennis. Dat doen onze docenten door het begeleiden van
afstudeerprojecten, door het uitvoeren van onderzoek in opdracht,
en door te werken aan (advies)opdrachten en projecten
voor bedrijven en instellingen. Docenten nemen steeds vaker
deel aan de kenniskring van een lector en aan georganiseerde
kennisuitwisseling met bedrijven.
De doelstelling in het Instellingsplan 2008-2012 was om 10%
van onze omzet voort te laten komen uit onderzoeksactiviteiten
en onze marktactiviteiten met 5% per jaar te laten groeien.
Door de economische recessie was dit te ambitieus. Daarom
hebben we de doelstelling bijgesteld tot respectievelijk 3% en
2% per jaar.
Bij de omzet uit onderzoeksactiviteiten behalen we de doelstelling:
in 2010 vormen deze 3,1% van de omzet. Er waren in 2010
bij de HAN 38 lectoraten, waar 44 lectoren en 5 associate lectoren
kennis delen en onderzoek doen. De activiteiten van deze
lectoren zijn ondergebracht in zes kenniscentra. Dit zorgt voor
meer onderlinge uitwisseling en een grotere synergie met de
onderwijsorganisatie. De HAN stimuleert haar medewerkers
om te promoveren. Ambitieuze medewerkers worden hierbij
ondersteund. In 2010 waren er 27 medewerkers bezig met een
promotietraject.
Investeren in groei
Door de economische crisis gaven bedrijven en instellingen
minder prioriteit (tijd en geld) aan onderzoek en opleiding.
Toch hebben we als HAN geïnvesteerd in een betere toegankelijkheid
voor ondernemers. Via onze ondernemersdesk komen
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
15

[ René Bakker]
Studenten, docenten en werkgevers
moeten en willen ook bij elkaar over
de schutting kunnen kijken: hoe pakt
een ander het aan? Loopt alles naar
verwachting? Daarom zorgen we
ervoor dat ze elkaar online kunnen
veel aanvragen binnen voor studie- en stageplaatsen en voor
studentprojecten. Veel ondernemers stellen vragen over opleidingen
en de erkenning van competenties. Daarnaast onderhouden
de faculteiten zelf gericht contacten, onder andere
vanuit hun afdeling contractactiviteiten. We zoeken actief organisaties
op vanuit netwerken zoals het Smart Business Centre
HAN en Zorgalliantie.nu!. In 2010 zijn er nieuwe initiatieven
gestart in de vorm van het Fablab (hulp bij innovatie) en het
Quick Response Manufacturing Centre (efficiënte logistiek).
Ook zijn we gestart met een expertisecentrum op het gebied
van Automotive. Onze verwachting is dat, als de economie
weer aantrekt, ook de marktactiviteiten zullen toenemen.
Het onderwerp ’ondernemerschap’ staat hoog op onze agenda.
Onze afgestudeerden moeten een ondernemende houding
hebben ontwikkeld: ze moeten nieuwsgierig zijn naar nieuwe
ontwikkelingen, oog hebben voor kansen en initiatief nemen
tot verandering. Om dit concreet te maken participeren we in
het Gelderse project go!. Ook hebben we geïnvesteerd in een
aansprekende minor Ondernemerschap, verzorgd door het
Centrum voor Ondernemerschap van de HAN en in 2010 door
veel studenten gevolgd.
Mede dankzij de voortdurende aandacht voor ondernemerschap
zijn er in 2010 enkele zeer succesvolle, prijswinnende
initiatieven van studenten geweest.
Prijzen voor innovatieve studenten
Twee studenten Digitale Communicatie wonnen dit jaar de
‘Pro Rail Battle of concepts’. Zij bedachten de beste manier
16

vinden, synchroon en a-synchroon.
De gelijktijdige virtuele ontmoeting
maken we onder andere mogelijk met
gedeelde computers. Twee of meerdere
mensen zitten op hetzelfde moment
achter hun computer om een document
of applicatie te bespreken en te bewerken.
Alle deelnemers zien wat er op het
scherm gebeurt. Bij een a-synchrone
ontmoeting kun je denken aan forums.
Iemand stelt daar een vraag, die op
een later tijdstip beantwoord wordt
door anderen. Op die manier helpen
studenten elkaar en kunnen docenten
de ‘discussie’ volgen en er zo nodig op
inspringen. Als je networked applications
op de goede manier inzet, wordt de
computer de persoonlijk assistent van alle
om reizigers beter te informeren bij vertragingen op het spoor.
Studenten Techniek bedachten een systeem om veel efficiënter
met huishoudelijke energie om te gaan. Deze zogeheten
Warmtebuddy kreeg de derde plaats in de jaarlijkse competitie
voor de Gas Terra Transitieprijs. Drie studenten van de opleiding
Culturele en Maatschappelijke Vorming ontvingen de
14e Burgemeester Dalesprijs. Zij ontwikkelden een zeer goede
methode voor voorlichting over homo- en biseksualiteit aan
leerlingen van de basisschool. Zes studenten van de Faculteit
Economie en Management wonnen de Talentenprijs Financieel
Management met een advies over de aanpak van de hypotheekaftrek.
In hoofdstuk 3 geven we meer informatie over
internationalisering, studentprojecten, ondernemerschap, de
HAN-masteropleidingen en het onderzoek aan de HAN.
1.5 De medewerkers van de HAN
Bij de HAN werkten in 2010 2.984 medewerkers in 2.283 fte.
Deze groep bestaat voor 60,6% uit docenten en voor 39,4% uit
ondersteunende functionarissen en management. Als werkgever
zijn we verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden
en een adequate aansturing van ons personeel. In het
instellingsplan staan hiervoor twee doelstellingen: de gemiddelde
medewerkertevredenheid van de HAN ligt in 2012 op of
boven het cijfer 7,8; in 2012 voelt 75% van de medewerkers zich
betrokken bij de strategie van de HAN.
De HAN als geheel heeft in 2010 de eerste doelstelling bijna
bereikt: de gemiddelde tevredenheidsscore bedroeg een 7,7.
We namen ook deel aan een kleinschalig onderzoek van het bureau
Effectory naar de tevredenheid van medewerkers bij verschillende
werkgevers in Nederland. In de categorie ‘organisaties
met meer dan 1.000 werknemers’ namen 122 organisaties
deel. De HAN behaalde hier de 13-e plaats met het rapportcijfer
7,8. Dat is goed, maar betekent niet dat we nu ‘klaar zijn’. Ook
bij een hoge gemiddelde score zijn er punten die aandacht vragen.
Bijvoorbeeld de roostering voldoet nog niet altijd aan wat
men ervan mag verwachten.
De tweede doelstelling (75% van de medewerkers voelt zich
betrokken bij de strategie van de HAN) hebben we in 2010 nog
niet gerealiseerd. 85% van de medewerkers voelt zich verbonden
met de doelstellingen van de opleiding/subunit, 48% voelt
zich betrokken bij de doelstellingen uit het HAN Instellingsplan
2008-2012. Hier lopen we dus achter. In 2012 gaan we
meer communiceren om de bekendheid van de doelstellingen
te vergroten en draagvlak te creëren voor onze strategie.
Professionalisering
De HAN besteedt jaarlijks ongeveer 2% van het personeelsbudget
aan de professionalisering van haar medewerkers. Om
het algehele kennisniveau van onze organisatie te waarborgen,
willen we dat minimaal 70% van onze docenten over een mastertitel
beschikt. Op dit moment heeft 54,9% van het onderwijzend
personeel minimaal een mastertitel.
In hoofdstuk 4 belichten we ons personeelsbeleid. Daar geven
we cijfers over de samenstelling en ontwikkeling van ons gehele
personeel.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
17

[ René Bakker]
betrokkenen, als belangrijke aanvulling
op contact ‘in persoon’.
De muren van online education staan
inmiddels, didactisch en technisch. We
hebben als het ware hamer en beitel in
de hand, maar dat maakt je nog niet tot
een goed timmerman. In september, als
de opleiding van start gaat, moeten de
docenten weten hoe ze dat gereedschap
gebruiken. Hoe haal je het meeste
rendement uit de virtual classroom, hoe
gebruik je het principe van de gedeelde
computers efficiënt en effectief en hoe
vul je de leermaterialenwiki op een
toegankelijke manier?
Datzelfde geldt voor de studenten.
Een aantal van hen krijgt intensieve
begeleiding van het lectoraat om te
1.6 Operational excellence
Een goede organisatie is nodig om tot prima prestaties te komen;
de voorzieningen moeten op orde zijn. We maken ieder
jaar afspraken met de betrokken partijen over de gewenste resultaten
op vier indicatoren voor het organisatorische proces.
Het gaat om de ICT-voorzieningen, de roosters, de huisvesting
en de interne informatievoorziening. De metingen in het jaarlijkse
studenttevredenheids- en medewerkertevredenheidsonderzoek
geven een duidelijk beeld hoe we ervoor staan. Hier
volgt een korte toelichting op de cijfers.
De ICT-voorzieningen worden zowel door docenten als studenten
goed gewaardeerd (79,3% respectievelijk 80,6%). Zowel
studenten als docenten zijn veel meer tevreden dan vorig
jaar.
Op het punt van roostering zijn we vooruitgegaan. Van de docenten
is nu 78,6% tevreden. Bij de studenten is dit 73,8 %. Er
is veel geïnvesteerd in het verbeteren van onze processen, de
kwaliteit van medewerkers en systemen.
De huisvesting en onderwijsfaciliteiten worden in 2010 weer
beter gewaardeerd dan in 2009. Inmiddels is 81,3% van de
docenten en 72,4% van de studenten hierover tevreden. We
werken verder aan innovatieve nieuwbouw, voldoende parkeerruimte
en goede werkplekken. Ook is in 2010 gestart met
video-conferencing zodat de reistijd kan worden beperkt.
De interne informatievoorziening blijft het grootste punt van
aandacht. Vooral de docenten zijn hierover ontevreden: slechts
65,5% oordeelt ‘neutraal tot (zeer) tevreden’. Studenten voelen
zich over het algemeen wel goed geïnformeerd: 78,8% is tevreden.
In hoofdstuk 5 gaan we dieper in op de ondersteunende
diensten en de faciliteiten in onze organisatie.
1.7 Financiën
De doelstelling van ons financiële beleid is in de eerste plaats
dat we onze taak als onderwijsinstelling op een goede manier
kunnen vervullen. Daarbij bewaken we onze financiële positie
en zorgen we voor continuïteit. Om projecten voor onder andere
nieuwbouw goed te kunnen bekostigen, hebben we een
lening van €25 miljoen afgesloten bij het Ministerie van Financiën.
Onze solvabiliteit is daardoor gedaald tot 37,2%. Dat is
voldoende; hbo-breed geldt de norm van 35%.
Winst maken is niet ons doel, maar we hebben wel een positief
resultaat geboekt van €6,5 miljoen. Onze inkomsten uit
de rijksbijdrage vielen hoger uit dan verwacht. Ook de collegegelden
zorgden voor een meevaller. De personele lasten vielen
la ger uit dan begroot. Tegenvallers waren de inkomsten uit
markt ac tiviteiten.
De HAN loopt, net zoals andere organisaties, financiële risico’s.
We moeten vooral rekening houden met tegenvallende
inkomsten door dalende studentenaantallen en/of een te laag
studierendement. Ook moeten we rekening houden met mogelijke
bezuinigingen van overheidswege. Het is mogelijk dat
de rijksbijdrage niet genoeg meegroeit met de kosten die we
maken.
18

Meerjarenafspraken OCW - HBO-Raad 2008-2011
Met ons instellingsplan voor 2008-2012 sluiten we
aan bij de meerjarenafspraken tussen de minister van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de HBO-raad. In de
strategische agenda Het Hoogste Goed staat onder meer
dat de meerjarenafspraken zich richten op het vergroten
van het studiesucces in het hoger beroepsonderwijs en het
versterken van de kwaliteit van het hoger beroepsonderwijs.
Ook is er voor de hogescholen een belangrijke rol weggelegd
om bij te dragen aan de groei van het aantal hoger
opgeleiden in Nederland. De vraag naar hoger opgeleiden
op de arbeidsmarkt is groot en groeiende.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
19

[ René Bakker]
monitoren wat eventuele struikelblokken
zijn en om te achterhalen welke
digitale toepassingen prettig werken.
Tegelijkertijd zullen zij de mogelijkheden
ontdekken om networked applications
Een deel van het personeel werkt op een flexibel contract: zo
kunnen we de bezetting tijdig bijsturen als er sprake is van onvoldoende
resultaat. In hoofdstuk 8 lichten we de financiële
situatie nader toe. Daar gaan we in op de ontwikkeling van onze
uitgaven 2009 - 2010. Ook lichten we de verschillen toe tussen
de begroting en de werkelijke kosten in 2010.
1.8 Een blik op de toekomst
De Commissie Veerman
Nederland streeft naar duurzame welvaart. Een goed opgeleide
beroepsbevolking is nodig om blijvend te concurreren in de
mondiale economie. In 2010 heeft de Commissie Veerman op
verzoek van de regering een antwoord gegeven op de vraag hoe
toekomstbestendig het Nederlandse hoger onderwijs is. De
commissie onderzocht hoe de instellingen kunnen bijdragen
aan het economisch weerbaarder maken van ons land, in het
besef dat er een mondiale competitie gaande is waarbij kennis
wel eens van doorslaggevend belang zou kunnen zijn. Ron
Bormans, voorzitter van het College van Bestuur van de HAN,
nam op verzoek van de regering zitting in deze commissie. De
conclusie was dat er in de toekomstige maatschappij een nog
belangrijkere taak is weggelegd voor juist het hoger beroepsonderwijs.
Juist dit type opleiding kan bijdragen aan een hoger
niveau van de beroepsbevolking. Het is wenselijk dat instellingen
zich differentiëren: zo ontstaat er voor verschillende groepen
studenten een passend onderwijsaanbod. Ook kunnen de
instellingen zich specialiseren in bepaalde kennisgebieden,
20

in hun dagelijks werk in te zetten. Hoe
kunnen zij daarmee de dienstverlening
naar hun interne en externe klanten
verbeteren of nieuwe producten
ontwikkelen en onder de aandacht
brengen?
Het succes van de toegepaste networked
applications staat of valt bij een goed
samenspel tussen mensen, organisaties
en techniek. Hoe weloverwogen de
blauwdruk ook tot stand is gebracht, we
gaan tegen zaken aanlopen.
Maar dat mag: we blijven de
toepasbaarheid voor Leven Lang Leren
systematisch onderzoeken en bijschaven,
en geven de praktijk de kans om het
ontwerp verder in te kleuren.’
waardoor de kwaliteit van opleidingen toeneemt. De mondialisering
vraagt om onderwijs in een internationale context. De
HAN kiest hierin voor profilering op onderzoek en kwaliteit.
Daarom vinden we het belangrijk om goede onderzoekers aan
de HAN te binden, kennisuitwisseling te bevorderen met bedrijven
en instellingen in de regio, onze marktactiviteiten te laten
groeien en meer aandacht te geven aan onderzoek binnen
de opleiding.
1.9 Open en transparant
Om onze rol als maatschappelijke organisatie waar te maken,
rapporteren we over onze activiteiten en inspanningen om
onze doelstellingen te realiseren. Dat doen we door ons jaarverslag,
het instellingsplan en de viermaandelijkse managementrapportages.
Deze zijn beschikbaar in print en op onze
website (www.han.nl/jaarverslag).
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
21

2 onderwijskwaliteit

Onderzoek is saai. En stoffig. In die
stelling herkent studente Pedagogiek
Nicky Keijzer helemaal niets.
‘Echt absoluut niet waar. Het onderzoek
dat ik samen met studiegenoot Nikky
van den Eertwegh deed, was zelfs zo
geweldig dat we het jammer vinden dat
we de follow-up niet kunnen doen. Na
ons afstuderen stopt de betrokkenheid
tenslotte.’ Keijzer vertelt enthousiast
welke onderzoeksmethode ze toepaste
tijdens haar minor GGZ Sociale
Psychiatrie.
‘De gemeente Elburg had een
onvoldoende beeld van burgers met
psyschiatrische problemen en wilde
hen meer en beter gebruik van de
2.1 Studenten en onderwijskwaliteit
Onze kerntaak is het verzorgen van hoogwaardig bacheloronderwijs.
In 2010 volgden totaal 29.520 personen bij ons
een bacheloropleiding. Het grootste deel van onze studenten
(78,8%) volgt een opleiding in voltijd, 18,3% volgt
een deeltijdopleiding en 2,9% een duale opleiding. 64,5%
doet dat aan de HAN in Nijmegen en 35,5% in Arnhem.
Bijna de helft van de instromende studenten beschikt over een
havo-opleiding (45,3%), ruim een kwart heeft als vooropleiding
mbo (27,5%), 9,1% heeft een vwo-opleiding en de overige
groep beschikt over een andere opleiding of komt uit het buitenland.
Doelstellingen en resultaten
In het Instellingsplan 2008-2012 hebben we de volgende doelen
geformuleerd:
1. Minstens 80% van de studenten is tevreden over de
opleiding.
2. Het studierendement bedraagt voor de propedeuse 70%
en voor de hoofdfase 90%.
Nicky Keijzer:
‘Laat mensen hun
verhaal vertellen’
We hebben dit jaar in een midterm review de balans opgemaakt
waar we staan met de uitvoering van ons Instellingsplan 2008-
2012. Dat heeft wat betreft de studenttevredenheid opgeleverd
dat we onze ambities naar boven bijstellen: we willen dat in
2012 90% van de studenten tevreden is over de opleiding. In
2010 houden we de stijgende lijn in de studenttevredenheid
vast: 81,2% van de studenten oordeelt neutraal of positief over
24

Wet maatschappelijke ondersteuning
laten maken, met een wijkgerichte
aanpak. Maar hoe? Aan ons de vraag te
onderzoeken wat de wensen, behoeften en
competenties van deze mensen zijn.
Op onze beurt vroegen ook wij ons
af: ‘maar hoe?’. Een valkuil is dat je
aanbodgericht gaat onderzoeken op
basis van een door de gemeente of door
jezelf gevormd beeld van de behoefte
van de onderzoeksgroep. Een buurthuis
lijkt bijvoorbeeld een mooie oplossing
om het verwachte sociale isolement
op te heffen. En vervolgens focust de
vragenlijst daarop. Ik kan je vertellen: met
die beperkte focus gaat er heel wat – veel
waardevollere – informatie verloren.
Nikky en ik kozen voor de narratieve
het geboden onderwijs. We zijn er dus nog niet. Waar het gaat
om inhoudelijke zaken, kwaliteit van docenten, toetsing, studielast
en organisatie scoren we rond of net boven het gemiddelde
van de grotere hogescholen.
Deskundigen oordelen overwegend positief over de HAN.
Bij de NVAO-accreditaties scoort de HAN zeer goed. Op het
gebied van studierendement blijven we achter bij onze doelstelling.
In 2010 haalden we een propedeuserendement van
58,9% en een hoofdfaserendement van 78,1%. Het bij de HAN
behaalde studierendement ligt in lijn met de rendementen zoals
die bij andere hogescholen worden gerealiseerd. Toch nemen
we hier geen genoegen mee. In 2010 hebben we daarom
een flink aantal activiteiten ontplooid. De opbrengsten hiervan
moeten in de komende jaren zichtbaar worden.
2.2 Studenttevredenheid
We monitoren voortdurend de studenttevredenheid. Daarbij
zetten we verschillende instrumenten in. Op de eerste plaats
voeren we ieder jaar binnen de HAN een uitgebreid studenttevredenheidsonderzoek
(STO) uit, als onderdeel van het landelijke
studenttevredenheidsonderzoek van de HBO-raad.
Vanaf 2010 is dit onderzoek geïntegreerd in de Nationale Studenten
Enquête (NSE) zoals deze wordt uitgevoerd door
Studie keuze123. De resultaten van het onderzoek zijn openbaar.
Aankomende studenten (en andere geïnteresseerden,
bijvoorbeeld ouders) kunnen de resultaten gebruiken bij de
studiekeuze.
Instellingen zelf kunnen de resultaten gebruiken om de kwaliteit
en daarmee de tevredenheid te verhogen. Daarnaast gebruiken
we de resultaten van het jaarlijkse onderzoek van het
weekblad Elsevier (themanummer Onderwijs) en de beoordeling
van onze opleidingen in de Keuzegids Hoger Onderwijs
(CHOI) om onze prestaties te vergelijken met die van andere
hogescholen.
Studenttevredenheidsonderzoek 2010
De studenttevredenheid bij de HAN neemt toe. De doelstelling
voor 2012 van 80% op het totaal is in 2010 gerealiseerd. In 2010
waren we halverwege de planperiode van het instellingsplan
en hebben we de doelstellingen geëvalueerd. Op basis hiervan
hebben we de doelstelling voor de studenttevredenheid in 2012
bijgesteld naar 90%. In de tabellen op pagina 26 en 27 ziet
u de resultaten over de periode 2004-2012. Omdat de meetsystematiek
in de afgelopen jaren is gewijzigd benoemen we
de prestaties in de periode 2004-2007 apart van de resultaten
2008-2010.
Uitkomsten 2010: over de hele linie beter
De uitkomsten van het landelijk studenttevredenheidsonderzoek
maken onze sterke en zwakke punten op een betrouwbare
en objectieve wijze zichtbaar. Binnen ons onderwijs zijn studenten
het meest tevreden over de inhoud van de opleiding,
de beroepsoriëntatie en de docenten. Verbetering is wenselijk
als het gaat om de kwaliteit van het toetsen, de studielast, de
roostering en de betrokkenheid van de studenten bij de kwaliteitszorg.
Ook de tevredenheid over beschikbaarheid van werk­
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
25

[ Nicky Keijzer]
onderzoeksmethode; die sluit heel goed
aan bij de luister- en spreekvaardigheden
die je voor ons vakgebied sowieso
krijgt aangeleerd. We werden daarbij
ondersteund door Martha van Biene,
lector Lokale Dienstverlening vanuit
Klantperspectief en door onze docent
Joost Meesters. Narratief, verhalend dus.
Je bezoekt je respondenten en gaat in
gesprek met een interviewguide met open
vragen. Eigenlijk is één vraag voldoende:
‘kun je iets over jezelf vertellen?’ of:
‘als jij het voor het zeggen had, wat zou
je dan veranderen?’ Mensen beginnen
dan te praten en komen vanzelf op
allerhande onderwerpen die hen raken.
Als onderzoeker stuur je waar nodig een
beetje bij, maar zo min mogelijk. Wat
Studenttevredenheid
2004-2007 oude meetwijze
2004 2005 2006 2007
HAN-totaal 75% 79% 81% 74%
Vanaf 2008 en doel 2012 nieuwe meetwijze
Doel Doel
2008 1 2009 2010 2010 2012
HAN-totaal 74,6% 76,8% 81,2% 79,2% 90% 2
1
Het cijfer 2008 wijkt af van het cijfer uit het Jaarverslag 2008. Als gevolg van een
kleine wijziging in de vragenlijst is dit kengetal in 2009 herberekend, met het doel
om een goede vergelijking mogelijk te maken.
2
Op basis van de midterm review in 2010 hebben we de eerste doelstelling naar
boven bijgesteld: we willen dat in 2012 90% van de studenten tevreden is over de
opleiding.
ruimtes en de studiefaciliteiten is nog te laag. Deze verbeterpunten
sluiten aan bij de speerpunten uit het instellingsplan:
de onderwijskwaliteit staat centraal en we investeren in een
betere organisatie van het onderwijs.
In de grafiek vergelijken we de uitkomsten van het studenttevredenheidsonderzoek
in 2009 en 2010. Op de punten ‘inhoud
van de studie’, ‘roostering’, ‘kwaliteitszorg’, ‘studiefaciliteiten’
en ‘studielast’ is een aanmerkelijke verbetering gerealiseerd.
Het is goed om vast te kunnen stellen dat gerichte aandacht en
verbeteracties effect sorteren.
De HAN in vergelijking met andere hogescholen
We vergelijken onze prestaties regelmatig met de prestaties
van andere (grotere) multisectorale hogescholen. Een vergelijking
van de scores op de algemene stellingen van de Na tionale
Studenten Enquête laat zien dat de HAN een middenpositie
inneemt, maar dat we het gemiddeld beter doen dan in 2009.
De beoordelingen van studenten verschillen per opleiding.
Ruim een kwart (26,4%) van onze voltijdopleidingen bezet een
plaats in de top 3. Dit is een stijging ten opzichte van vorig jaar
toen dit percentage nog op 20% lag. Van de deeltijdopleidingen
bezet ruim een derde (38%) een positie in de top 3.
De beoordeling van verschillende hogescholen in de Keuzegids
Hoger Onderwijs bevestigt dit beeld. De verschillen tussen
de scholen zijn klein. Binnen de grote hogescholen neemt
de HAN een middenpositie in en staat zij op de 7-e plaats. Opvallend
positief is het oordeel van de Keuzegids 2011 over de
HAN Masteropleidingen. De HAN scoort hoog, ook in vergelijking
met verschillende universitaire masters. De gemiddelde
studenttevredenheid is 91,3%.
26

wél heel belangrijk is, is dat je tijdens het
gesprek geregeld samenvat wat er gezegd
is en toetst of je het goed begrepen hebt.
Uit die gesprekken komt heel verrassende
informatie. Bijvoorbeeld het patroon
dat verbetering van openbaar vervoer
voor deze mensen veel belangrijker is
dan een buurthuis. Ze hebben door hun
medicatie vaak geen rijbewijs en de slechte
aansluitingen van bus en trein beperken
hen in hun bewegingsvrijheid. En daarmee
in hun laatste stap naar definitief
herstel. Een heel praktische behoefte,
die via een reguliere onderzoeksmethode
waarschijnlijk niet naar boven was
gekomen.
Een ander nadeel van de standaardonderzoeken
is de ‘enquêtemoeheid’.
Percentage tevreden studenten 1 op deelaspecten, 2009-2010
Inhoud
86%
83%
55 31
54 29
2010
Positief | Neutraal
Beroepsoriëntatie
87%
84%
61 26
56 28
2009
Docenten
89%
87%
62 27
59 28
Informatie
79%
76%
43 36
39 37
Rooster
76%
67%
46 30
40 27
Kwaliteitszorg
75%
65%
36 39
27 38
Studiefaciliteiten
79%
71%
52 27
46 25
Overige faciliteiten
89%
88%
58 31
57 31
Ondersteunende diensten
95% 70 25
95%
69 26
Studielast
75%
70%
42 33
40 30
0
20 40 60 80 100%
1 Positief of neutraal
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
27

[ Nicky Keijzer]
Nederland heeft geen zin meer om de
zoveelste vragenlijst in te vullen. En doet
dat dus óf niet, óf met te weinig aandacht.
Maar vertellen en echt gehoord worden,
dat vinden mensen meestal heel prettig.
Ze geven dan veel meer en gerichtere
informatie prijs.
We hoorden van de meesten ook, dat ze
niet langer als ‘zwakker’ gezien willen
worden. Dat ze graag weer onder de
‘normale’ mensen een betekenisvol leven
willen leiden, dus buiten de kring van
lotgenoten. Sommigen deden dat al
veel meer dan ze zichzelf realiseerden.
Denk aan tuinonderhoud bij de buren,
boodschappen doen voor een zieke
straatgenoot of een cd branden voor een
oudere dame. Zo vergroot je ook de kans
op weder kerigheid. Wat begint
Goede accreditaties NVAO
We zijn er trots op dat onze opleidingen goed scoren in de accreditatieonderzoeken
van de NVAO. Bij een ranking op basis
van totaaloordelen uit de accreditatieonderzoeken staat 73%
van de HAN-opleidingen in de top 3. De NVAO-deskundigen
vinden dat de HAN-opleidingen beter dan gemiddeld aansluiten
op de eisen van de beroepspraktijk, een goed programma
kennen, beschikken over deskundige docenten en voldoende
aandacht geven aan interne kwaliteitszorg. Het is zaak om de
inhoudelijk goede kwaliteit van het onderwijs beter zichtbaar te
maken voor de studenten.
2.3 Studierendement
Het uitvallen van studenten tijdens hun studie moeten we zoveel
mogelijk tegengaan, tenzij die uitval het gevolg is van de
functies van de propedeuse of tenzij we moeten vaststellen dat
de betreffende student het vereiste niveau niet haalt. We willen
- in lijn met de meerjarenafspraak van de HBO-raad met de minister
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap - een propedeuserendement
behalen van 70% en een hoofdfaserendement
van 90%. In 2010 haalden we een propedeuserendement van
58,9% en een hoofdfaserendement van 78,1%. Dat is te laag.
Naar een hoger studierendement: de hoofdlijnen
Er is in 2010 een exit-onderzoek gedaan onder 1.000 studiestakers.
De voornaamste redenen van studenten om te stoppen
met studeren zijn: ‘persoonlijke redenen’, ‘een onjuist beeld
van de opleiding’ en ‘onvoldoende begeleiding bij problemen’.
De uitvallers met als vooropleiding mbo vinden de opleiding
vaak ‘te moeilijk’, studenten met een vooropleiding havo hebben
relatief vaak ‘geen duidelijk beeld gekregen van opleiding
en beroep’, terwijl veel vwo-ers de opleiding ‘te makkelijk’ vinden.
Het propedeuserendement
De propedeuse heeft naast een opleidingsdoel ook een oriënterende,
selecterende en verwijzende functie. Wie de propedeuse
haalt, moet in principe ook geschikt zijn om het einddiploma
te halen. Ons doel is daarom dat 70% van de instromende studenten
de propedeuse haalt binnen twee jaar.
Het propedeuserendement is gestegen met 2,1% van 56,8%
naar 58,9% in 2010. Daarmee hebben we de stijging van het
vorige jaar weten vast te houden. Er zijn niet alleen relatief
meer studenten die hun propedeusediploma halen, zij doen dit
ook sneller. Nadere analyse laat zien dat het percentage studenten
dat na 1 jaar het propedeusediploma haalt de afgelopen
jaren gestaag is toegenomen. De winst zit dus vooral aan het
begin van de propedeuse.
Onze inzet om het propedeuserendement te verbeteren
Om het propedeuserendement te verbeteren hebben we in
2010 veel activiteiten ondernomen. Hier volgt een overzicht
van de belangrijkste initiatieven.
In ons communicatiebeleid richten we ons er vooral op om
reële voorlichting te geven aan aspirant-studenten over de inhoud
van de studie. Daarbij werken we met hedendaagse mid­
28

Voor studenten die over onvoldoende kennis of vaardigheden
beschikken zijn doorstroomprogramma’s beschikbaar.
Studenten die hieraan deelnemen zijn gemiddeld succesvolals
eenrichtingsverkeer – mensen met
psychiatrische problematiek helpen
gezonde mensen – ontkiemt in een
wederdienst. Als dank zorgt de gezonde
mens een dagje voor de kat van de
mentaal bijna herstelde buur. En dat leidt
misschien tot een praatje over de heg en
tot een kopje koffie. Sociaal contact in
ieder geval, dicht bij huis en in de wereld
die deze mensen graag weer willen
betreden.
Nikky en ik vonden het een geweldige
manier van onderzoek doen.
Je focust tijdens de gesprekken op
luisteren, niet op interpreteren. Je zegt
dus niet: ‘Oh, je voelt je eenzaam?
Zou een buurthuis dan geen goede
oplossing zijn?’ . We namen alles op
delen zoals online interviews met studenten en docenten, en
sociale media.
In samenwerking met de toeleidende scholen organiseren we
grootschalige en kleinschalige activiteiten om studenten op de
juiste plek te krijgen en programma’s op elkaar aan te sluiten.
In 2010 namen liefst 3.750 leerlingen deel aan de profielkeuzedagen
voor het voortgezet onderwijs. Daarnaast organiseerden
we open dagen, meeloopdagen en proefstuderen. In 2010
hebben we actief deelgenomen aan de ontwikkeling van twee
instrumenten die studenten kunnen helpen bij het maken van
de juiste keuze voor studie en beroep. Eén ervan is de Kies Actief
Toolkit, een landelijk project met zes andere hogescholen.
Het andere is de Cool Widget, een speelse en interactieve digitale
opleidingskiezer.
Om de aansluiting tussen mbo en hbo te bevorderen neemt
de HAN deel aan het regionale netwerk met ROC’s (RxH). Met
het voortgezet onderwijs werken we samen in het Platform VO-
HO. Ook nemen we deel aan de decanenkringen in de regio
Arnhem/Nijmegen. Ieder jaar koppelen we de studieresultaten
van onze eerstejaarsstudenten terug aan de VO-scholen
en ROC’s in onze regio. Daarbij rapporteren we ook of er naar
mening van de student sprake was van een goede aansluiting
tussen vooropleiding en propedeuse.
Propedeuserendement 2006-2010 1 en doel 2012
80%
Doel 2012 70%
70
61,8%
61,2%
60
56,8% 58,9%
Doel 2010: 56,9%
54,9%
50
2006 2007 2008 2009 2010
1
Deze rendementscijfers wijken door herdefiniëring af van de cijfers uit voorgaande jaarverslagen.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
29

[ Nicky Keijzer]
band op om later uit te werken. Ieder
woord, iedere emotie werd uitgetypt.
Als iemand lachte of twijfelde, kwam
dat terug in het script. Dat letterlijke
gespreksverslag lieten we nalezen
door onze gesprekspartners: klopt het
helemaal? Wil je nog wat aanpassen?
Daarna codeerden we de informatie, om
het subjectieve interview te vertalen naar
objectieve onderzoeksgegevens. Voor
ieder thema een code, zodat je uiteindelijk
een database met overzichtelijke
gegevens hebt. En, heel belangrijk,
de achterliggende teksten blijven
beschikbaar. Je weet dus niet alleen dát
er een bovengemiddelde behoefte is aan
verbetering van het openbaar vervoer,
maar hebt de redenen daarvoor ook altijd
paraat.
Het eindresultaat is een gestructureerd
beeld dat ruimte geeft voor de variaties.
Hoofdfaserendement 2006-2010 1 en doel 2012
100%
Doel 2012: 90% 2
ler dan studenten die dit niet doen. Als een student extra opleiding
nodig heeft om succesvol te kunnen instromen bij de
HAN dan kan hij deze bij ons volgen. Er zijn opleidingen en
summercourses beschikbaar op onder andere het gebied van
wiskunde, taal, rekenen, natuurkunde en Engels. In 2010 zijn
we gestart met een project om op de pabo de overdracht van
relevante portfolio’s tussen mbo en hbo mogelijk te maken.
80
78,4%
79,7%
82,0%
81,2%
78,1%
Doel 2010: 84,2%
In 2010 zijn op een twaalftal opleidingen zogeheten studiestartgesprekken
ingevoerd. Studenten schrijven voorafgaand
aan het gesprek een motivatiebrief. Vervolgens bespreken zij
met een studieloopbaanbegeleider wat hun beeld van de opleiding
is en hun motivatie voor deze opleiding. Deze gesprekken
hebben een adviserend karakter, de uiteindelijke beslissing om
met een bepaalde opleiding te starten ligt bij de student. We
hopen met dit instrument een betere studiekeuze te bevorderen
en studie-uitval te verminderen.
60
2006 2007 2008 2009 2010
1
Deze rendementscijfers wijken door herdefiniëring af van de cijfers uit voorgaande jaarverslagen.
2
Streefjaar is op basis van de midterm review aangepast naar 2014.
Het hoofdfaserendement
Het hoofdfaserendement is gedaald van 81,2% naar 78,1%.
Daarmee zijn we weer terug op het niveau van 2006 en dat is teleurstellend.
De doelstelling van 90% in 2014, het aangepaste
streefjaar op basis van de midterm review, lijkt niet realiseerbaar.
De daling komt vooral door een stijging van de uitval in de
voltijdopleidingen. We zien ook dat het percentage studenten
dat langer over de studie doet licht is gestegen van 6,5% naar
7,1%. Dit was in de afgelopen jaren altijd vrij stabiel. De daling
manifesteert zich in alle varianten: de voltijd met 3,9%, de
deeltijd met 2,0% en duaal met 2,5%. In alle varianten neemt
de uitval en het aantal studenten dat langer over de studie doet
30

Je weet niet alleen of men tevreden is
over ‘sociale relaties’, maar dankzij de
achterliggende tekstfragmenten ook
waarom dat wel of niet zo is. En welke
oplossingen de mensen zelf zien. Het
buurthuis stond daarbij zeker niet op de
eerste plaats!’
toe. De grootste groep studenten is voltijds, dus bepaalt vooral
dit feit de forse daling van het totale hoofdfaserendement.
Hoe we het hoofdfaserendement verbeteren
Om het hoofdfaserendement te verhogen zetten we drie instrumenten
in: effectieve studieloopbaanbegeleiding, een
goede onderwijsintensiteit (genoeg contacturen tussen student
en docent) en zorg voor studenten met problemen in de
persoonlijke sfeer.
In 2010 zijn er ongeveer 1.200 studieloopbaanbegeleiders actief
bij de HAN. Een studieloopbaanbegeleider ondersteunt de
student bij het verkrijgen van inzicht in zijn eigen capaciteiten,
kort gezegd: wie ben ik, wat wil ik, waar ben ik goed in?
Hij helpt studenten om een goede leerstrategie te ontwikkelen.
Ook ondersteunt hij de oriëntatie op de opleiding en het
beroep. Hij voert coachingsgesprekken en bespreekt door de
student gemaakte reflectieverslagen. Zo nodig raadpleegt
de studieloopbaanbegeleider het decanaat. Ook verwijst hij
studenten naar de plaats waar zij extra organisatorische, financiële
of psychologische ondersteuning kunnen krijgen.
Onderwijsintensiteit
Voor onderwijsintensiteit hanteren we drie normen.
1. opleidingen hebben minimaal 20 uur in de week contact
met studenten.
2. de (ervaren) studielast bedraagt in principe minimaal
32 uur per week.
3. docenten zijn voor minimaal 70% van hun tijd direct met
onderwijs bezig.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
31

Joos Meesters is docent en lid van het
lectoraat Lokale dienstverlening vanuit
klantperspectief, één van de lectoraten die
binnen het kenniscentrum HAN Sociaal
In 2010 hadden studenten gemiddeld 19,7 contacturen in de
propedeuse en 22,4 contacturen in de hoofdfase. 37,8% van de
studenten geeft aan 35 uur of meer te besteden aan de studie.
Docenten besteedden gemiddeld 79,2% van hun tijd direct aan
het onderwijs.
Het aantal contacturen per week was gemiddeld 19,6. Het betreft
hier alle collectieve en individuele studieactiviteiten binnen
en buiten de school, waarbij sprake is van contact tussen
de school en de student. Sommige instituten kennen een te
lage contacttijd. Het gaat dan vooral om de propedeuse. Juist
in deze fase is intensief contact met de opleiding cruciaal gezien
de kwetsbaarheid van de studenten. Een soepele aansluiting
tussen de vooropleiding en de hogeschool vereist intensieve
interactie met de opleiding om zo het studiesucces te
bevorderen en studie-uitval te voorkomen. We blijven dan ook
strak sturen op de doelstelling dat de HAN minimaal 20 uur
contacttijd ‘volgens de brede definitie’ per week biedt.
Het kengetal ‘Docenttijd besteed aan onderwijstaken’ is de
maat voor de HAN-efficiëntie voor het onderwijsproces. Het
geeft de verhouding weer tussen de tijd die docenten besteden
aan de primaire taken voor het realiseren van het onderwijsprogramma
en de tijd die nodig is om dit te regelen c.q. goed
uit te kunnen voeren. Met een gemiddeld bestede docenttijd
aan onderwijstaken van 79,2% zitten we ruimschoots boven
de normstelling voor 2012.
32

met elkaar samenwerken. Meesters
zorgt ervoor dat toegepast onderzoek
een structurele plek krijgt binnen de
opleiding Pedagogiek.
‘Binnen pedagogiek zit onderzoek al
in vele gedaantes verspreid door het
onderwijs. Om de studenten beter voor te
bereiden op de beroepstaak Onderzoek
en innovatie die in het vierde jaar aan bod
komt, willen we de vaardigheden die ze
daarvoor nodig hebben al
eerder aanbieden, in een heldere,
doorlopende lijn. Niet alleen de gespreksen
luistervaardigheden, die door de
aard van de opleiding al door het hele
curriculum lopen, maar ook al die andere
Op het kengetal studielast blijven we achter. De doelstelling
van 90% in 2012 is ver weg. Uit de studentenmonitor blijkt dat
hbo-studenten gemiddeld 35 uur per week aan hun studie besteden.
Vanuit dit oogpunt zou de HAN (met een gemiddelde
hbo-populatie) hoger op dit kengetal moeten kunnen scoren
dan de 37,8% die we nu halen. Uit de NSE 2010 blijkt dat het
percentage dat aangeeft ‘30 uur of meer gemiddeld per week
aan de studie te besteden’ op 66,5% ligt. Ook dit percentage
ligt, gezien het landelijk gemiddelde, nog vrij laag. Voor opleidingen
die als ‘te gemakkelijk’ ervaren worden maken we gerichte
afspraken over de implementatiestrategie.
2.4 Zorg voor studenten
Het campusdecanaat speelt een belangrijke rol in de zorg voor
studenten. Hier organiseert men HAN-brede voorzieningen
om studenten met beperkingen of moeilijkheden te ondersteunen.
De vier decanen zorgen er zoveel mogelijk voor dat anderen,
zoals de studieloopbaanbegeleiders, studenten kunnen
helpen. In specifieke gevallen zorgen ze zelf voor (een stap op
weg naar de) oplossing van de problemen van een student. Ongeveer
8% van de studenten komt rechtstreeks in contact met
het campusdecanaat. De helft van deze contacten heeft betrekking
op studiefinanciering, financiële kwesties of een verzoek
om financiële ondersteuning. We geven alleen financiële ondersteuning
als er sprake is van een noodsituatie. Ongeveer
150 studenten hebben te maken met een functiebeperking.
Voor hen worden zo mogelijk aanpassingen en voorzieningen
getroffen. In 2010 zijn er 160 studenten doorverwezen naar de
studentenpsycholoog.
Bijzondere fondsen bij de HAN
Het profileringsfonds van de HAN biedt financiële ondersteuning
aan studenten die studievertraging oplopen om diverse
redenen, zoals het verrichten van bestuurswerk in een studentenorganisatie
(voorheen bestuursbeurs), ziekte, zwangerschap,
functiestoornis, familieomstandigheden, topsport en
inrichting van de opleiding (voorheen afstudeerfonds).
Per 1 september 2010 is de Wet op het Hoger Onderwijs en
Wetenschappelijk Onderzoek (WHW) gewijzigd. Op grond
daarvan zijn het bestuursbeurs- en het afstudeerfonds samengevoegd
tot het profileringsfonds. In 2010 zijn er zeven
aanvragen in verband met bestuursfunctie afgehandeld. Hiervan
kregen vijf studenten een toekenning van drie maanden
en twee studenten twaalf maanden financiële ondersteuning.
Daarnaast behandelden we in 2010 zeven aanvragen in verband
met overige bijzondere omstandigheden. Aan al deze
studenten is een financiële ondersteuning toegezegd of toegekend.
Het aantal aanvragen lag in 2010 niet opvallend hoger of
lager dan andere jaren.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
33

[ Joos Meesters]
onderzoeksstappen. Bovendien gaan we
onderzoeksresultaten van vierdejaars
meer gebruiken in de diverse lessen.
We leren eerstejaars nieuwsgierig te
zijn, een onderzoekende houding te
hebben, te luisteren. Die vaardigheden
zijn belangrijk om later voorbereid te
zijn op de beroepstaak Onderzoek en
innovatie. De weg naar dat einddoel is
heel belangrijk. De narratieve methode
die Nicky en Nikky hebben gebruikt,
laat zien dat die resultaat oplevert op
verschillende fronten. Het directe en
intensieve contact tussen student en
de burgers heeft hen een heel positieve
ervaring met onderzoek doen opgeleverd.
De burgers met psychiatrische problemen
voelen zich gehoord. En de gemeente
Financiële situatie Noodfonds HAN
in euro’s
01-01-2010 54.288,63
Uitgaven 4.950,00
31-12-2010 49.338,63
Subsidies aan studentenbelangenorganisaties
De HAN geeft in sommige gevallen subsidie om de collectieve
belangenbehartiging van studenten te bevorderen. Voor het
collegejaar 2010-2011 heeft het College van Bestuur, net zoals
in voorgaande jaren, een subsidie van €1.000 per jaar beschikbaar
gesteld voor organisaties die de belangen van HAN-studenten
behartigen. Er is één verzoek in behandeling genomen.
Het Noodfonds HAN is een voorziening voor studenten die
in een financiële noodsituatie verkeren, die op geen enkele andere
wijze opgelost kan worden dan door een eenmalige financiële
bijdrage. In het kalenderjaar 2010 zijn tien aanvragen
voor financiële bijstand uit het noodfonds afgehandeld. Zes
van deze aanvragen zijn toegekend in de vorm van een gift en
uitgekeerd. Twee aanvragen zijn toegekend in de vorm van een
renteloze lening en uitgekeerd. Twee aanvragen zijn afgewezen
omdat deze niet voldeden aan de criteria in de regeling noodfonds.
Het aantal aanvragen uit het noodfonds is ten opzichte
van 2009 gelijk gebleven.
Het Fonds voorzieningen en hulpmiddelen is bedoeld voor
studenten met een functiebeperking. Voor het Fonds voorzieningen
en hulpmiddelen is in totaal €5.000 per jaar beschikbaar
gesteld. Indien een student met een functiebeperking een
voorziening aanvraagt betaalt de desbetreffende opleiding de
eerste €1.000 zelf. Bedragen boven de €1.000 komen in aanmerking
voor een vergoeding uit het fonds. In 2010 zijn er geen
verzoeken binnengekomen voor een financiële tegemoetkoming
uit het Fonds voorzieningen en hulpmiddelen.
Klachtenregeling bij de HAN
Studenten en medewerkers moeten zich veilig voelen en gehoord
worden als zij problemen ervaren. Voor verschillende
klachten heeft de HAN specifieke organen om de toegekende
rechtsbescherming waar te maken. De belangrijkste in dit kader
zijn het College van Beroep Studenten HAN, de Vertrouwenspersonen,
de Ombudsman en de Klachtencommissie
Grensoverschrijdend Gedrag. Als gevolg van een wijziging in
de WHW in 2010 zijn we verplicht om één loket in te voeren
waar alle klachten, bezwaren of beroepen van de student ontvangen
worden. Dit is het Bureau klachten en geschillen.
Op grond van de wetswijziging is het College van Beroep voor
de Examens HAN per 1 september 2010 in twee onderdelen
gesplitst. Dit houdt het volgende in. Als studenten een klacht
hebben over bijvoorbeeld een bindend negatief studieadvies,
een besluit over inschrijving of van een examencommissie,
kunnen zij vanaf 1 september 2010 in beroep gaan bij het College
van Beroep voor de Examens HAN óf bij de Geschillenadviescommissie.
De Colleges gezamenlijk hebben in 2010 61
bezwaar- en beroepschriften ontvangen. Van deze 61 bezwaaren
beroepschriften zijn 19 bezwaarschriften gericht tegen een
34

heeft een heel duidelijke en praktische
oplossingsrichting gekregen, omdat onze
studentes geleerd hebben naar de vraag
achter de vraag te kijken.
Het ‘Elburg-onderzoek’ is verricht
onder de paraplu van de Wmo Werkplaats
Nijmegen, een landelijk project van
VWS. Het onderzoek draagt weer bij
aan het optimaliseren van het instrument
Vraaganalyse, zoals wij dit noemen. Het
lectoraat werkt met ervaringskennis aan
continue verbetering van het instrument.
De vraag is steeds: ‘hoe kom je van
een subjectieve dataset naar een
objectieve analyse?’ Kortom, hoe vul je
de hele context van het onderzoek in?
We zijn dus nauw betrokken geweest
bij de stappen die beide studentes
besluit van het College van Bestuur betreffende de hoogte van
de instellingscollegegelden per 1 september 2011. Het aantal
bezwaar- en beroepschriften lag hoger dan in de voorgaande
jaren: in 2009 zijn er 46 behandeld en in 2008 waren dit er 32.
In overeenstemming met de WHW verwijst het College van
Beroep, voordat zij een zaak in behandeling neemt, deze eerst
terug naar de partijen om te bezien of een minnelijke schikking
mogelijk is. Deze terugverwijzing heeft ertoe geleid dat
in 14 zaken een schikking is bereikt en dat in 12 zaken de
student het beroep voortijdig heeft ingetrokken. Het College
van Beroep Studenten HAN heeft 13 zaken zelf behandeld
en hierin een beslissing genomen. Dit leidde tot de volgende
uitspraken: één maal een gegrond verklaring van het beroep,
vier maal een ongegrond verklaring van het beroep, één maal
het treffen van een voorlopige voorziening en acht maal het
niet-ontvankelijk verklaren van de student. Alle uitspraken
van het College van Beroep Studenten HAN worden in anonieme
vorm bekend gemaakt in het hogeschoolblad Sensor.
Vertrouwenspersonen
Als studenten of medewerkers te maken krijgen met ongewenst
gedrag in de vorm van seksuele intimidatie, agressie en geweld,
pesten of werkdruk, dan kunnen zij contact opnemen met een
vertrouwenspersoon van de HAN. In 2010 hebben 37 personen
zich gemeld bij een vertrouwenspersoon. In 2009 waren dit er
40. Het gaat om zowel studenten als medewerkers van de HAN.
Klachtenregeling seksuele intimidatie, agressie en geweld,
pesten en werkdruk
Naast een melding bij een vertrouwenspersoon kunnen medewerkers
en studenten met klachten over ongewenst gedrag
binnen de HAN een klacht indienen bij de Klachtencom missie
Grensoverschrijdend Gedrag. Het moet daarbij gaan om gedrag
dat is vertoond door medewerkers of studenten van de
HAN. Deze commissie heeft in 2010 vijf zaken behandeld
(tegenover twee in 2009). Eén klacht is ingetrokken voordat
de commissie over kon gaan tot de behandeling ervan in een
hoorzitting. Van de andere klachten is er één ongegrond en één
gegrond verklaard. In twee ingediende klachten is de klager
niet ontvankelijk verklaard.
De Ombudsman
Als een student of medewerker van mening is dat de HAN
onzorgvuldig handelt en er voor de betreffende situatie geen
reguliere regeling is dan kan hij of zij contact opnemen met
de Ombudsman. In 2010 is de Ombudsman door 29 studenten
(tegenover 30 in 2009) benaderd met een klacht waarvoor
een HAN-klachtenregeling bestaat. De meeste studenten zijn
door hem doorverwezen. Zelf heeft hij vijf zaken behandeld.
Alle zaken hebben tot een aanvaardbare oplossing geleid.
Privacyreglement
Iedere betrokkene heeft recht op informatie, inzage en correctie
van zijn of haar persoonlijke gegevens. In 2010 zijn er,
evenals in 2009 en 2008, geen verzoeken of meldingen van
studenten gekomen op grond van het Privacyreglement.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
35

[ Joos Meesters]
namen. En weten welke hindernissen ze
moesten nemen. Die informatie kunnen
we gebruiken om onderzoek in de vier
leerjaren gerichter vorm te geven.
En we hebben natuurlijk docenten nodig
die de aanpassingen in praktijk kunnen
en willen brengen. Nog niet iedereen
heeft al affiniteit met onderzoek, niet
iedereen heeft de vaardigheden. En niet
iedereen gelooft in het belang ervan. Daar
ligt een belangrijke taak voor mij en
mijn lectoraatcollega’s: inspireren door
zoveel mogelijk docenten en studenten te
betrekken bij onderzoek, meteen vanaf
het eerste studiejaar. Door onderzoek
onder de vlag van het lectoraat te laten
uitvoeren, maar ook door het trainen
van docenten. En door onderzoek
2.5 De kaders voor onderwijs
In 2009 heeft de HAN haar onderwijskader aangepast en
vastgelegd in de brochure Eenheid in verscheidenheid. Het
ge wijzigde onderwijskader biedt de opleidingen meer ruimte
om een eigen invulling te geven aan het onderwijs. De basale
uitgangspunten zijn :
1. Al ons onderwijs dient het doel tot professional op te
leiden, dus willen wij dat studenten onderwijs aangeboden
krijgen dat in dienst staat van dat doel. Anders gezegd: we
willen de beroepsgerichtheid bevorderen en we doen dat
concreet via het leren vanuit beroepstaken.
2. Wij willen jonge professionals afleveren die vanuit zelfstandigheid
hun beroep gaan uitoefenen. Om die reden
rekenen wij het tot onze opdracht jonge mensen die
zelfstandigheid bij te brengen en bevorderen we wat wij
noemen de ‘zelfsturing’.
3. We zijn ons ervan bewust dat niet alle studenten op elkaar
lijken: mensen zijn verschillend en doelgroepen zijn
verschillend. En dus moeten wij flexibel willen zijn in het
bedienen van die verschillende doelgroepen.
4. de uitgangspunten van het vernieuwde kader zijn uitgewerkt
in bijvoorbeeld een toetsbeleid en in voorschriften
hoe de opleidingen te structureren in een samenhangend
geheel van onderwijseenheden. Vervolgens hebben deze
in 2010 hun vertaling gekregen in het kader Onderwijs- en
Examenreglement en de Opleidingsstatuten.
2.6 Kwaliteitszorg
Beoordeling kwaliteit hbo-opleidingen
De Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO)
bewaakt de kwaliteit van bachelor- en masteropleidingen in
Nederland op basis van visitatierapporten van de Visitatie Beoordelende
Instantie (VBI). Accreditatie is ‘het verlenen van
een keurmerk dat aangeeft dat aan bepaalde maatstaven is
voldaan’. In Nederland en Vlaanderen is accreditatie een voorwaarde
voor overheidsbekostiging van een bacheloropleiding.
In Nederland is het ook een voorwaarde voor toekenning van
studiefinanciering aan studenten. Daarnaast dient accreditatie
als voorwaarde om erkende diploma’s af te geven voor zowel
bachelor- als masteropleidingen. Ten slotte zorgt de accreditatie
voor een internationaal vergelijkbare kwaliteitsborging binnen
het hoger onderwijs. Elke opleiding wordt iedere zes jaar
opnieuw geaccrediteerd.
In het HAN-kader Kwaliteitszorg voor Bachelors en Masters
hebben we de inrichting van de kwaliteitszorg van instituten en
faculteiten vastgelegd. De normen en procedures in dit kader
passen geheel bij de eisen die externe partijen hieraan stellen.
Interne audits
De HAN kent een cyclus waarbij alle opleidingen halverwege
de accreditatiecyclus een interne audit ondergaan met als resultaat
een adviesrapport voor verbetering van de kwaliteit van
het onderwijs. In de komende accreditatieronde gaat de NVAO
ervan uit dat alle opleidingen de basiskwaliteit hebben bereikt
en een toename in kwaliteit kunnen laten zien. Daarom hebben
36

doen creatief in te passen
in het curriculum, over
de begrenzing van de
zevenweekse lesperiodes
heen.’
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
37

Accreditatiescores bacheloropleidingen 2006-2010
en doel 2012 (gemiddeld)
Paneloordelen 2006 2007 2008 2009 2010
Aantal opleidingen 6 13 14 17 11
Aantal varianten 11 31 21 38 33
Aantal oordelen 231 651 441 798 693
Facetoordelen 2006 2007 2008 2009 2010
Doel
2012
Excellent 0,43% 0,00% 0,00% 0,00% 0,14%
Goed 58,44% 65,44% 72,34% 66,04% 72,29% 75%
Voldoende 41,13% 34,25% 27,66% 33,96% 27,27%
Onvoldoende 0,00% 0,31% 0,00% 0,00% 0,00%
Geen oordeel 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,29%
we in 2010 met elkaar afgesproken dat we de functie van de
audits nog verder gaan aanscherpen. Dit betekent dat we nog
kritischer zullen kijken naar het niveau en de inhoud van de
opleiding, het niveau van de docenten, de functie van onderzoek
in het programma en de verbinding met de lectoraten en
de kwaliteitszorg. Ook de resultaten van het studenttevredenheidsonderzoek
en de realisatie van de voorgenomen verbeteracties
naar aanleiding van de vorige visitatie zijn belangrijke
referentiepunten voor de audit.
Voorbereiding op de Instellingstoets Kwaliteitszorg
De HAN heeft in 2010 de voorbereiding gestart op de in 2012
geplande Instellingstoets Kwaliteitszorg. Het doel van de Instellingstoets
Kwaliteitszorg is dat de NVAO vast kan stellen of
de instelling vanuit zijn visie op de kwaliteit van het onderwijs
een doeltreffend systeem van kwaliteitszorg hanteert waarmee
men de kwaliteit van de aangeboden opleidingen kan garanderen.
Kwaliteitszorg onderzoek
Om de kwaliteit van het onderzoek te bewaken is in 2008, in
het kader van het nieuwe landelijke kwaliteitszorgstelsel onderzoek,
een plan opgesteld voor de inrichting van de kwaliteitszorg
voor onderzoeksactiviteiten van de HAN. In 2009
ontwikkelden we een kader voor de kwaliteit van onderzoek en
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
39

een systematiek. Hierin beschrijven we hoe we in een zesjaarlijkse
cyclus de kwaliteit van onderzoek bewaken en welke richtlijnen
we daarbij hanteren. Als voorbereiding op de integrale
invoering van deze vorm van kwaliteitszorg waren er in 2010
twee pilots. Er vonden externe onderzoeksevaluaties plaats bij
Automotive Research en bij Kwaliteit van Leren. Beide onderzoeksevaluaties
gaven goede resultaten, waarbij Automotive
Research de eerste onderzoekseenheid in het land is die is geëvalueerd
door een internationale visitatiecommissie.
Resultaten van accreditaties
In 2010 voerde de Visitatie Beoordelende Instantie NQA
(Neth er lands Quality Agency) voor 11 bacheloropleidingen en
3 masteropleidingen visitaties uit. Van 3 opleidingen is het definitieve
rapport nog niet gereed; van de overige 11 waren de
visitatierapporten positief. Op basis van deze visitatierapporten
heeft de HAN voor deze opleidingen een Aanvraag Accreditatie
ingediend bij de NVAO.
Visitaties 2010
Elke opleiding werd voor elke variant (voltijd, deeltijd, duaal)
en vestigingsplaats (Arnhem, Nijmegen) beoordeeld op de 21
facetten van het accreditatiekader. Dat levert een groot aantal
oordelen op. Eerder stelden we ons ten doel om bij de accreditaties
minimaal 10% van de scores ‘excellent’ te behalen
en 75% ‘goed’. Dit blijkt niet realistisch. We hebben daarom
ons doel voor 2012 aangepast: de norm is nu dat 75% van de
beoordeelde opleidingsvarianten ‘goed’ scoort. Uit het overzicht
blijkt dat in 2010 72,3% van onze opleidingsvarianten als
‘goed’ werd beoordeeld. Daarnaast scoorde 0,1% van de opleidingen
‘excellent’. In totaal scoorde dus 72,4% van de opleidingen
‘goed of beter’. We hebben ons hiermee verbeterd ten
opzichte van 2009. Tegelijk voldoen we nog niet helemaal aan
onze eigen doelstelling voor 2012.
Bijzonder goede beoordelingen (meer dan 75% goed) behaalden
de bacheloropleidingen Mondzorgkunde, Chemie, Biologie
en Medisch Laboratoriumonderzoek, Facility Management
en Bedrijfskundige Informatica. Ook de Master Molecular Life
Sciences kreeg een zeer goede beoordeling. Mondzorgkunde
behaalde een excellente beoordeling voor het kwaliteitszorgsysteem
en de onderliggende evaluatiesystematiek aan de
hand van toetsbare doelen.
Definitieve accreditatiebesluiten
In 2010 werd voor 19 bacheloropleidingen en 1 masteropleiding
het definitieve accreditatiebesluit ontvangen van de
NVAO. Hiermee zijn deze opleidingen voor een nieuwe periode
van zes jaar voorzien van het NVAO-kwaliteitskeurmerk.
Eén aanvraag is nog bij de NVAO in behandeling. Van deze
opleiding is de accreditatie van rechtswege verlengd tot definitieve
besluitvorming van de NVAO. Dit betreft de bachelor International
Business & Languages (vt,dt).
40

Definitieve accreditatiebesluiten
Accreditatie t/m
Opleiding
bachelor
31-12-2015 HBO-Rechten voltijd/deeltijd
31-12-2016 Management, Economie en Recht voltijd/deeltijd/duaal
31-12-2016 Logistiek en Economie voltijd/deeltijd/duaal
31-12-2016 Leraar Aardrijkskunde 2e graads voltijd/deeltijd/duaal
31-12-2016 Leraar Economie 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Biologie 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Duits 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Engels 2e graads voltijd
31-12-2016 Leraar Frans 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Geschiedenis 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Natuurkunde 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Nederlands 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Pedagogiek 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Scheikunde 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Leraar Wiskunde 2e graads voltijd/deeltijd
31-12-2016 Pedagogiek voltijd/deeltijd
31-12-2017 Mondzorgkunde voltijd
31-12-2017 Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltijd/deeltijd/duaal
31-12-2017 Bedrijfskundige Informatica voltijd/deeltijd
master
14-11-2016 Management en Innovatie in Maatschappelijke
Organisaties duaal
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
41

Toets Nieuwe Opleiding
In 2010 werd voor 1 bachelor- en 2 masteropleidingen een
Toets Nieuwe Opleiding aangevraagd bij de NVAO. De NVAO
oordeelde in alle gevallen positief.
Toets nieuwe opleiding
Opleiding
Accreditatiebesluit
Bachelor Medische Hulpverlening 27-04-2010
International Master of Arts Therapies 27-05-2010
Master Sport- en Beweeginnovatie 10-06-2010
Doelmatigheidsbeoordeling
Vanaf 2009 moet er, voorafgaand aan de procedure van beoordeling
en accreditatie door de NVAO, een doelmatigheidsbeoordeling
plaatsvinden. Voor de nieuwe bacheloropleiding
Medische Hulpverlening werd de aanvraag Doelmatigheidsbeoordeling
positief beoordeeld door de Commissie Doelmatigheid
Hoger Onderwijs (CDHO). De minister heeft ingestemd
met bekostiging van deze opleiding vanaf 1 september 2010.
De aanvraag voor een nieuwe bacheloropleiding Technologie
en Samenleving werd afgewezen.
Associate degree aanvragen
Het Ad (associate degree)-programma biedt een verkorte vervolgopleiding
na het mbo, waarbij het hbo-eindniveau eventueel
later kan worden gehaald. Er zijn zes aanvragen ingediend
door de HAN. Hiervan zijn er twee door de Staatssecretaris
van OCW aan de HAN toegekend. Dit zijn de opleidingen Ad
Constructeur Werktuigbouwkunde en Ad Systeemspecialist
Automotive.
Bijzonder kenmerk Internationalisering
De NVAO heeft van juni tot medio oktober 21 opleidingen bij
12 instellingen bezocht in het kader van de pilot waarbij de opleidingen
zijn beoordeeld op het bijzonder kenmerk Internationalisering.
De uitkomsten van deze pilot zijn op 14 december
2010 besproken op een seminar van het European Consortium
for Accreditation in Higher Education (ECA). ECA wil het certificaat
‘Internationalisation’ overnemen en geeft het daarmee
een invulling op Europees niveau. Dit betekent zowel voor de
betreffende opleidingen als voor internationaal georiënteerde
studenten een belangrijke profilering. De bacheloropleiding
Biologie en Medisch Laboratorium Onderzoek/Life Sciences
van de HAN ontving in 2010 het bijzonder kenmerk Internationalisering.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
43

Ontwikkeling studentenaantallen bij specifieke
opleidingen 2009-2010
Instroom
2.7 Groei door kwaliteit
Ontwikkeling
instroom
Totaal
ingeschreven
studenten
Pabo 547 -4,0% 1.939
‘Harde’ techniekopleidingen 1.131 -3,4% 3.767
Financiële dienstverlening 591 1,2% 2.060
In 2010 telde de HAN per 1 oktober 29.520 ingeschreven bachelorstudenten.
Het aantal studenten bij de HAN is in 2010,
net zoals in vorige jaren, gegroeid. Dit jaar bedroeg de groei
4,1%. Het landelijk marktaandeel van de HAN bleef met 10,7%
gelijk aan dat van vorig jaar. In 2010 bedroeg de instroom
10.009 bachelorstudenten. Ten opzichte van 2009 daalde de
instroom met 0,7%. Voor alle hbo-instellingen samen bleef de
landelijke bachelorinstroom gelijk ten opzichte van vorig jaar,
zo rapporteert de HBO-raad. De instroom bij de HAN daalde
ten opzichte van de landelijke trend (-0,9%). Binnen de HAN
concentreerde de daling zich in de instroom in de deeltijd- en
de duale opleidingen. De instroom in de voltijdopleidingen is
daarentegen iets gegroeid.
Gedifferentieerde groei
De HAN streeft naar gecontroleerde en gedifferentieerde groei
op basis van kwaliteit. Concreet willen we minimaal marktaandeel
behouden en gericht groeien bij opleidingen die qua
schaal kwetsbaar zijn en waarbij het maatschappelijke belang
van groei relatief groot is.
Voor het eerst in een aantal jaren liet de instroom bij de opleidingen
in financiële dienstverlening weer een groei zien (1,2%
ten opzichte van -1,8% vorig jaar). De instroom bij de pabo’s
bleef dalen (met 4,0% tegenover een daling van 5,5% vorig
jaar). Bij de ‘harde’ technische opleidingen daalde de instroom
met 3,4% (vorig jaar was er een groei van 0,8%). Uit deze cijfers
blijkt dat de doelstelling uit het instellingsplan, om gecontroleerd
en gedifferentieerd te groeien op basis van kwaliteit, onder
druk staat. Hetzelfde geldt voor het voornemen om gericht
te groeien bij opleidingen die qua schaal kwetsbaar zijn en
waarbij het maatschappelijk belang van groei relatief groot is.
Waar nodig nemen we aanvullende promotionele maatregelen.
Zo is met ingang van 2010 de campagne Studeer Techniek
van start gegaan. Daarnaast zijn er contacten gelegd met de
gemeente Arnhem om de aantrekkelijkheid van Arnhem als
studentenstad beter over het voetlicht te brengen.
44

Aantal bachelorstudenten bij de HAN
.
30.000.
.
24.968
25.771
26.588
28.361
29.520 Prognose
ingeschreven
Prognose
28.882
studenten
31.851
20.000.
.
10.000.
.
8877 8901 9458
10.048 10.009
Prognose
9404
Prognose
instroom
studenten
10.059
.
2006 2007 2008 2009 2010 Prognose 2012
Ingeschreven bachelorstudenten
Instroom bachelorstudenten
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
45

3 KENNISPOORT

De Stichting Duurzaam Hoger
Onderwijs certificeert hogescholen voor
hun invulling van ‘duurzaam onderwijs’.
De Pabo Arnhem werd voor haar
inspanningen op dit gebied al beloond
met twee DHO-sterren. Het instituut
spant zich nu in voor het behalen van een
derde ster. Samen met een projectteam
bekijkt docent Gerbert Sipman daartoe
hoe duurzaam onderwijs in woord
en daad kan worden verweven in het
curriculum.
De Pabo detacheert Gerbert voor zijn
onderzoek één dag per week naar
het lectoraat Innovatie van Leren in
Organisaties, dat op zijn beurt de
gebruikte onderzoeksmethode - de
Vonkenmethodiek - onderzoekt.
3.1 De HAN als kennispoort
Voor de regio met al zijn organisaties, bedrijven en studenten,
is de HAN een niet weg te denken kenniscentrum. We
versterken de regionale economie door onze bijdrage aan de
concurrentiekracht en innovaties. Het is een voor alle partijen
profijtelijke wisselwerking. De projecten die onze studenten,
medewerkers en onderzoekers doen, dragen rechtstreeks bij
aan de economische ontwikkeling. Wat er in de bedrijven en
organisaties gebeurt, levert op zijn beurt de input om het onderwijs
up to date te houden.
Onze zakelijke dienstverlening richt zich op professionalisering
in organisatie, innovatie en onderzoek. Er zijn vele rechtstreekse
contacten tussen medewerkers van de HAN en het
bedrijfsleven.
Gerbert Sipman:
‘Leren met een U-bocht:
resultaatgericht, maar niet
resultaatgefixeerd’
Om te zorgen dat onze inspanningen logisch samenhangen,
maximaal rendement leveren en goed op elkaar zijn afgestemd
werken we met het programma Kennispoort. In 2010 is dit
programma vernieuwd. De nadruk ligt nu op het verbinden
van regionale focusgebieden met onze speerpunten voor onderzoek,
onderwijs en dienstverlening. Regionale allianties
met overheden, bedrijven, maatschappelijke instellingen en
kennisinstellingen moeten zorgen voor de versterking van kennisvalorisatie.
Doelstellingen en resultaten
We blijven achter bij de doelstellingen voor de omzet uit marktactiviteiten.
De belangrijkste oorzaak is de economische crisis.
48

‘Het hoofddoel van de Pabo Arnhem is
het verduurzamen van onderwijs, de
beloning daarvoor is de derde DHO-ster.
Beide bereiken we door te onderzoeken
hoe we binnen het curriculum concrete
invulling kunnen geven aan ‘duurzaam
leren’. De onderzoeksmethode die we
daar voor gebruiken biedt het lectoraat
Innovatie van leren in organisaties
bovendien de kans de toepasbaarheid
daarvan te onderzoeken. Er lopen dus
twee onderzoeken met onderlinge
samenhang: een praktijkonderzoek
naar ontwikkeltrajecten voor duur zaam
onderwijs en een conceptueel onderzoek
naar de Vonkenmethodiek.
Het projectteam onderzoekt de
mogelijkheden voor concrete invulling
In het kritisch doordenken van onze doelstellingen hebben
we in de eerder genoemde midterm review - niet in de laatste
plaats door een nog scherpere focus op het (bachelor)onderwijs
- besloten om onze doelstellingen aan te passen.
1. In 2012 komt 3% van de omzet van de HAN voort uit
onderzoeksactiviteiten (was 10%).
2. de marktactiviteiten van de HAN zijn minimaal kostendekkend.
De omvang van de omzet groeit 2% per jaar
(was 5%).
We realiseerden onderzoeksactiviteiten ter waarde van €7,8
miljoen (in 2009 €5,8 miljoen). Dit bedrag vormt 3,1% van
de omzet van de HAN. We hebben hiermee onze doelstelling
overtroffen. De lectoraten (waarvan de omzet onderdeel uitmaakt
van de totale omzet onderzoeksactiviteiten) hadden in
2010 een omzet van €6,6 miljoen (€5,5 miljoen in 2009).
De niet-bekostigde masteropleidingen bleven met €2,9 miljoen
in 2010 gelijk aan de omzet in 2009. De omzet bekostigde
masteropleidingen steeg van €4,9 miljoen in 2009 naar €6,4
miljoen in 2010.
De marktactiviteiten als geheel waren in 2010 niet kostendekkend
(verlies €1,5 miljoen). Ze vormden gezamenlijk 11,2% van
de totale HAN-omzet.
3.2 Marktactiviteiten
De HAN biedt de volgende marktactiviteiten aan:
• Contractactiviteiten zoals post-hbo opleidingen, cursussen,
training en advies;
• Toegepast onderzoek door lectoraten;
• Masterprogramma’s met verdieping voor beroepsbeoefenaren.
De omzet uit marktactviteiten bestaat uit de omzet van contractactiviteiten,
onderzoek en masteropleidingen gezamenlijk.
De totale omzet in 2010 bedroeg €27,8 miljoen. Deze is ten
opzichte van 2009 (€28,9 miljoen) gedaald met 3,8 %. Door de
crisis was het niet mogelijk om de begrote omzet en de bijgestelde
doelstelling van 2% omzetgroei te halen.
Vooral bij de contractactiviteiten was de crisis goed te voelen
(omzet €17,1 miljoen tegenover €17,8 miljoen in 2009): de tarieven
staan onder druk, er is meer concurrentie en opdrachtgevers
geven minder uit.
De omzet uit masteropleidingen liet in 2010 een stijging zien.
3.2.1 Organisatorische ontwikkelingen
De contractactiviteiten bieden we aan vanuit vier gespecialiseerde
afdelingen:
• VDO opleiding en advies (Faculteit Gezondheid Gedrag en
Maatschappij);
• Cursussen en Post-hbo opleidingen (Faculteit Techniek);
• Expertisecentrum Economie en Management (Faculteit
Economie en Management);
• Interstudie NDO BV.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
49

[ Gerbert Sipman]
van ‘duurzaam leren’ met ‘Vonken van
vernieuwing’. Het concept is ontwikkeld
door Jürg Thölke, lector Innovatie van
Leren in Organisaties. De methode stoelt
op een aantal gedachten: de U-bocht,
systemisch waarnemen en een flinke,
persoonlijke vleug van Jürg zelf.
Met de U-bocht bedoel ik de theorie
van Otto Sharmer, waarbij je niet
rechtstreeks van punt A naar een vooraf
bepaald punt B toewerkt. Je bereikt
B via een U-bocht: resultaatgericht,
maar niet resultaatgefixeerd. Fixatie
op een einddoel staat daadwerkelijke
vernieuwing namelijk in de weg, omdat
je dan slechts een deel van het spectrum
aan factoren in het project betrekt. Het
is belangrijk álle facetten mee te nemen,
De masters van de verschillende faculteiten zijn in 2010 organisatorisch
bijeengebracht in het instituut HAN Master Programma’s.
Hiermee willen we de efficiency vergroten en meer
synergie creëren tussen de opleidingen. Ook kunnen we ons
beter profileren in de markt. Per 1 januari 2011 is dit organisatieonderdeel
van start gegaan.
Een kenniscentrum is de inhoudelijke en organisatorische eenheid
waarbinnen de onderzoeksactiviteiten, lectoren en andere
onderzoekers samenwerken. In de komende jaren zullen we
verder werken aan de inbedding van de kenniscentra binnen
onze onderwijsinstituten. Ook willen we meer multidisciplinaire
onderzoeksprojecten realiseren.
In 2010 zijn er zes kenniscentra vastgesteld.
• Kenniscentrum Kwaliteit van Leren (verbonden aan Faculteit
Educatie)
• Kenniscentrum Excellente Organisaties (verbonden aan
Faculteit Economie en Management)
• Kenniscentrum Technologie en Samenleving (verbonden
aan Faculteit Techniek)
• Kenniscentrum HAN Sociaal (verbonden aan Faculteit
Gezondheid Gedrag en Maatschappij)
• Kenniscentrum Arbeid, Sport en Leefstijl (eveneens verbonden
aan Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij)
• Kenniscentrum Zorg en Revalidatie (ook verbonden met
Gezondheid Gedrag en Maatschappij)
3.3 Lectoraten en onderzoek
Onderzoek is een kerntaak van de HAN. Het gaat daarbij om
toegepast onderzoek van lectoraten, dat geworteld is in de
beroepspraktijk en bijdraagt aan de verbetering en innovatie
van die beroepspraktijk. Het is daarnaast een must dat het een
direct inhoudelijk effect heeft op het onderwijs; dat blijft actueel
en scherp gericht op de beroepspraktijk en wint aan niveau
doordat onderzoeksvaardigheden aangeleerd worden. Dat gebeurt
via concrete bijdragen aan het onderwijs, de professionalisering
van docenten en curriculumvernieuwing. De lectoren
betrekken nadrukkelijk studenten, docenten en promovendi bij
het onderzoek.
Verbinding onderwijs en onderzoek
Lectoren hebben een belangrijke rol in het verbinden van onderwijs
en onderzoek. Zij zijn betrokken bij curriculumonderdelen
van bacheloropleidingen. Ook bij elke masteropleiding
is minimaal een lector betrokken. Daarnaast betrekken we de
lectoren in toenemende mate bij de activiteiten van de contractafdelingen.
In bijna alle opleidingen is een leerlijn onderzoeksvaardigheden
gestart en maakt het doen van een afstudeeronderzoek
deel uit van het curriculum. Onze studenten
moeten een onderzoekende houding ontwikkelen: kritisch
denkvermogen, nieuwsgierigheid naar nieuwe ontwikkelingen
en de durf om te innoveren. Kortom: we willen vakbekwame,
zelfbewuste, maar ook op vernieuwing gerichte jonge professionals
afleveren.
50

om tunnelvisie te voorkomen. De laatste
fase van de U-bocht staat in het teken
van co-creatie: samen met betrokkenen
binnen en buiten de Pabo veranderingen
concreet vorm en inhoud geven. Door
die dynamische samenwerking van punt
A naar punt B bereik je dat innovatie
ook daadwerkelijk beklijft; de keuzes
ontstaan tenslotte door het gezamenlijk
doorlopen van de U-bocht, vanuit een
systemische benadering.
Vonken helpt om die algehele verbinding
te leggen. Naar jezelf: ‘waarop baseer
ik mijn mening en waarom reageer
ik zoals ik doe? Welke positieve of
negatieve leergeschiedenis ligt daaraan
ten grondslag?’ Maar ook naar de andere
betrokkenen, door je te verplaatsen in
3.3.1 De lectoraten
Het aantal lectoraten is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. In
2010 waren er bij de HAN 38 lectoraten met in totaal 44 lectoren
en 5 associate lectoren. Voor twee lectoraten is in 2010 een
aanvraagprocedure gestart. Een volledig overzicht van onze
lectoraten vindt u op pagina 145.
Nieuwe lectoraten
In 2010 zijn de volgende nieuwe lectoraten gestart:
• Lectoraat Musculoskeletale Revalidatie
(lectoren dr. W. Hullegie en dr. R. van Cingel)
• Lecoraat Lean (lector dr. V. Wiegel)
• Lectoraat Ondernemerschap (lector mw. dr. S. Nandram)
• Lecoraat Innovatie in de Private Sector
(lector dr. J.A. Jurriëns)
• Lectoraat Management van Zorg en Dienstverlening
(lector dr. H.J.F.R. Hamers)
Besloten is om een lectoraat Duurzame Energie in te stellen.
De wervingsprocedure voor een lector start in 2011.
In 2010 zijn als associate lector benoemd:
• Mw. dr. L.C.M. Vloet (lectoraat Acute en Intensieve Zorg)
• Dr. A.H.C. Hendriks (lectoraat Zorg voor Mensen met een
Verstandelijke Beperking)
• Mw. dr. E. Steultjens (lectoraat Neurorevalidatie)
• Mw. dr. M.J.C. van Hattum (lectoraat Werkzame Factoren in
de Zorg voor Jeugd)
Beëindigde lectoraten
Per 1 april 2010 is het lectoraat Professionalisering Agogische
Beroepen en Vaktherapeuten beëindigd. Het onderzoek is ingebed
binnen andere lectoraten van het Kenniscentrum HAN
Sociaal.
In 2010 hebben we van drie lectoren afscheid genomen: dr. ing.
H.E. van Bree vertrok vanwege het beëindigen van het lectoraat
Experimentele Akoestiek. Twee andere lectoren bereikten
de pensioengerechtigde leeftijd: Prof. dr. C. van den Hondel
(lector Molecular Lifesciences) en drs. G. Bakema (lector Data
Architecture en Metadata Management). Beide lectoraten worden
voortgezet.
Bijzondere vermeldingen
Drs. F.J. Nauta, lector Innovatie in de Publieke Sector, gaat voor
Nederland het Knowledge en Innovation Center leiden. Hij zal
samenwerken met andere Europese centra aan een grootschalig
Europees klimaatonderzoek.
Nick van Biezen, projectleider van het HAN Bio Center heeft
op 11 maart de ‘zilveren zandloper’ ontvangen. Deze innovatieen
onderwijsprijs wordt elke twee jaar toegekend aan onderzoekers
uit het wo of hbo die op een bijzondere wijze hebben
bijgedragen aan innovatieve biotechnologische projecten. De
prijs werd toegekend voor het onderzoek naar ‘pure microbial
oil’ voor het vervaardigen van biodiesel.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
51

Onze inzet is dat iedere bachelorafgestudeerde een masteropleiding
moet kunnen volgen bij een hogeschool of universiteit.
Het is niet de bedoeling om aanbod van andere aanbieders te
dupliceren. De masteropleidingen van de HAN zijn gericht op
verdere verdieping en/of verbreding van tot dan toe verworven
competenties. Zij hebben een sterke beroepsgerichte oriën­
[ Gerbert Sipman]
hun perspectief. Datzelfde geldt voor de
link naar de buitenwereld, die vroeger
of later bij je keuzes betrokken wordt.
Bij Vonken gebruiken we systemisch
waarnemen om te focussen op de
onderliggende dynamieken,
zichtbaar en onzichtbaar.
Die sensitiviteit voor mens en pro ces is
feitelijk de hoofdrolspeler van Vonken
van vernieuwing. In de onderwijswereld
volgen vernieuwingen elkaar in rap tempo
op. Vaak krijgen die niet de plek in de
organisatie die beoogd was. Door vanuit
verbinding met jezelf, de ander en de
omringende wereld te innoveren, kunnen
keuzes en vernieuwingen duurzamer
worden. In de eerste fase voerden we
daarom een gezamenlijke, strategische
3.3.2 Professionalisering op onderzoekscompetenties
Promoties van HAN-medewerkers
De HAN stimuleert haar medewerkers om te promoveren. Wie
een promotie voorbereidt, wordt gedeeltelijk vrijgesteld van
zijn of haar werk. Ook een financiële bijdrage in de kosten van
onderzoek is mogelijk. In 2010 waren 27 medewerkers bezig
met een promotietraject.
tatie (‘professional master’) en zijn specifiek gericht op toegepast
onderzoek en verdere ontwikkeling van het vakgebied
en beroep. Alle masteropleidingen van de HAN zijn NVAO-geaccrediteerd
en ondergebracht in het interfacultaire instituut
HAN Master Programma’s. Deze per 1 januari 2011 doorgevoerde
organisatorische wijziging zal naar verwachting leiden
tot een verdere professionalisering van het opleidingsaanbod.
In 2010 bood de HAN 20 masteropleidingen aan:
27 lopende promoties
2 promoties in voorbereiding
€2,0 miljoen totaal toegekend budget HAN
Voor de financiering van de promotietrajecten is in 2010 gebruik
gemaakt van de lumpsumgelden ten behoeve van promoties,
aangevuld met gelden uit het programma Kennispoort
(€544.135).
3.4 Masteropleidingen
Faculteit Techniek
• Master in Control Systems Engineering
• Master in Information Systems Development
• Master of Molecular Life Sciences
• Master of Automotive Systems
• Master of Telecommunication Management
Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij
• International Master of Arts Therapies
• Master in Human Resources Management
• Master Bedrijfskunde Zorg en Dienstverlening
• Master in Management en Innovatie in Maatschappelijke
Organisaties
• Master in Social Work *
• Master in Advanced Nursing Practice *
• Master Physician Assistant *
• Master Neurorevalidatie
• Master Sport- en Beweeginnovatie
• Master Pedagogiek *
52

Subsidie
De HAN kent bekostigde en niet-bekostigde masters. Bij bekostigde
masters is er, naar mening van het Ministerie van
OCW, sprake van een master met een groot maatschappelijk
belang voor het beroepenveld. Er bestaan ook gedeeltelijk kosdialoog
over de essenties van duurzaam
onderwijs voor de Pabo Arnhem en
onderzochten we welke mogelijkheden er
waren binnen het curriculum: op welke
gebieden bestond de grootste behoefte
aan verandering en waar kon dus de
meeste energie vrijgemaakt worden om
die daadwerkelijk tot stand te brengen.
We scherpten daarmee onze
duurzaamheidsmissie aan en formuleerden
de drie thema’s die voldoende
draagvlak boden om met het onderzoek
te beginnen: (1) vakspecialisatie in de
afstudeerfase, (2) samenhang van toetsing
probleemgestuurd onderwijs en
vakaanbod in het derde semester van de
kernfase, en (3) duurzaam samen werken
in en met de basisscholen.
Faculteit Educatie
• Master Leraar Nederlands *
• Master Leraar Engels *
• Master Leraar Algemene Economie *
• Master Leraar Wiskunde *
Faculteit Economie en Management
• Master of International Business
Groei en krimp in masteropleidingen
In 2010 is de Master Musculoskeletale revalidatie voorbereid.
Deze zal waarschijnlijk in 2011 van start gaan.
In 2010 is gestart met de internationale Master of Arts Therapies
in samenwerking met de Katholische Fachhochschule
Freiburg.
De in 2010 geaccrediteerde master International Business
van de Faculteit Economie en Management zal in 2011 niet in
de huidige vorm worden aangeboden. We onderzoeken of er
een nieuwe, voor het werkveld relevante, bedrijfseconomische
master kan worden gestart.
De master Telecommunication Management wordt stopgezet
of (deels) ondergebracht bij onderwijsinstituten buiten de
HAN.
tendekkende subsidies voor een opstartperiode. Niet-bekostigde
masters worden zonder enige subsidie, dus voor eigen
rekening en risico, aangeboden door de HAN.
Het ministerie van OCW heeft in 2010 een subsidie toegekend
aan de masteropleidingen Automotive Systems, Molecular
Life Sciences en Neurorevalidatie.
3.5 Ondernemerschap
De HAN heeft een eigen expertisecentrum voor het stimuleren
van ondernemendheid en ondernemerschap: het Centrum
voor Ondernemerschap (CvO). Het CvO richt zich op studenten,
docenten, werknemers en (potentiële) ondernemers. Om
het ondernemerschap te stimuleren participeert CvO in twee
projecten voor technostarters: KERN en RADAR. Innovatieve
ondernemers, maar ook studenten en medewerkers, kunnen
bij deze fondsen financiering krijgen, begeleiding bij octrooien
en bij het businessplan. Ook is het CvO nauw betrokken bij de
Young Business Society (YOB). Dit is een HAN-netwerk van
ruim 300 studenten en alumni met (interesse in) een eigen
bedrijf.
Centrum voor Ondernemerschap
Bedragen x €1.000 2006 2007 2008 2009 2010
Omzet 722 925 1.413 1.804 1.523
Resultaat 23 11 11 4 17
* Bekostigde masteropleiding
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
53

[ Gerbert Sipman]
Sinds februari sparren drie Vonkengroepen
– één per aandachts gebied – over
hun thema. Tijdens deze exploratie
verkennen ze het vraagstuk uiteindelijk
op drie niveaus: persoonlijk, als team en
organisatiebreed. Daarna, maar zover
zijn we nog niet, komen we samen
tot een plan en tot enkele experimenten.
Met het project ondersteun ik
het onderzoek van Jürg naar de
toepasbaarheid van ‘Vonken van
vernieuwing’ voor verschillende
onderwijscontexten. Om in de materie
thuis te raken volgde ik Jürgs train de
trainer-traject, waarin hij opleiders
In 2010 hebben 250 studenten één van de minoren van het
CvO gevolgd. De minor Ondernemerschap is één van de meest
gekozen minoren binnen de HAN. Daarnaast zijn er binnen
verschillende opleidingen programma’s over ondernemerschap
ontwikkeld die onderdeel gaan vormen van de reguliere
opleiding. Er is een masterclass Ondernemerschap gegeven
voor docenten van de HAN en een collega-hogeschool. In het
kader van de ‘Ondernemer voor de klas-dag’ zijn er op basisscholen
ongeveer 40 gastlessen verzorgd door ondernemers.
In juli heeft het CvO samen met ArtEZ een internationaal Ondernemerschapcongres,
IntEnt, georganiseerd. Er waren 130
deelnemers uit ongeveer 30 landen.
De omzet van het CvO was in 2010 €1,5 miljoen. Dit is iets lager
dan in 2009. De oorzaak hiervoor is dat het project go! meer
activiteiten kende in het jaar 2009. Winst is niet het primaire
doel van het CvO: we richten ons op het bieden van kwaliteit en
het continueren van onze activiteiten. In 2010 werd er wel een
bescheiden winst gerealiseerd van €16.706.
Lector Ondernemerschap
Op 1 mei 2010 is dr. Sharda Nandram als lector Ondernemerschap
bij de Faculteit Economie en Management gestart. De
lector zal met de kenniskring vooral onderzoek gaan doen
naar de effectiviteit van de verschillende ondernemerschapsprogramma’s
en de manier waarop ondernemend gedrag
kan worden gestimuleerd. Sharda Nandram zal ook parttime
verbonden blijven aan het Center voor Entrepreneurship van
Nijenrode Business Universiteit.
Gelderland Onderneemt! (go!)
go! is een samenwerkingverband tussen ArtEZ hogeschool
voor de kunsten, de HAN en de Radboud Universiteit Nijmegen
met als doel ondernemerschap in de regio te bevorderen.
In 2008 is het project gestart en het zal in principe tot en met
2011 doorlopen. De resultaten zijn over het geheel genomen
goed. go! heeft nu al meer mensen bereikt dan als doel was
gesteld voor eind 2011. Ook het gewenste aantal groeiende
bedrijven ligt op koers. Het aantal starters is tot nu toe achtergebleven
bij de verwachting. Dit komt mede doordat de
infrastructuur bij ArtEZ en de Radboud Universiteit pas later
gerealiseerd werd. Daarnaast blijft het aantal starters achter
door de economische crisis. Mogelijk wordt er in 2011 nog een
inhaalslag gemaakt.
go! Doelstellingen en realisatie
Activiteit
Bereikte studenten
oriëntatie
ondernemerschap
Deelnemers
masterclasses
docenten
Deelnemers startersvolgsysteem
Starters
bedrijf bij KvK bekend
Groeiers
5 personeelsleden
binnen 5 jaar
Doel
einde
2011
Realisatie
eerste
3 jaar
Gerealiseerd
eind 2010
% van doel
einde 2011
25.000 26.662 107%
112 168 150%
1.400 1.213 87%
800 403 50%
80 70 88%
54

wegwijs maakt in systemisch begeleiden,
adviseren en onderzoeken. En inmiddels
ben ik begonnen aan de opleiding
Systemische Pedagogiek; dat zegt wel wat
over mijn enthousiasme voor systemisch
werken binnen het onderwijs!’
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
55

Jürg Thölke is lector Innovatie van
leren in organisaties. Hij ontwikkelt,
beschrijft en toetst concepten om het
leervermogen van mensen in organisaties
te vergroten, zodat ver an deringen van
binnenuit kunnen ontstaan. ‘Vonken van
3.5.1 Ondernemende HAN-studenten
Ondernemerschap leeft en de ervaring leert dat studenten
te interesseren zijn voor ondernemerschap. Zo zijn jaarlijks
al zo’n 500 ondernemende studenten betrokken bij de zogenaamde
HAN Student Companies. Meerwaarde hierbij is dat
studenten vaak samenwerken met studenten uit andere studierichtingen
in multidisciplinaire projecten, iets dat later in de
beroepspraktijk gebruikelijk is.
We geven hier enkele voorbeelden van geslaagde projecten uit
2010.
Studenten bedenken het duurzame Dorp van overmorgen
Het project is een samenwerking van studenten en docenten
van verschillende HAN-instituten en Siza, een organisatie die
zorg biedt en diensten verleent aan mensen met een handicap.
Doel is om concrete initiatieven te ontwikkelen die de locatie
Het Dorp in Arnhem verder kunnen ontwikkelen en voorbereiden
op de toekomst. Siza was zeer enthousiast over de multidisciplinaire
inbreng vanuit verschillende studierichtingen.
Mede naar aanleiding van dit project zal men verder gaan met
het ontwikkelen van een zorghotel voor mensen mét en zonder
handicap.
ProRail Battle of Concepts
ProRail werkt aan een aantal projecten dat in de komende jaren
moet leiden tot verbetering van de klanttevredenheid. Bij de
door ProRail geïnitieerde Battle of Concepts stelde men de volgende
vraag: ‘hoe kunnen reizigers beter geïnformeerd worden
56

Het Tuimelhuis: een educatieve woning
Het Tuimelhuis is een educatieve, demontabele woning, bestaande
uit een frame van twintig panelen. Elk paneel vertegenvernieuwing’
is één van deze concepten.
Uit prak tijkonderzoek moet blijken of
de methode een meetbare bijdrage levert
aan innovatie van leren in organisaties en
in welke contexten deze meer of minder
werkt.
‘Een lerende organisatie willen
worden, het klinkt als een vernieuwend
modeverschijnsel. ‘Alsof we dat nog niet
zijn’, zeg ik dan. Leren doe je namelijk
altijd. En overal. Tijdens je studie, op
je werk, in contact met anderen en in je
huwelijk. Dát je leert is dus duidelijk,
veel interessanter is wát je leert. Krijg
je als docent bijvoorbeeld aangeleerd
dat je ‘het altijd moet weten’ of leer je
het niet weten toe te laten en dus zelf
lerend te zijn? Vanuit die invalshoek zie
tijdens zeer grote verstoringen?’ Van de liefst 90 concepten die
de jury ontving werd het concept van Cindy Gloudemans en
Tim Leconte, studenten Digitale Communicatie van de HAN,
beloond met de eerste plaats.
warmte langer vasthoudt dan huidige boilers en is aanzienlijk
kleiner van afmeting. Eco-Block ontving een geldbedrag van
€10.000 omdat het de meeste voorkeursstemmen had gekregen
via internet.
Burgemeester Dalesprijs voor studenten Culturele en
Maatschappelijke Vorming
De 14e Burgemeester Dalesprijs van de gemeente Nijmegen is
uitgereikt aan drie studenten die afgestudeerd zijn bij de HANopleiding
Culturele en Maatschappelijke Vorming. Zij ontvingen
de prijs voor hun methode voor voorlichting over homo- en
biseksualiteit aan groep 7 en 8 van het basisonderwijs. De methode
is ontwikkeld in opdracht van het COC Nijmegen.
GasTerra waardeert HAN-studenten
De projecten Eco-Block en de Warmtebuddy verworven een
gedeelde derde plaats in de Gas Terra Transitie Jaarprijs. Deze
is voor studenten die innovatieve, originele maar vooral in
de praktijk toepasbare ideeën aandragen die het gebruik van
energie schoner en efficiënter maken. Eco-Block is een systeem
waarbij de grootste huishoudelijke energieverbruikers (wasmachine,
droogtrommel, vaatwasser en koelkast) direct kunnen
worden verbonden aan een microwarmtekrachtkoppeling.
Hierdoor verschuift de opwekking van warmte van elektriciteit
naar gas, waarbij tevens elektrische energie wordt opgewekt.
De afvalwarmte wordt gebufferd in een oplaadbare warmtebatterij
en afgegeven aan water voor de apparaten. Een regelaar
zorgt ervoor dat de apparaten uiterst efficiënt met hun energie
omgaan. De Warmtebuddy is een oplaadbare batterij die
Student Company TapeMate wint regiofinale
In de strijd om de titel ‘Beste mbo- en hbo-studentenbedrijf
van de provincies Gelderland en Overijssel’ viel TapeMate in
de prijzen. Dit is een bedrijf van zes HAN-studenten Sport
Gezondheid en Management. Zij bedachten een product voor
fysiotherapeuten en sportverzorgers waarmee het mogelijk is
om de knie, kuiten en hamstrings makkelijker in te tapen.
EcoTuk B.V. wint Wozzie Award.
Apple-oprichter Steve ‘The Woz’ Wozniak heeft op de Meet the
Future, Science & Technology Summit 2010 de eerste Nederlandse
Wozzie uitgereikt. De prijs voor het beste bèta-idee ging
naar vier voormalige studenten van de HAN die gezamenlijk
de EcoTuk hebben ontworpen. De EcoTuk is een schone variant
van de traditionele tuktuk, het populaire vervoermiddel dat in
veel Aziatische steden bijdraagt aan ernstige luchtvervuiling.
De EcoTuk verbruikt 40% minder brandstof. De vervuiling
neemt evenredig af. Aan de prijs is een geldbedrag verbonden
van €10.000.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
57

[Jürg Thölke]
je dat het huidige concept van leren én
de daarbij passende leervormen in de
onderwijspraktijk aan vernieuwing toe
zijn.
De verslagen over veranderingen en
innoveren staan vol met woorden die
stellen dat bottom-up en top-down
worden gecombineerd, maar de
werkelijkheid is meestal anders. Wat
staat je als veranderaar dan te doen om
daadwerkelijk medium en message
te combineren? En hoe hanteer je
als professional de instrumenten die
daarvoor worden aangereikt? De door
mij aangedragen oplossingen komen zeer
dichtbij de persoon en bij onze dagelijkse
relaties. Of, in de woorden van Wim van
der Donk, Secretaris van de Koningin
woordigt een bedrijf, sector of vakgebied binnen de techniek
en wetenschap. Het biedt kinderen een betekenisvolle leeromgeving,
die de echte wereld de school binnen brengt, nieuwsgierigheid
wekt, vragen oproept en uitnodigt zelf te doen. Het
Tuimelhuis is ontwikkeld door de pabo-studenten Sander Fielt
en Erik Slag en de bouwkundestudenten Lienke Clijsen en Rick
van de Poll. Door hun samenwerking werd de pedagogischdidactische
kennis van de pabo-studenten gecombineerd met
de technische kennis van de bouwkundestudenten. De studenten
namen deel aan een prijsvraag en wonnen daarmee een
reis met de Beagle.
HAN-studenten vormen beste financiële team van Nederland
Op 10 juni 2010 zijn zes studenten van de HAN verkozen tot
het beste financiële hbo-team van Nederland. Met hun advies
over de problematiek rond de hypotheekaftrek wonnen zij de
hbo Talentenprijs Financieel Management.
3.6 De HAN in verbinding met de regio
In een voortdurende wisselwerking met de ons omringende bedrijven,
instellingen en overheden leveren we een herkenbare
bijdrage aan de regionale sociaaleconomische speerpunten.
Wij zoeken naar structurele relaties en partnerships rondom
concrete thema’s en focusgebieden.
HAN Ondernemersdesk
Sinds 2009 kunnen ondernemers zich richten tot de HAN
Ondernemersdesk. Dit is een centraal loket voor bedrijven en
instellingen. Hier beantwoorden we vragen van ondernemers.
Het kan gaan over de opleidingsmogelijkheden die de HAN
biedt aan het bedrijfsleven met het oog op de employability van
medewerkers. Ook helpt de ondernemersdesk organisaties
om studenten te vinden voor een stage of afstudeeropdracht.
Tenslotte ondersteunen we ondernemers en werknemers bij
vragen rond de erkenning van Eerder Verworven Competenties
(EVC’s). In 2010 steeg het aantal binnengekomen telefoongesprekken
naar 6.237 (3.848 in 2009), het aantal geregistreerde
stageaanvragen steeg naar 1.164 (833 in 2009), het aantal geregistreerde
vragen over cursussen en opleidingen is licht toegenomen
van 656 in 2009 naar 766, ook de vraag naar EVC’s
groeide.
RAAK-subsidies
Sinds 2004 kennen we de subsidieregeling RAAK: regionale
aandacht en actie voor kenniscirculatie. De regeling heeft tot
doel dat bedrijven en instellingen kennis en ervaring delen met
hogescholen en vice versa. In de uitwisseling participeren lectoren,
docenten/onderzoekers, studenten en partners uit het
werkveld. De HAN is een hogeschool die relatief veel projecten
realiseert. Uit een tussenevaluatie van RAAK blijkt dat er in
de projecten inderdaad praktisch bruikbare kennis wordt ontwikkeld
en gedeeld. Dit draagt bij tot onderwijsvernieuwing.
Ook het praktijkgericht onderzoek op hogescholen krijgt een
impuls, wat weer ten goede komt aan de bijdrage die de hogeschool
met haar onderzoek kan leveren aan innovatie van de
beroepspraktijk.
58

Noord Brabant: ‘We moeten leren meer
aan te vonken dan af te vinken’.
Ik zet ‘Vonken van vernieuwing’ – ook
een vorm van participatief vernieuwen - in
om te experimenteren met het versterken
van het leervermogen van mensen in
organisaties. De methode is gericht op
het samen leren en is zeer down-toearth
en resultaatgericht. Vonken helpt
projectteams juist daardoor hun eigen
(blijvende) veranderingen te realiseren.
Mijn lectoraat werkt onder andere
samen met ECL in Engeland dat al
langer succesvol experimenteert met
het systemisch perspectief in het
onderwijs. Systemisch betekent kijken
naar het geheel en naar onderliggende
dynamieken; niet alleen naar de
Toewijzing Automotive Center of Expertise
In 2010 kon een aantal hogescholen in aanmerking komen
voor het starten van een technisch centrum. De HAN heeft
hierbij twee technische centra aangevraagd het Automotive
Center of Expertise (samen met Fontys Hogescholen) en het
Center of Expertise Chemie. Op 26 januari 2011 heeft staatssecretaris
Halbe Zijlstra aan de HAN en Fontys gezamenlijk het
Automotive Center of Expertise toegewezen.
Met een totaalbudget van €10 miljoen, waarvan €5 miljoen
subsidie en €5 miljoen bijdragen van bedrijven, provinciale en
regionale overheden en de instellingen zelf, geven HAN en
Fontys in de komende vijf jaar vorm aan dit centrum.
Hoewel het Center of Expertise Chemie buiten de prijzen viel
was de beoordeling van het businessplan zodanig positief dat
de HAN besloten heeft zelf, zij het in een andere vorm, uitwerking
te geven aan dit centrum.
HBO Kenniscentrum in de Achterhoek
Als vervolg op het onderzoek naar de wenselijkheid van hboonderwijs
in de Achterhoek is de HAN in samenwerking met
de gemeente Doetinchem en het Graafschap College, gestart
met de ontwikkeling van een HBO Kenniscentrum Achterhoek.
Voor de uitvoering hiervan hebben we een programmadirecteur
aangesteld. Het gaat om een herkenbaar decentraal kennistransfer
en –oplaadpunt, dat voor individuele deelnemers,
groepen en bedrijven en instellingen bereikbaar en toegankelijk
is.
Het HBO Kenniscentrum Achterhoek heeft drie pijlers:
• het bieden van toegankelijk en bereikbaar vervolgonderwijs
voor leerlingen uit havo, vwo en mbo;
• verhoging van het opleidingsniveau door activiteiten voor
Leven Lang Leren voor werkenden en werklozen met minimaal
mbo-4 opleidingsniveau;
• versterking van de innovatiekracht door het doen van en
toegankelijk maken van hbo–onderzoek en dienstverlening
voor bedrijven en instellingen.
Kennisvalorisatie
Met de ondertekening van het zogenaamde landelijke kennisvalorisatieakkoord
eind 2008 behoort valorisatie tot een
van de kernactiviteiten van de hogeschool. Concreet houdt dit
in dat wij tot taak hebben om kennis te vertalen in concrete
producten, diensten en bedrijvigheid. In 2010 hebben we met
een aantal regionale partijen een gezamenlijke aanvraag opgesteld
voor de subsidieregeling Kennisvalorisatie. Het doel
van deze samenwerking is om te komen tot een regionale infrastructuur
voor kennisvalorisatie. Daarbij kiest elke instelling
in de ontwikkelfase voor een duidelijke inhoudelijke focus,
gebaseerd op de economische speerpunten in de regio.
De HAN heeft gekozen voor het thema duurzame energie.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
59

[Jürg Thölke]
aard van de afzonderlijke elementen.
Een voorwaarde hiervoor is een
verhoogde sensitiviteit om waar te
nemen, bijvoorbeeld: wat heeft een
persoon, groep of organisatie geleerd
om als ‘normaal’ te zien? Welke oude
leerpatronen zijn ingebakken? Welke zijn
dienend, welke minder? Wat zijn de do’s
en don’ts van een groep of organisatie?
Die systemische component wordt
nog niet breed geaccepteerd, terwijl
ik verwacht dat die – zeker binnen
de onderwijswereld – een hoge en
aantoonbare toegevoegde waarde heeft.
En als dat zo is, wat zijn dan de werkbare
ingrediënten van dit perspectief? Hoe
dragen we die vervolgens over op anderen
binnen de organisatie en welke ‘taal’
Expertisecentrum Leven Lang Leren
De HAN krijgt €1,2 miljoen subsidie uit de stimuleringsregeling
‘Leven Lang Leren HBO 2009’ om zich te ontwikkelen tot
één van de landelijke expertisecentra op het terrein van Leven
Lang Leren. In het voorjaar van 2010 is een start gemaakt met
de uitvoering van het project met als programmalijnen:
• verankering van Leven Lang Leren in beleid en bestuur;
• aanpassen van de organisatie op een Leven Lang Leren;
• ontwikkelen van aantrekkelijke opleidingsarrangementen;
• versterken van de marktvraag;
• kennisdelen en vergroten deskundigheid van medewerkers.
Voor 2011 is een vervolgsubsidie verkregen.
HAN Smart Business Center
HAN Smart Business Center is een netwerk van regionale ondernemers
en lectoren van de HAN. Het doel van dit netwerk is
om samen kennis te ontwikkelen, uit te wisselen en toe te passen
ter vergroting van de toegevoegde waarde van het MKB.
Ongeveer negentig middelgrote en kleine bedrijven zijn lid van
het Smart Business Center. In 2010 zijn er rond de veertig projecten
uitgevoerd bij individuele bedrijven. Daarnaast zijn er
bedrijfsbezoeken afgelegd en hebben we netwerkbijeenkomsten
gerealiseerd rond de thema’s Lean Management, Ondernemen
in China en Toegepaste Innovaties met nanotechnologie.
Project Zorgalliantie.nu!
In maart 2010 is het project Zorgalliantie.nu! van start gegaan.
Dit is een netwerk van zo’n twintig ondernemingen in de zorg
dat voortkomt uit een initiatief van het HAN Smart Business
Center. Adviesbureau K+V verzorgt het projectmanagement.
Het werkgebied is Gelderland en de omringende provincies.
Door kennisuitwisseling en samenwerking willen we innovaties
in de zorgsector bevorderen. Dit doet Zorgalliantie.nu! door in
te spelen op vraagstukken van vandaag en morgen rond onder
meer vraaggestuurde zorg en dienstverlening, zorggericht
bouwen en domotica, innovatie en ondernemerschap, als ook
arbeidsmarktvraagstukken. Verschillende lectoraten ontwikkelen
kennis en oplossingen voor vraagstukken die zijn aangedragen
in het netwerk. Hierbij maakten we gebruik van de
beschikbare innovatievouchers voor de zorg. In 2010 heeft dit
geleid tot een nulmeting voor de onderzoekslijnen ‘ondernemerschap
en innovatie’ en ‘zorggericht bouwen en domotica’.
In de wijk Malburgen in Arnhem (een “Vogelaarwijk”) is het
project ‘vraaggerichte dienstverlening’ van start gegaan. Het
onderzoek heeft als doel om te komen tot verbetervoorstellen
ten aanzien van te leveren diensten en producten door zorgaanbieders
in de wijk. Ook wil men de informele zorg activeren,
zodat de zorguitgaven op wijkniveau omlaag gaan. Voor 2011 is
een jaarprogramma geformuleerd.
Jeugdwerkloosheid
De HAN participeert in twee convenanten, één voor regio
Arnhem en één voor regio Nijmegen, in het kader van het landelijk
actieplan Jeugdwerkloosheid. We richten ons daarbij
met name op het tegengaan van werkloosheid onder jonge hoger
opgeleiden.
60

gebruiken we om aan te sluiten bij het
beroepenveld?
De onderzoeksdata verzamel ik bij de
verschillende projecten die inmiddels
lopen, waaronder die bij de Pabo Arnhem.
Daarvoor zijn mensen nodig die
praktijkgericht kunnen onderzoeken en
mensen en groepen kunnen begeleiden
bij deze manier van werken. In die
combinatie ligt wellicht ook de toekomst
van de HAN als University of Applied
Sciences. Geen onderzoek over mensen,
maar met mensen: vanuit systemisch
perspectief het creatief potentieel van de
groep inzetten om zelf, van binnenuit,
praktijkgerichte en breed gedragen
innovaties te bewerkstelligen.’
Quick Response Manufacturing Centre
In oktober 2010 is bij de HAN het eerste Quick Response Manufacturing
Center buiten de Verenigde Staten geopend. QRM
is een doorontwikkeling van de Lean-strategie waarmee organisaties
hun reactiesnelheid en flexibiliteit kunnen vergroten
door het continu verkorten van de orderlooptijden, gerelateerd
aan alle bedrijfsactiviteiten (productie, productontwerpen,
ontwikkeling, etc.). Vanuit dit center worden – onder grote
belangstelling –Lean-events voor het bedrijfsleven georganiseerd.
Fablab
In 2010 heeft de HAN het Fablab Arnhem ingericht. Dit is een
hightech werk- en ontmoetingplaats waar ideeën worden gegenereerd,
gevisualiseerd en gematerialiseerd via 2D- en 3Dapparatuur.
Het is een inspiratieplek voor iedereen met een
idee: ontwerpers, uitvinders, starters, studenten en bedrijven.
Het primaire doel van het Fablab is het versterken van de band
tussen onderwijs en bedrijfsleven in de regio door bij te dragen
aan een inspirerend en duurzaam klimaat.
3.7 Internationalisering
Om de internationalisering binnen onze organisatie een prominente
plek te geven werken we met een strategisch beleidsplan
voor internationalisering. De uitgangspunten van dit beleid
zijn de volgende.
• Mainstreaming
Internationalisering moet onderdeel zijn van de reguliere
activiteiten van opleidingen.
• Internationalisation at home
We bieden een leeromgeving die studenten en medewerkers
de mogelijkheid biedt om internationale en interculturele
competenties te ontwikkelen.
• Decentrale invulling
De opleidingen geven zelf invulling aan de internationale
en interculturele dimensies. Dit doen zij op een manier
die aansluit bij de specifieke behoeften van het vakgebied,
de studenten en bij de binnen de opleiding aanwezige
expertise.
HAN Creative Masterclasses
Op dinsdag 30 november vond de 11e HAN Creative Masterclass
plaats met als thema: ‘The Future of Cities. Een pleidooi
voor een andere kijk op stedelijke ontwikkeling.’ Arnhem en
Nijmegen dienen creatief om te gaan met krimp en crisis, zo
stelden David Barrie, de bekroonde documentairemaker en
maatschappelijk ondernemer, en Fred Pearce, journalist voor
onder andere The Guardian en The Independent en schrijver
van diverse geruchtmakende milieuboeken.
Stage en studie in het buitenland
De HAN wil haar studenten goed voorbereiden op een steeds
internationaler wordende arbeidsmarkt en moedigt daarom
haar studenten aan een buitenlandse stage- of studieperiode
op te nemen in hun studieloopbaantraject. In het cursusjaar
2009-2010 zijn er 798 HAN-studenten naar het buitenland
gegaan. Hiervan gingen 474 studenten een studie volgen. De
overige 324 deden een stage. Hoewel de EU belang hecht aan
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
61

Internationale ‘degree seeking’ studenten uit Europa
Oekraïens
Bulgaars
Frans
Europees overig
Belgisch
Brits
de fysieke mobiliteit van studenten zal het aantal voor Nederland
beschikbare beurzen niet verder toenemen. Als HAN stimuleren
we door middel van een eigen beursprogramma de
studenten die in het buitenland willen studeren (of stagelopen
in het kader van de studie). In 2010 is de totale mobiliteit van
de studenten toegenomen.
Duits
Inkomende studenten
Het sturen van studenten naar Europese internationale partners
creëert verantwoordelijkheid voor de ontvangst van studenten
van partnerinstellingen in en buiten Europa. De ontvangst
en het opleiden van internationale studenten verandert
ook de cultuur van de opleidingen zelf. Er komt nieuwe kennis
en informatie in de organisatie. Deze cultuurontwikkeling
zorgt voor een meer internationaal leef- en werkklimaat. In het
afgelopen jaar ontving de HAN 249 uitwisselingsstudenten.
Hiervan kwamen er 213 voor studie, 36 studenten verkregen
met hulp van de HAN een stageplaats.
Internationale ‘degree seeking’ studenten
Op 1 oktober 2011 studeerden er 2.285 internationale studenten
aan de bacheloropleidingen van de HAN. Deze zogeheten
‘degree seeking students’ zijn studenten die niet beschikken
over de Nederlandse nationaliteit. Ze hebben in het buitenland
een passende vooropleiding gevolgd en studeren aan de HAN
met het doel om een bachelortitel te behalen. De HAN biedt
voor deze groep zes Engelstalige en vier Duitstalige opleidingen
aan. Er is ook een groep studenten (484 personen) die voldoende
Nederlands beheerst, of leert, om deel te nemen aan
een reguliere Nederlandstalige opleiding.
Duitsland 1759
Europa overig 69
Bulgarije 25
Frankrijk 20
Oekraïene 20
België 17
Groot Brittanië 11
Europees overig
Turkije 9
Roemenië 9
Italië 7
Polen 6
Oostenrijk 6
Slowakije 3
Zweden 3
Zwitserland 3
Letland 3
Griekenland 2
Denemarken 2
Tsjechië 2
Ierland 2
Albanië 2
Overige 10
62

Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
63

Het aantal ‘degree seeking’ studenten is sterk toegenomen. In
het voorafgaande jaar bedroeg het aantal nog 1.862 studenten.
Dit komt in de eerste plaats door een toename van het aantal
studenten dat deelneemt aan Duitstalige bachelor opleidingen
(+29 %). Ook de belangstelling voor de Engelstalige bacheloropleidingen
nam sterk toe (+26%).
Staf- en docentmobiliteit
De mobiliteit van docenten op de HAN is groot. Zij participeren
in internationale congressen, netwerken en onderzoeksgroepen.
Ook publiceren zij internationaal en geven gastcolleges
in het buitenland en zijn soms onderdeel van courses als
visiting lecturer. Betrouwbare cijfers zijn echter niet voorhanden.
De registratie van mobiliteit van personeel gebeurt decentraal
en is onvoldoende afgestemd op elkaar om zinvolle overzichten
en vergelijkingen te kunnen maken. In 2011 wordt de
registratie verbeterd.
Speciale activiteiten in 2010
De positie van het HAN Talencentrum is versterkt. Er zijn instellingsbrede
afspraken gemaakt om de gewenste kennis en
vaardigheid van het Engels door het Talencentrum te laten toetsen
en te vergroten, wanneer wordt les gegeven in het Engels.
Ook is bij verschillende opleidingen en instituten een Engelse
talentoets afgenomen en worden de kennis en vaardigheden in
het Engels vergroot.
64

Buitenlandse studenten naar opleiding
Bachelor duits
2009 2010 Ontwikkeling
2009 - 2010
Sozialpädagogik 688 840 22,1%
Kulturelle Sozialpädagogik 65 90 38,5%
Logopädie 163 250 53,4%
Physiotherapie 11 14 27,3%
Totaal 927 1194 28,8%
Bachelor engels
International Business and Management Studies 185 223 20,5%
Logistics Management (Economics) 100 120 20,0%
Communication 62 95 53,2%
Life Sciences 74 82 10,8%
Business Management Studies 30 45 50,0%
MER 31 42 35,5%
Totaal 482 607 25,9%
Bachelor nederlands
voor buitenlandse
studenten
Fysiotherapie 86 90 4,7%
Leraar 2e gr in Duits 65 60 -7,7%
Creatieve therapie 50 56 12,0%
Sociaal pedagogische hulpverlening 42 48 14,3%
Ergotherapie 30 29 -3,3%
Culturele en maatschappelijke vorming 19 25 31,6%
Overige 161 176 9,3%
Totaal 453 484 6,8%
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
65

4 ORGANISATIE-
ONTWIKKELING

Bert de Swart is lector Neurorevalidatie
bij de HAN. Hij
bege leidt praktijkonderzoek van
bachelorstudenten, vooral die van de
opleidingen Ergotherapie, Logopedie en
Fysiotherapie. De Swart is ook verbonden
aan het UMC St Radboud en heeft
daarmee een uitstekende uitvalsbasis om
wetenschappelijk onderzoek te verbinden
aan de beroepspraktijk.
‘Toegepast onderzoek maakt de
vertaalslag van wetenschappelijke
vondsten naar de praktijk. Laat ik dat
schetsen aan de hand van een concreet
voorbeeld uit het vakgebied van de
Logopedie. Dankzij wetenschappelijk
4.1 De HAN als werkgever
Het realiseren van onze doelstellingen kan alleen met goede en
tevreden medewerkers. Daartoe zijn een goede organisatie en
een aantrekkelijke werkomgeving nodig.
Het personeel van de HAN bestaat uit 2.984 personen in 2.283
fte. Deze groep bestaat voor 60,6% uit docenten (Onderwijzend
Personeel) en voor 39,4% uit ondersteunende functionarissen
en management (Onderwijs Beheer Personeel).
Doelstellingen en resultaten
In het Instellingsplan 2008-2012 zijn twee resultaatafspraken
gemaakt:
• de gemiddelde medewerkertevredenheid van de HAN ligt
in 2012 op of boven het cijfer 7,8;
• In 2012 voelt 75% van de medewerkers zich betrokken bij de
strategie van de HAN.
Aan de eerste doelstelling voldoen we bijna. De gemiddelde
tevredenheid ligt op een 7,7.
De tweede doelstelling halen we nog niet; 48% van de medewerkers
geeft aan dat zij zich betrokken voelen bij de doelstellingen
uit het HAN Instellingsplan 2008-2012.
Bert de Swart:
‘Onderzoek doen is meer
dan een kunstje aanleren’
68

onderzoek kunnen we tegenwoordig
verschillende spraakstoornissen veel
beter onderscheiden. Afwijkingen die
vroeger - oneerbiedig gezegd - op één
grote hoop werden geveegd, blijken een
diversiteit aan achterliggende oorzaken
te hebben. Ieder met een eigen specifieke
aanpak.
Het UMC St Radboud en het UMC
Utrecht ontrafelden de diverse
stoornissen; voor de vertaling van de
wetenschappelijke uitkomsten naar de
praktijk benaderden ze de HAN. Het
doel: het ontwikkelen, valideren en
normeren van een gestandaardiseerd
diagnostisch instrument voor de
beroepspraktijk. We maken daarvoor
gebruik van een articulatietest, het
4.2 De tevredenheid van medewerkers
Medewerkertevredenheid 2006-2010 1 en doel 2012
De HAN laat elk jaar het zogeheten medewerkertevredenheidsonderzoek
uitvoeren door bureau IOWO uit Nijmegen. De
vragen zijn door 1.728 personen beantwoord. In 2010 stabiliseerde
het cijfer voor de gemiddelde medewerkertevredenheid
zich op een 7,7 nadat we de jaren daarvoor een voortdurend
stijgende lijn gezien hebben.
8
Doel 2010 en 2012: minimaal 7,8
7,7 7,7
Uit deze cijfers blijkt dat de medewerkers bij de HAN in 2010
het meest tevreden zijn over de inhoud van hun werk, het samenwerken
met collega’s, de sfeer en de mogelijkheden om
zelf een bijdrage te leveren aan de doelstellingen van de afdeling.
Het werk is afwisselend en sluit goed aan bij de eigen
competenties. Steeds meer docenten zijn tevreden over de
roostering. Men ervaart de werksituatie als veilig. Op de punten
beschikbaarheid en inrichting van de werkplek is in 2010
aanmerkelijke vooruitgang geboekt ten opzichte van 2009.
7,3
7,5
Minder positief zijn de medewerkers over de beloning in relatie
tot de zwaarte van de functie (overigens laat het hierna
genoemde Effectory onderzoek zien dat landelijk gezien de tevredenheid
over de beloning bij de HAN goed is), de interne
communicatie, de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op
het beleid en op de werkomstandigheden. De facilitering van
de medewerker in zijn taakuitoefening vraagt ook aandacht.
7
2006 2008 2009 2010
1 In 2007 heeft geen medewerkertevredenheidsonderzoek plaatsgevonden omdat er in dat jaar
ook een Preventief Medisch Onderzoek gehouden werd.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
69

[Bert de Swart]
Computer Articulatie Instrument.
De CAI wordt bij 1.120 kinderen in de
leeftijdscategorie van twee tot zeven jaar
afgenomen.
Bachelorstudenten van de HAN
en andere hogescholen helpen om
de data te verzamelen voor het
valideren en normeren van de CAI,
maar beantwoorden ook een eigen
onderzoeksvraag waarop zij afstuderen.
De studenten krijgen vanuit het
projectteam de nodige ondersteuning om
het onderzoek in zijn geheel te dienen én
om hun subonderzoek handen en voeten
te geven. Natuurlijk kun je jonge mensen
‘gewoon op pad sturen’ om gegevens te
vergaren, maar daar leer je niets van: dan
pas je alleen een kunstje toe. Het lectoraat
Medewerkertevredenheid op onderdelen
Score
2009
Score
2010
Ontwikkeling
2009-2010
Medewerkertevredenheid totaal 7,7 7,7 0
Aansturing door leidinggevende 7,5 7,5 0
Invloed uitoefenen op beleidskeuzes afdeling 7,0 6,9 -
Afstemming werkzaamheden binnen afdeling 7,2 7,3 +
Interne communicatie binnen afdeling 6,9 6,9 0
Samenwerking met collega’s van afdeling 8,4 8,5 +
Eigen betrokkenheid bij afdeling 8,3 8,3 0
Roosters (alleen docenten) 6,8 7,1 +
Variatie in werkzaamheden 8,9 8,9 0
Aansluiten werkzaamheden bij competenties 8,6 8,7 +
Eigen bijdrage terugzien in realisatie afdelingsdoelstellingen 8,1 8,2 +
Invloed uitoefenen op taakinhoud 7,9 7,8 -
Invloed uitoefenen op werkomstandigheden 7,0 7,2 +
Werkdruk 7,6 7,7 +
Sfeer op eigen afdeling 8,3 8,3 0
Faciliteiten deskundigheidsbevordering 7,5 7,5 0
Mogelijkheden tot loopbaanontwikkeling 7,4 7,3 -
Beschikbaarheid van werkplek 7,9 8,2 +
Inrichting werkplek 7,4 7,6 +
Ondersteuning door andere afdelingen 7,3 7,4 +
ICT-voorzieningen 7,3 7,3 0
Beloning in relatie tot zwaarte functie 6,7 6,8 +
Veiligheid werksituatie 8,1 8,2 +
Algehele tevredenheid over werkomstandigheden 7,5 7,6 +
Algehele tevredenheid over werkinhoud 7,9 7,9 0
70

Er komt meer aandacht voor loopbaanontwikkeling en mobiliteit,
passend bij de veranderende eisen die we aan ons perinvesteert
in de studenten om ‘onderzoek
doen of daaraan bijdragen’ een vaste plek
in hun (toekomstige) wereld te geven.
We verdiepen de kennis die studenten
voor het onderzoek nodig hebben door
hen te scholen in de achtergrond en het
gebruik van het CAI-instrument. Verder
verwijzen we hen naar literatuur over
het onderwerp. Vanzelfsprekend leggen
we ook uit hoe het onderzoek in elkaar
zit, welke data we verzamelen, met
welke techniek, en hoe data verwerkt en
geanalyseerd moeten worden.
Daarnaast begeleiden we hen bij het
formuleren van een hypothese en
bij de opzet en uitvoering van hun
eigen deelonderzoek. Pas dan gaat de
student daadwerkelijk op pad om data
Onderzoek Effectory
Hoe tevreden ben je met je werkgever? Die vraag stelde het
onafhankelijke bureau Effectory het afgelopen jaar aan meer
dan 280.000 werknemers. De HAN behoorde tot de 50 genomineerde
‘Beste Werkgevers’. In de categorie ‘Meer dan 1.000
medewerkers’ eindigde de HAN met een gemiddelde score
van 7,8 als best genoteerde hoger-onderwijsinstelling op de
13e plaats. De HAN scoort in verhouding tot het landelijke gemiddelde
vooral goed op opleidingsmogelijkheden, aandacht
voor persoonlijke ontwikkeling en doorgroeimogelijkheden, de
contacten met collega’s, de inhoud van de werkzaamheden en
de beloning. Lager dan gemiddeld scoren de arbeidsomstandigheden
en de organisatie van het werk.
4.3 Betrokkenheid bij de strategie van de HAN
Aan de medewerkers is gevraagd aan te geven in welke mate zij
zich verbonden voelen met de doelstellingen van:
• opleiding/sub-unit,
• instituut/service unit,
• faculteit/Service Bedrijf,
• het instellingsplan van de HAN.
De verbondenheid van medewerkers met de HAN openbaart
zich het sterkst (gemiddeld 85% van de medewerkers) op het
niveau van de opleiding/subunit. Gemiddeld 70% van de medewerkers
geeft aan zich verbonden te voelen met de doelstellingen
van het instituut/service unit. Op het niveau faculteit/
Service Bedrijf geeft 54% aan dat zij zich verbonden voelen met
de doelstellingen op dit niveau van de organisatie. De verbondenheid
van medewerkers met de doelstellingen in het HAN
Instellingsplan 2008-2012 scoort het laagst. Met een score van
48% liggen we ver achter bij de resultaatafspraak voor 2012:
75% voelt zich betrokken bij de doelstellingen van de HAN.
4.4 Ombuiging faculteiten Techniek en
Educatie
Het eind 2009 ingezette beleid (ombuigingsoperatie) om via
een voorziening sociaal beleid op basis van vrijwillige mobiliteit
te komen tot structurele kostenbesparingen bij de faculteiten
Educatie en Techniek, is in 2010 uitgevoerd en op enkele
betrokkenen na afgerond. De doelstelling om het aantal fte bij
genoemde faculteiten met tenminste 40 fte te verminderen is
gerealiseerd, deels door herplaatsing, voor een aanzienlijk deel
binnen de hogeschool, en deels via regelingen die leidden tot
beëindiging van het dienstverband zonder gedwongen ontslagen,
en in voortdurend overleg met faculteitsraden, medezeggenschapsraad
en vakbonden.
4.5 Strategisch HRM-beleid
We hebben in 2010 een strategisch plan opgesteld voor het
HR-beleid van de HAN. Hierin schetsen we de volgende hoofdlijnen.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
71

[Bert de Swart]
te verzamelen. Ondanks dat de focus
ligt op het verrichten van onderzoek,
doen studenten tijdens het testen van
de kinderen ook nog een flink stuk
praktijkervaring op.
Het leerproces vooraf en ook tijdens
het onderzoek is heel belangrijk. Je
wilt studenten niet leren om een trucje
klakkeloos toe te passen, ze moeten leren
om zelf te denken, zelf een aanpak uit te
stippelen en zelf analyses uit te voeren en
conclusies te trekken. De projecten zijn
telkens zo opgezet dat ze verbinding met
het werkveld leggen: hoe beantwoord je
de vragen die daar leven het best? Dan
halen studenten ook daadwerkelijk
meerwaarde uit onderzoek: ze leren alle
facetten kennen, de uitkomst levert een
soneel stellen. In sommige gevallen zullen we ervoor kiezen
om gericht medewerkers te laten uitstromen naar een voor hen
passende functie.
De kwaliteit van de Resultaat & Ontwikkel-cyclus wordt verder
ontwikkeld. Naast de al bestaande aandacht voor de te leveren
prestaties komt er meer aandacht voor kennisontwikkeling,
een ondernemende houding, zelfstandigheid, vraag- en omgevingsgerichtheid.
Het leiderschap binnen de HAN stelt meer, en hogere, eisen.
Wij benoemen expliciet de leiderschapscompetenties en de visie
op leidinggeven binnen de HAN. We ondersteunen onze
leidinggevenden door middel van individuele en collectieve
opleiding, en ook door coaching.
Vanuit de toenemende internationalisering willen we de interculturele
competenties van onze medewerkers verdiepen en
verbreden.
Voor het grootste deel zullen we deze ambities realiseren met
ons huidige personeel. Daarom geven we veel aandacht aan
het verbeteren van de kwalificaties van medewerkers en het
vergroten van het lerend vermogen van de mensen in onze
organisatie. Ook dragen we zorg voor het scheppen van een
duurzaam gezond werkklimaat.
4.6 Goed werkgeverschap
daarbij passende primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden,
een uitdagende werkomgeving en de ruimte om invulling te
geven aan het eigen werk.
De Resultaat & Ontwikkel-cyclus
Bij de HAN sturen en beoordelen we onze medewerkers met
behulp van de Resultaat & Ontwikkel-cyclus.
Met ruim 63% van de medewerkers is in 2010 een R&O-gesprek
gevoerd. In 92% van de gesprekken zijn er resultaatafspraken
gemaakt. Minder vaak maakte men ontwikkelafspraken (60%
van de gesprekken).
Ziekteverzuim
Gemiddeld lag het ziekteverzuim in 2010 op 4,1%. Hiermee
is de hoogte van het ziekteverzuim gelijk gebleven aan 2009.
Doel voor 2012 is een ziekteverzuim van maximaal 4,0%.
Ziekteverzuim 2006-2010
5%
4
3,87%
4,54%
4,09% 4,10% 4,10%
De HAN voert een actief personeelsbeleid; medewerkers moeten
met plezier, in goede werkomstandigheden en vanuit voldoende
professionaliteit hun werk kunnen doen. We bieden
3
2006 2007 2008 2009 2010
72

ijdrage voor hun toekomstige werkveld
en de competentie ‘onderzoek doen’ staat
concreet op hun cv. Naast studenten zijn
natuurlijk ook docenten betrokken bij
de verschillende onderzoeken binnen
mijn lectoraat. Zij zijn aanwezig bij
Gezond zijn en blijven
In het Medewerkertevredenheidsonderzoek 2010 is een beperkt
aantal vragen opgenomen dat betrekking heeft op gezondheid/vitaliteit.
Het beweeggedrag van onze medewerkers
is gemiddeld, maar kan op een aantal plekken in de organisatie
beter. Ook blijkt dat op een aantal faculteiten wat te veel spanning
wordt ervaren, vooral op het werk maar ook thuis.
HAN Vitaal
In 2010 zijn ongeveer 500 health checks uitgevoerd door
Seneca, het HAN Expertisecentrum voor Sport, Arbeid en Gezondheid.
Er werden workshops aangeboden aan mensen die
verantwoord wilden trainen/sporten. Daarnaast verzorgden
we workshops yoga, tai chi, meditatie en stressreductie. Ook
realiseerden we vier workshops voor secretaresses rond het
thema ‘balans in het werk’.
Alle medewerkers van de HAN zijn in de gelegenheid deel te
nemen aan bedrijfsfitness van het eigen ‘Seneca’ in Nijmegen
of bij één van de Achmea Health Centra in Nederland. Bedrijfsfitness
wordt gefinancierd vanuit de decentrale arbeidsvoorwaardenmiddelen.
Werkplekken RSI-preventie
In 2010 hebben de medewerkers die binnen de HAN de werkplekken
instellen, een herhalingstraining gekregen. Er zijn in
2010 ongeveer 500 werkplekken ingesteld. Daarnaast zijn er
ongeveer 25 beeldschermbrillen aan HAN-medewerkers vergoed.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
73

[Bert de Swart]
onderzoeksbesprekingen, denken
mee over oplossingen, verzorgen de
scholing en spelen een faciliterende rol.
Deze opleiders zijn geïnteresseerd in
wetenschap, in onderzoek, maar willen
daarin nog meer praktijkervaring opdoen.
Het lectoraat betrekt hen bij elke stap,
waardoor ze gaandeweg leren.
Bovendien signaleren ze door die nauwe
betrokkenheid welke facetten van het
onderzoek in het voorbereidende traject
extra aandacht nodig hebben. Meer focus
bijvoorbeeld op de techniek die tijdens
het onderzoek wordt ingezet.
Of aanwijzingen bij de planning: zorg dat
je de kinderen binnen een half uur test,
daarna verslapt hun concentratie. Deze
‘aanwijzingen’ worden in de toekomstige
Griepprik
Voor het eerst heeft de HAN haar medewerkers de mogelijkheid
geboden om zich te laten inenten tegen griep. De medewerkers
konden zich laten vaccineren op de campus in Arnhem
en de campus in Nijmegen. Iets meer dan 200 medewerkers
hebben hiervan gebruik gemaakt.
Arbo
Afgelopen jaar is bij zes gebouwen van de HAN de Risico Inventarisatie
& Evaluatie (RI&E) hernieuwd. In de overige ongeveer
veertien HAN-gebouwen heeft de jaarlijkse rondgang
plaatsgevonden om de veiligheid en arbeidsomstandigheden
te controleren. Het proces van de RI&E is geëvalueerd met de
medezeggenschapsraad.
Vereniging van oud-medewerkers van de HAN
Sinds 1993 bestaat de Vereniging van Oud-Medewerkenden
(VOM). Het doel van de vereniging is om oud-medewerkers op
de hoogte te houden van de ontwikkelingen binnen de HAN.
Ook stellen we hen in de gelegenheid om onderlinge contacten
te onderhouden. De vereniging wordt actief ondersteund door
het College van Bestuur. In 2010 waren 182 mensen lid van de
VOM.
4.7 Professionalisering en professionele
cultuur
Masters en gepromoveerden binnen de HAN
In het Instellingsplan 2008-2012 heeft de HAN het streven
opgenomen dat in 2012 minimaal 10% van de docenten uit
promovendi of gepromoveerde medewerkers bestaat en 70%
van haar docenten over een mastergraad beschikt. Daarom zal
jaarlijks het opleidingsniveau van HAN-medewerkers en de
titel(s) die zij rechtsgeldig mogen voeren in kaart worden gebracht.
In 2010 heeft er een nulmeting plaatsgevonden. Hieruit
blijkt dat 54,9% van het onderwijzend personeel beschikt over
een mastertitel, 5,4% is gepromoveerd en 1,8% gaat promoveren.
Om de streefwaarden te realiseren zetten we in op een
gericht wervingsbeleid en faciliteren we medewerkers bij opscholing.
Omdat promoveren veel tijd en inspanning vraagt,
hebben we onze doelstelling ‘aandeel gepromoveerde medewerkers’
in 2010 bijgesteld naar 8%. Het percentage docenten
met een mastertitel willen we nog steeds verhogen tot 70%.
De HAN besteedt jaarlijks ongeveer 2% van haar personeelsbudget
aan professionalisering van de medewerkers.
In 2010 is HAN-Insite Prof operationeel geworden. Deze site
biedt meer dan 100 opleidingen voor medewerkers aan. De
diversiteit is groot: trainingen onderwijsvaardigheden, ICTvaardigheden,
leidinggeven, stressmanagement enzovoorts.
Werknemers kunnen, in overleg met hun leidinggevende, hieraan
deelnemen.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
75

[Bert de Swart]
handleiding opgenomen, zodat iedere
gebruiker er zijn voordeel mee kan doen.
De docenten zorgen er ook voor dat
hun studenten, collega’s en het werkveld
het eindproduct van de onderzoeken
kunnen toepassen in de onderwijs- of
beroepspraktijk. En dan is de cirkel rond:
de student heeft onderzoekservaring
opgedaan en docenten hebben geleerd
hoe ze hen daarbij het beste kunnen
begeleiden, doen zelf onderzoekservaring
op en hebben een innovatieve aanvulling
op het curriculum. Het werkveld krijgt
uiteindelijk een werkbare vertaling van
wetenschappelijk onderzoek naar de
Managementdevelopment
In 2010 is de eerste fase van het Leerplatform voor instituutsdirecteuren
en hoofden service units afgerond. Gezien de opbrengsten
van de eerste fase, verbindingen over organisatiegrenzen
heen en doorbreken van ongewenste patronen, is er in
september een start gemaakt met de tweede fase, die loopt in
het studiejaar 2010-2011. De focus in de tweede fase ligt meer
op ambitievorming en het waarmaken hiervan. Naast het gezamenlijk
optrekken zijn er ook ontwikkelingsmogelijkheden
aangeboden op individueel- en teamniveau, zoals een masterclass,
intervisie en coaching.
De R&O-trainingen voor (nieuwe) leidinggevenden zijn in
2010 gecontinueerd. Alle vijf trainingen zijn positief geëvalueerd.
Nieuw in 2010 is het inwerkprogramma HAN voor (nieuwe)
leidinggevenden, medewerkers met coördinerende taken,
project- en programmamanagers en lectoren. Dit programma
bevat dertien modules met thema’s op HAN-niveau zoals
strategie, budgetten & begroting en roostering. Voor nieuwe
leidinggevenden betreft het een verplicht programma, voor de
overige groepen is het programma facultatief. Het programma
kende wat opstartproblemen, resulterend in een lagere deelname.
Voor het komende jaar worden acties ondernomen om
de deelname te vergroten.
Actieplan ‘Leerkracht van Nederland’
In het Actieplan ‘Leerkracht van Nederland’ presenteerde het
vorige kabinet concrete plannen om het lerarentekort aan te
pakken en de kwaliteit en de positie van leraren te versterken.
Hiervoor is vanaf 2009 geld beschikbaar gesteld. In 2010 is
door de HAN €1,6 miljoen uitgegeven om docenten (in totaal
112 fte) door te laten groeien naar functies in hogere salarisschalen.
Professionele ruimte
Eén van de afspraken in het actieplan is, dat hogescholen in
dialoog met docenten komen tot een invulling van het begrip
‘professionele ruimte’.
In juli is de opbrengst van de in de HAN gehouden dialoogsessies
onderwerp van besluitvorming geweest. Een belangrijke
conclusie was dat de dialogen zelf al ruimte creëren voor professionals
en dat de dialogen om die reden voortgezet dienen
te worden. Enkele van de acties die in dit kader al ondernomen
zijn: het creëren van een aanbod van dialoogtrainingen, het
faciliteren van dialogen en de begeleiding bij HAN-interne veranderingsprocessen
met behulp van dialogen. Om dit te faciliteren
is na de zomer een trainingsaanbod beschikbaar gesteld
aan alle HAN-medewerkers.
In 2011 vindt een eerste evaluatieve rapportage plaats aan het
Ministerie van OCW en de vakorganisaties.
76

eroepsgerichte praktijk: een gevalideerd
en genormeerd onderzoeksinstrument.
Het CAI bewijst concreet hoe de
gezamenlijke inzet van de HAN en het
werkveld de kwaliteit van zorg verbetert.’
4.8 De middelen voor decentrale arbeidsvoorwaarden
Volgens afspraak met de werknemersvertegenwoordiging in
het Arbeidsvoorwaardenoverleg (AVO) worden de decentrale
arbeidvoorwaardenmiddelen besteed binnen de volgende
clusters:
• arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden;
• levensfasebewust personeelsbeleid, professionalisering,
scholings- en loopbaanbeleid en heroriëntatie;
• gezondheidsbeleid/preventie.
Het accent in de bestedingsdoelen is niet gewijzigd. Medewerkers
maken regelmatig gebruik van de mogelijkheid om betaald
ouderschapsverlof te nemen. Ook de premie kinderopvang en
de ICT-vergoeding worden goed benut. Daarnaast schaffen
veel medewerkers die op minder dan 10 kilometer van het werk
wonen, een zogeheten HAN-fiets aan. Er is veel belangstelling
voor de workshops van HAN-Vitaal en bedrijfsfitness. Ook laat
een deel van de medewerkers zich in- of extern adviseren over
zijn of haar loopbaanontwikkeling.
Bestedingsdoelen
Bestedingscategorie
Betaald ouderschapsverlof
Uitgaven
2010
€377.856
Onbetaald ouderschapsverlof: pensioenpremie -
Kosten WIW (inzet moeilijk plaatsbaren)
Ouderenbeleid schaal 1 tot en met 5
HAN-fiets (fietsregeling 0-10 km)
Premie Kinderopvang
Bedrijfsfitness
Regeling tegemoetkoming ICT faciliteiten 1
€38.196
€9.697
€121.750
€348.681
€92.182
€525.566
Extra fietskilometervergoeding -
Loopbaanadvies
HAN Vitaal
Totaal
€151.267
€46.603
€1.711.797
1
HAN-medewerkers die meer dan 10% van hun werk thuis
verrichten ontvangen een vaste vergoeding voor ICT in huis.
In 2010 is 3 keer overlegd met de vakbonden in het kader van
het Arbeidsvoorwaardenoverleg. Daarbij is onder andere gesproken
over de ombuigingen bij de faculteiten Educatie en
Techniek, aanpassing van het R&O-reglement en de besteding
van de decentrale arbeidsvoorwaardenmiddelen.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
77

Logopediste Annelies Coers is oudstudent
van de HAN en nam in 2010 deel
aan het onderzoek naar het Computer
Articulatie Instrument. Tegenwoordig
werkt ze binnen een praktijk voor Logopedie
en op een school met verstandelijk
en lichamelijk beperkte kinderen.
‘Toegepast onderzoek: voordat ik
eraan begon, was het lastig inschatten
wat dat precies inhoudt. Ik hielp mee
met het verzamelen van data voor het
overkoepelende onderzoek en stelde
een onderzoeksvraag op voor mijn
4.9 Kerngegevens medewerkers van de HAN
Aantal fte per organisatie-eenheid
Binnen de HAN zijn er verschillende organisatieonderdelen.
De grootste faculteit is Gezondheid Gedrag en Maatschappij.
Deze wordt qua omvang gevolgd door de faculteiten Economie
en Management, Educatie en Techniek. Daarnaast is iets
minder dan 25% van de medewerkers werkzaam binnen het
Service Bedrijf.
De omvang van het personeelsbestand is in 2010 licht toegenomen
ten opzichte van 2009. De HAN groeide van 2.278 naar
2.283 fte, een toename van 0,2%.
Faculteit Techniek
357,99
16%
Faculteit Educatie
238,28
10%
29%
Faculteit
Gezondheid Gedrag
Educatie
en Maatschappij
658,44
29%
Techniek
Economie en
Service Bedr
Het aantal bij de HAN werkzame personen nam iets af. Dit
betekent dat de omvang van het gemiddelde dienstverband
enigszins is toegenomen. Het aandeel van de tijdelijke aanstellingen,
inclusief vervanging bij ziekte, bedraagt in 2010 14,7%.
Dat is iets lager dan de voorgaande jaren. Dit ligt in lijn met de
geringe groei van het aantal fte.
Faculteit Economie
en Management
453,80
20%
Service Bedrijf
560,65
25%
Gedrag
78

deelonderzoek, om op af te studeren.
Ja, er zit statistiek in, maar daarvoor
hoef je niet bang te zijn. En ja, je moet
literatuuronderzoek doen, vaak naar
Engelse teksten. Maar ook dat valt mee als
je de slag te pakken hebt.
Gaandeweg ontdekte ik, dat onderzoek
doen niet ‘eng’ is, maar je wereld juist
verruimt.Het leerelement zit niet zozeer
in het verzamelen van data, maar in de
manier waarop je dat doet. Je scherpt
er je logopedische vaardigheden mee
aan - hoe neem je een test af – en je
therapeutische vaardigheden: hoe
ga je om met de geteste kinderen? Je
onderzoeksvaardigheden komen vooral
aan bod bij je deelonderzoek. Samen met
mijn collega-studenten formuleerde ik
Ontwikkeling personeelsbestand 2006-2010
Onderwijzend Personeel en Onderwijs Beheer Personeel (M/V)
aantal
fte
Man
Vrouw
Onderwijzend Personeel 941 31,5% 921 30,9%
Onderwijs Beheer Personeel 365 12,2% 757 25,4%
.
3.000
2.906
3.013 2.984
Totaal 1.306 43,8% 1.678 56,2%
2.690
.
.
2.000
2.470
1.857
2.030
2.203
2.278 2.283
Vrouwen en mannen bij de HAN
Bij de HAN werkten in 2010 meer vrouwen dan mannen: 1.678
(56,2%) vrouwen, 1.306 (43,8%) mannen. Vooral bij het Onderwijs
Beheer Personeel zijn de vrouwen sterk vertegenwoordigd,
de verhouding is hier 2:1. Bij het Onderwijzend Personeel
is de verhouding ongeveer gelijk (1:1).
.
2006 2007 2008 2009 2010
In 2010 wordt 44% van de managementfuncties vervuld door
een vrouw. In 2004 was dit nog maar 25%. Hier is sprake van
een inhaalslag.
Managementfuncties:
Mannen 40
Vrouwen 31
Totaal 71
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
79

[Annelies Coers]
een onderzoeksvraag en verrichtte ik
literatuuronderzoek. Waar vind je de
artikelen die je nodig hebt? Hoe lees je
ze? Waar let je op om in te schatten of de
inhoud belangrijk is? Je leert kritisch te
kijken naar relevantie en die te vertalen
naar je eigen onderzoek.
Die kritische, onderzoekende houding
neem je mee naar de praktijk, dat merk ik
nu al. Voor mijn gevoel heb ik, meer dan
collega’s die langer geleden afstudeerden,
behoefte aan het gezamenlijk stellen van
doelen. Om vervolgens te bekijken of die
inderdaad gehaald worden. Het is voor
mij niet voldoende mijn allerbeste beentje
voor te zetten; ik wil wéten of ik daarmee
bereik waarnaar ik streef. Tegelijkertijd
realiseer ik me dat dat binnen mijn
Leeftijdsopbouw van het personeel
De gemiddelde leeftijd van het personeel van de HAN was in
2010 46,0 jaar. Gemiddeld worden de medewerkers steeds wat
ouder: in 2006 was de gemiddelde leeftijd nog 44,6 jaar. De
verdeling van medewerkers over de leeftijdsgroepen is scheef.
In de leeftijdsgroep 25 - 45 zijn er veel meer vrouwen, in de categorie
56+ zijn juist de mannen sterk vertegenwoordigd.
Redenen van uitstroom
Een gezonde organisatie kent in-, door- en uitstroom van personeel.
In 2010 zijn er ruim 300 medewerkers uitgestroomd.
600
Personeelsbestand naar leeftijd
Uitstroom van personeel naar reden van vertrek
.
400
M
V
519
442
497
Eigen verzoek 71 22,9%
Einde tijdelijke aanstelling 179 57,7%
FPU/keuzepensioen 31 10,0%
.
200
.
0
32 40
t/m 25 jr
378
387
262
244
183
26-35 jr 36-45 jr 46-55 jr vanaf 56 jr
Gewichtige reden 5 1,6%
Invaliditeitspensioen 4 1,3%
Ontbinding kantonrechter 3 1,0%
Ouderdomspensioen 5 1,6%
Overlijden 6 1,9%
Reorganisatie/geen omzetting naar
vaste aanstelling 6 1,9%
Totaal 310
80

werkomgevingen lastig te realiseren is.
Ik werk vrij solistisch; het is dan niet
eenvoudig om een onderzoek op te zetten.
Toch wil ik mensen laten zien hoe ze
kunnen reflecteren op wat ze doen.
En ze kennis laten maken met bronnen
waar ze evidence based methodes en
nieuwe ontwikkelingen binnen ons
vakgebied kunnen vinden.
Hun vertellen dat ze zich niet moeten
laten afschrikken door de vermeende
taaiheid van wetenschappelijke
artikelen, dat valt namelijk erg mee.
Voor beginnende beroepsbeoefenaren
is er nog een bijkomend voordeel
van ‘onderzoek doen’ in het
opleidingsprogramma. Logopedisten
bepalen hun koers op basis van de waarde
Salarisschalen
Het grootste deel van de medewerkers van de HAN (42,8%)
wordt gehonoreerd in schaal 9 t/m 11. Ook een flink percentage
(28,2%) valt in schaal 12 of 13. Minder medewerkers vinden we
in schaal 6 t/m 8 (17,7%) en in schaal 1 t/m 5 (8,4%). Slechts
enkele personen worden betaald volgens schaal 14 t/m 17.
In de schalen 1 t/m 8 vinden we veel Onderwijs Beheer Personeel.
Veel Onderwijzend Personeel valt in schaal 9 t/m 13.
Daarbij valt op dat veel vrouwen ingeschaald zijn in 9 t/m 11 en
veel mannen in 12 t/m 13. Dit is te verklaren door de leeftijdsopbouw
van het personeel. De mannen die aan de HAN werken
kennen een relatief lange carrièrelijn. Ook zijn er meer mannen
dan vrouwen in een managementfunctie werkzaam.
Het werk van het Onderwijzend Personeel is gemiddeld genomen
hoger ingeschaald dan dat van het Onderwijs Beheer
Personeel. Toch is er ook bij de laatste sprake van een aantal
hoger ingeschaalde functies. Hier gaat het veelal om leidinggevenden
in de beheerorganisatie.
Medewerkers naar salarisschaal
Salarisschaal Man Vrouw Totaal %
1 t/m 5 94 156 250 8,4%
6 t/m 8 134 395 529 17,7%
9 t/m 11 506 772 1.278 42,8%
12 t/m 13 515 327 842 28,2%
14 t/m 17 56 27 83 2,9%
Totaal 1.305 1.677 2.982 100,0%
Salarisschaal naar functietype
Salarisschaal Onderwijzend Personeel Onderwijs Beheer
Personeel
Man Vrouw Man Vrouw
1 t/m 5 0 0 94 156
6 t/m 8 50 21 84 374
9 t/m 11 405 610 101 162
12 t/m 13 460 277 55 50
14 t/m 17 26 13 30 14
Totaal 941 921 364 756
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
81

[Annelies Coers]
van de patiënt, op (evidence based)
onderzoek en op hun ervaring. Die laatste
component ontbreekt bij mij nog, zo aan
het begin van mijn carrière. Dankzij mijn
kennismaking met ‘onderzoek doen’
ken ik de weg om, in ieder geval nu nog,
meer te leunen op dát wat er aan nieuwe
ontwikkelingen beschikbaar is. Ik kan
praktijkgericht op zoek om mijn eigen
ervaringen te duiden en die van anderen te
vinden.’
4.10 HAN steeds duurzamer
Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en de zorg
voor mens en omgeving hecht de HAN een groot belang aan
duurzaamheid. We zijn voorloper als het gaat om duurzaamheid
binnen onze eigen bedrijfsvoering. In 2008 is in de HAN
een breed programma voor duurzaamheid gestart. Bestuursvoorzitter
Ron Bormans lanceerde toen een investeringsplan
van €10 miljoen. We verwachten dat het ook zal leiden tot een
kostenbesparing van ongeveer €550.000 per jaar. Hier noemen
we enkele activiteiten uit 2010.
Nieuwbouw voor de Faculteit Educatie
Najaar 2009 is de aanbesteding van de nieuwbouw voor de
Faculteit Educatie gestart. De standaard aanbestedingseisen
werden aangevuld met duurzaamheidseisen en eisen rondom
samenwerking met de HAN. De uiteindelijke keuze viel op
Thomas Bögl, architect bij LIAG. Hij creëerde een concept
voor het nieuwe gebouw waarin een licht en gedurfd ontwerp
gecombineerd wordt met een breed scala aan vernieuwende
duurzame technieken. Voorjaar 2011 zijn we begonnen met de
bouw.
Effectief waterverbruik, optimale verlichting, isolatie en zonwering
dragen bij aan het duurzame karakter van het nieuwe pand
voor de Faculteit Educatie. Daarnaast krijgt het gebouw een
revolutionair verwarming/koelingsysteem volgens kringloopmodel.
Het hele gebouw fungeert daarbij als een grote warmtewisselaar
met minimaal energieverbruik.
Verduurzaming van ons onderwijs
Ook in ons onderwijs wordt steeds meer duurzaamheid geïntegreerd.
Toekenning sterren DHO
De Stichting Duurzaam Hoger Onderwijs (DHO) heeft in 2010
twee sterren toegekend aan de opleiding Logistiek en Economie.
Op dit moment zijn vijftien opleidingen in Nederland in
het bezit van twee sterren en één opleiding in het bezit van drie
sterren. Inmiddels zijn vier hiervan opleidingen van de HAN,
te weten Pabo Arnhem, Bouwkunde, Civiele Techniek en Logistiek
en Economie.
Doorlopende leerlijn duurzaamheid
Binnen de Faculteit Techniek ontwikkelen we een doorlopende
leerlijn duurzame energie in de beroepskolom mbo-hbo. Het
gaat om een landelijk project met zes mbo- en hbo-partners.
Studenten die in deze leerlijn participeren, waaronder alle studenten
binnen het instituut Engineering, krijgen een veel breder
perspectief op het thema energie aangereikt. Hierin staan
kennis van ketens en systemen, van gedrag en van multidisciplinair
handelen en van de technische ontwikkelingen centraal.
Duurzaam onderwijs voor de klas
De centrale gedachte van dit onderzoeksproject is dat het implementeren
van een systemisch perspectief in de school op
alle niveaus (management, team, klas) de basis versterkt voor
duurzaam onderwijs. In eerste instantie levert dit project infor­
82

matie op voor de duurzame ontwikkeling van Pabo Arnhem.
Later zullen de resultaten gebruikt worden voor de ontwikkeling
van duurzaam onderwijs in andere opleidingen van de
HAN.
Bijzondere duurzame projecten in 2010
Ieder jaar worden er bijzondere, innovatieve projecten gestart
binnen de HAN. Ook in 2010 was dit het geval. We noemen er
hier enkele.
Green Coin Lab
Green Co-Innovation Lab wordt een digitale portal voor onderlinge
communicatie van deelnemers - bedrijven en onderzoeksinstituten
- voor de uitwisseling van ‘best practices’ en
praktische tools voor duurzame innovatie. Het Green Coin Lab
is een platform bestaande uit een reeks applicaties waarmee de
samenwerking tussen de HAN, bedrijven en andere kennisinstellingen
in innovatieprojecten wordt ondersteund.
Project Groene ICT
De HAN heeft in 2010 deelgenomen aan het project Groene
ICT. Dit is geïnitieerd door SURF en DHO. Er namen elf hogescholen
en vijf universiteiten deel. Doel van het project was
inventariseren welke strategieën hogescholen en universiteiten
toepassen om het energieverbruik van ICT-toepassingen te
verlagen. Er is ook een actieplan opgesteld voor verdere verlaging
van het energieverbruik van ICT-toepassingen. Daarnaast
is het project gericht op de inbedding van duurzame ontwikkeling
in het curriculum van (ICT-)opleidingen. De resultaten
zijn beschikbaar.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
83

84
Het energieverbruik bij de HAN
In het kader van de ‘Meerjarenafspraken energie-efficiencyverbetering’
verzamelen we relevante kengetallen om ons
energiebeleid te evalueren. In de afgelopen jaren is het aantal
studenten sterk gegroeid en daarmee ook het bruto vloeroppervlak
van onze huisvesting. De openingstijden zijn uitgebreid
van gemiddeld tien uur per dag naar gemiddeld veertien
uur per dag. Het ICT-gebruik van medewerkers en studenten
nam sterk toe. Gerekend in aardgasequivalenten is het gemiddelde
energieverbruik in de periode 1995-2005 fors gedaald. De
laatste jaren zien we een stabilisatie. Het elektriciteitsgebruik
is gegroeid.

Totale energieverbruik HAN 1
x 1.000 m 3 AardgasEquivalenten
4.000
3.000
2.000
Aardgas
gemiddeld
temperatuurjaar
1.000
Electriciteit
0
1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010
1
Ca 6% van het gebouwenoppervlak is niet in de registratie opgenomen.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
85

5 OPERATIONAL
EXCELLENCE

Ondernemerschap en ondernemersgeest
spelen een steeds belangrijkere rol binnen
de HAN. Zo is er het Centrum voor
Ondernemerschap dat aanstormende
ondernemers de nodige kennis, vaardigheden
en competenties bijbrengt. En het
project go! dat studenten stimuleert er
ook daadwerkelijk voor te gaan. Sinds
mei 2010 is er bovendien een lectoraat
Ondernemerschap. Is dat niet wat teveel
van het goede?
‘Zeker niet”, vertelt lector Sharda
Nandram, ‘die vraag impliceert een
gelijkheid in de verschillende initiatieven.
Dat is niet terecht, we zijn ondersteunend
aan elkaar.’
5.1 Optimale afstemming van voorzieningen
en processen
Goed onderwijs is onderwijs dat goed is georganiseerd. In
het Instellingsplan HAN 2008-2012 noemen we dat operational
excellence. We richten ons vooral op kwalitatief goede
ICT-voorzieningen, werkbare roosters, adequate huisvesting,
goede werkfaciliteiten en passende interne informatievoorziening.
We willen weten in hoeverre we hierin slagen. Daarom
meten we ieder jaar hoe tevreden medewerkers en studenten
zijn over de voorzieningen. Op basis van die metingen hebben
we een kwaliteitsindex samengesteld. Deze wordt berekend uit
de resultaten van bestaande onderzoeksinstrumenten: het studenttevredenheidsonderzoek,
het medewerkertevredenheidsonderzoek
en het Klanttevredenheidsonderzoek van het Service
Bedrijf.
In 2010 scoorden we goed: we realiseerden een kengetal van
81,7% bij de studenten en 76,2% bij de docenten. We kunnen
geen precieze vergelijking trekken met het jaar 2009 omdat
in dat jaar op sommige punten een afwijkende meetwijze is
gehanteerd. Wel kunnen we vaststellen dat we op alle punten
vooruitgang hebben geboekt. Uit de deelmetingen in de volgende
paragraaf blijkt dat zowel studenten als docenten op alle
punten meer tevreden zijn.
88
Sharda Nandram:
‘Voor ondernemerschap
heb je lef, intuïtie en
creativiteit nodig’

‘Het Centrum voor Ondernemerschap
en go! hebben een praktijkgerichte
invalshoek. Mijn lectoraat
benadert ondernemerschap op een
wetenschappelijk verantwoorde
manier. Samen met mijn kenniskring
onderzoek ik hoe ondernemerschap
in de markt gezet kan worden. En
hoe we de ondernemende houding
van docenten en studenten kunnen
vergroten. Op een duurzame manier,
zodat ondernemendheid beklijft in de
organisatie. Daarvoor moeten we het
concept “ondernemendheid” handen
en voeten geven: wat is dat precies?
5.2 Kwaliteitsindex tevredenheidsmetingen
Vier elementen vormen de basis voor de kwaliteit van onze processen.
Dit zijn:
• interne informatievoorziening
• huisvesting
• ICT
• roostering
Daarnaast meten we ieder jaar ‘de algehele waardering over
voorzieningen en processen’. We leggen daarbij zowel aan
studenten als docenten de vraag voor of zij tevreden zijn. De
hier gerapporteerde percentages geven weer hoeveel procent
van de respondenten ‘neutraal’ of ‘positief’ scoorde op stellingen
zoals ‘Ik ben tevreden over de onderwijsruimten’ (studentenonderzoek)
en ‘In welke mate bent u tevreden over de
ICT-infrastructuur’ (docentenonderzoek). Het oordeel op een
criterium is vaak gebaseerd op meerdere vragen. Uit een vergelijking
van de onderzoeken die in 2009 en 2010 zijn gerealiseerd,
blijkt dat we op alle punten verbetering hebben geboekt.
De studenten zijn bijvoorbeeld relatief tevreden over de ICTvoorzieningen,
docenten waarderen de huisvesting goed. Toch
halen we onze eigen norm nog niet. Op termijn willen we dat
gemiddeld 90% van de studenten én de docenten tevreden is
over onze organisatie. De meeste verbetering is nodig bij de interne
informatievoorziening voor docenten (65,5% tevreden).
5.2.1 Roostering
Roosteren is in een hogeschool een kernproces en dus hebben
we daar de afgelopen jaren prioriteit aan gegeven. In 2008 zijn
we begonnen met een doorlichting en evaluatie van de stand
van zaken op de diverse locaties. Daaruit bleek dat het roosteren
bij alle faculteiten hoog op de agenda staat. Alle faculteiten/
instituten zijn duidelijk bezig met verbetering en stroomlijning
van de roosterprocessen. In 2010 is sterk ingezet op de verdere
professionalisering van de roostermakers. Op basis van een
persoonlijk assessment van elke roostermaker is er een opleidingsprogramma
opgezet met zowel een generiek deel als een
persoonlijk ontwikkelingsplan. Een jaarlijkse update van technische
vaardigheden van roostermakers maakt onderdeel uit
van dit opleidingsprogramma. Het leerplatform van de roosteraars
is geëvalueerd in 2010 en wordt in 2011 voortgezet. Belangrijkste
speerpunt hierin is om professioneel in gesprek te
gaan met het onderwijs en aan te sluiten bij het onderwijsproces.
Het maken van het rooster is een zogeheten ketenproces,
dwars door alle organisatieonderdelen heen. Dat betekent dat
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
89

[Sharda Nandram]
We willen ook kunnen meten in
hoeverre onze organisatie – en andere –
ondernemend is, nu en in de toekomst.
Die benchmarking kun je dan inzetten
om te bepalen waar ‘winst’ te behalen is,
waar je extra op in moet zetten. Gerichte
training maakt ook onderdeel uit van
onze focus: wat hebben docenten en
studenten nodig om ondernemend te zijn?
We richten ons nadrukkelijk op
ondernemerschap voor iedereen. Een
ondernemende houding past in deze tijd,
ook bij diegenen die niet overwegen een
eigen bedrijf te starten. De marktwerking,
de toenemende behoefte aan efficiënter
en duurzamer werken, de wens meer te
doen met minder leiden tot een andere
werkgeversvraag. Van (toekomstige)
Waardering voor interne organisatie HAN 2009-2010
Studenten
2010
2009
Algehele kwaliteit
76,4%
69,1%
Docenten
2010
2009
76,2%
74,5%
Informatievoorziening
78,8%
75,9%
65,5%
64,3%
Huisvesting
72,4%
65,8%
81,3%
77,5%
ICT-voorzieningen
80,6%
64,8%
79,3%
69,7%
Roostering
73,8%
69,7%
78,6%
72,6%
0
20 40 60 80 100
90

professionals wordt steeds meer een
proactieve bijdrage verwacht om hun
organisatie duurzaam te laten excelleren.
Voor ondernemen heb je lef nodig, je
moet op je intuïtie durven vertrouwen.
Creativiteit is ook belangijk, om out
of the box-oplossingen te verzinnen.
Marketing inzetten, delegeren en
onderhandelen. Weten hoe je je brein
leeg maakt om vrijuit te brainstormen.
En op de goede manier gebruik maken
van je netwerk, de buitenwereld naar
binnen halen. Zie anderen niet als
concurrent, maar als co-creator. En
daar ligt de overlap met bijvoorbeeld
het Centrum voor Ondernemerschap
en go! Onze gezamenlijke kennis en
ervaring kunnen we gebruiken om het
roostermakers ook een adviserende rol hebben. Gelijktijdig en
passend binnen het concept van professional communities is
een start gemaakt met decentralisering van het roosterbureau
en met de fysieke koppeling van individuele roostermakers
aan de instituten. Centraal blijft een dunne schil bestaan voor
uitgifte en beheer van de gemeenschappelijke resources. Dit
alles heeft in 2010 geleid tot een duidelijke verbetering van de
student- en docenttevredenheid. De scores staan in de grafiek.
Het verbeteren van het roosterproces wordt ondersteund door
drie Lean-projecten onder leiding van HAN-lector Vincent
Wiegel. Doel is een optimale invulling van de verschillende
processen en de ketenregie hierbij handen en voeten te geven.
Drie instituten zijn hiermee gestart en de eerste resultaten worden
voor het einde van het studiejaar 2011-2012 verwacht.
5.2.2 ICT-voorzieningen
Een HAN-brede, toekomstgerichte, informatiearchitectuur
en goede ICT-voorzieningen zijn belangrijke randvoorwaarden
om als organisatie te kunnen werken. Het ICT-beleid is er
vooral op gericht vraaggericht onderwijs en flexibele leerroutes
te faciliteren. ICT-voorzieningen moeten voldoen aan internationale
standaarden en 24 uur per dag beschikbaar zijn. Tegelijk
moeten ze betaalbaar blijven en altijd betrouwbaar zijn. In
2010 is de ICT-functie bij de HAN aan een extern onderzoek
onderworpen. Dit heeft een aantal duidelijke aanbevelingen
opgeleverd. De tijd vraagt om een nog meer vraaggestuurde
organisatie, waarbij de sterke punten, zoals de zorg voor een
goede basisinfrastructuur, de betrokkenheid bij applicaties en
de kennis van de gebruikersvragen, behouden blijven.
Identity Management
Halverwege 2010 werd het project Identity Management afgerond.
Daarmee is de basisstructuur gelegd voor gecontroleerde
toegang (op maat) tot de ICT-voorzieningen van de HAN.
In de toekomst zullen nog nieuwe applicaties en gebruikersgroepen
worden aangesloten. Dit jaar zijn zowel HAN-Scho lar
als het Digitaal Portfolio toegankelijk gemaakt in de Sharepoint
2007 omgeving.
HAN Studie informatie Systeem (HAN-SIS)
Met de presentatie van de brochure Eenheid in verscheidenheid
gaven we het startschot voor verdere ontwikkeling van ons
onderwijs. Hieruit zijn de nieuwe Onderwijs- en Examen Reglementen
(OER) ontwikkeld. Ook zijn er nieuwe wensen voor en
eisen aan ons Studie Informatie Systeem (SIS) ontstaan. Het
bleek niet goed mogelijk de huidige applicatie HAN-SIS hieraan
aan te passen. Omdat daarnaast ook de gebruikersvriendelijkheid
en de continuïteit niet op het gewenste niveau gebracht
konden worden is besloten HAN-SIS te vervangen door een
op de markt verkrijgbaar SIS dat zich bij andere organisaties
bewezen heeft. In 2010 is daarom een Europese aanbesteding
voorbereid, die eind januari 2011 van start is gegaan.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
91

[Sharda Nandram]
onderwijsprogramma af te stemmen
op de vereiste kennis, vaardigheden en
competenties die uit ons onderzoek naar
voren komen. Hoe vul je het curriculum
in om de gedroomde ‘ondernemer’ naar
boven te halen?’
Telefonie
In 2010 is het beheer van telefoniefunctionaliteiten vanuit de
service unit Facilitaire Zaken naar de service unit ICT overgebracht.
Zo kunnen we beter inspelen op de ontwikkelingen in
de markt en het gebruik van telefonie in de maatschappij. Onze
telefooncentrales zijn in de komende jaren aan vervanging toe.
Er is daarom een plan opgesteld voor de wijze waarop de HAN
in de toekomst invulling kan geven aan de telefonievoorzieningen.
5.2.3 Huisvesting
De HAN streeft ernaar om het onderwijs op de beide campussen
te concentreren. We willen daar moderne, goed geoutilleer­
de gebouwen. Nieuwbouw is daarbij noodzakelijk. In 2010 is
het Strategisch Huisvestingsplan Nijmegen verder uitgevoerd.
De investeringen in dat kader zijn in de tabel weergegeven. We
hebben onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om de gebouwen
en campussen van de HAN verder te verduurzamen.
Campus Nijmegen
De realisatie van het tweede deel van de nieuwbouw aan de
Laan van Scheut voor de Faculteit Economie en Management
is van start gegaan. De uitvoering verloopt volgens plan. De
oplevering van dit nieuwe gebouw is naar verwachting in juni
2011.
Investeringen in nieuwbouw 2010
x €1.000 2007 2008 2009 2010 Budget Gereed in
jaar
Nijmegen
Fase 4 Laan van Scheut €624 €1.309 €12.064 €1.305 €15.914 2010
Fase C Laan van Scheut €1.067 €8.293 €18.460 2011
Infrastructuur Nijmegen fase 5/6 €622 €1.072 €1.013 €2.780 2011
Dakopbouw Kapittelweg 33 €1.894 €1.800 2010
Nieuwbouw Educatie €332 €35.200 2013
92

LIAG Architecten en Bouwadviseurs uit Den Haag is volop bezig
met het ontwerp van het nieuwe gebouw voor de Faculteit
Educatie. Zij doen dit in overleg met de gebruikers en overige
belanghebbenden. Het gebouw zal (meetbaar) behoren tot de
duurzaamste onderwijsgebouwen van Nederland. Het definitief
ontwerp is eind februari 2011 afgerond. De selectie voor de
Europese aanbesteding is gestart in januari 2011. De oplevering
is gepland in het voorjaar van 2013.
Het gebouw aan de Kapittelweg 33 in Nijmegen is afgelopen
zomer opnieuw ingericht. Verschillende instituten van de Faculteit
Gezondheid Gedrag en Maatschappij hebben een nieuwe
en eigen plek in het gebouw gekregen. Momenteel werken
we aan een plan voor een praktijkhuis voor de opleidingen.
Binnen het huidige bestemmingsplan is in de zomer van 2010
gestart met de bouw van een collegezaal en een sportzaal op
het dak van het gebouw. Deze bouw is eind november 2010
opgeleverd.
Campus Arnhem
Op de campus in Arnhem is het gebouw van Autotechniek in
2010 intern aangepast om daarmee de Faculteit Economie en
Management ruimte te bieden voor lessen. Hierdoor kon het
huurpand aan de IJssellaan worden verlaten. Eind 2010 is een
start gemaakt met het herinrichten van het pand aan de Beverweerdlaan
dat een groot deel van het Service Bedrijf huisvest.
De insteek bij de herinrichting is het implementeren van flexwerken.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
93

Parkeren
Onder het nieuwe gebouw van de Faculteit Economie en Management
in Nijmegen bevindt zich ook een parkeerkelder
met twee parkeerlagen. Hiermee is de parkeercapaciteit op de
Nijmeegse campus toegenomen. De alternatieve parkeervoorzieningen
in de omgeving van de campus zullen voorlopig in
gebruik blijven. We verwachten dat de beoogde bouwactiviteiten
op de campus opnieuw extra parkeerplaatsen nodig maken.
Voor de realisatie van het nieuwe gebouw voor de Faculteit
Educatie in Nijmegen zoeken we in de omgeving naar alternatieve
parkeerplaatsen. Onder het nieuwe gebouw voor de Faculteit
Educatie komt een parkeerkelder met drie parkeerlagen,
een totaal van circa 700 parkeerplaatsen. Daarmee wordt de
parkeercapaciteit op de campus verder vergroot.
Mobiliteit
Samen met de gemeente Nijmegen, Radboud Universiteit
Nijmegen en UMC St Radboud hebben we gewerkt aan het
‘Rondje Heijendaal’. Dit is een project waarin alle wegen
rondom de universiteits- en HAN-campus opnieuw zijn ingericht
en verbeterd. De werkzaamheden zijn in 2010 afgerond.
Ook in 2010 heeft de HAN haar voortrekkersrol in het project
Convenant Mobiliteit op overtuigende wijze voortgezet. Dit is
een initiatief van de Kamer van Koophandel, waarmee in de komende
jaren de mobiliteit in de regio een stevige impuls krijgt.
Het project heeft onder andere geleid tot een snelle shuttleverbinding
(Waalsprinter) tussen het transferium bij Lent en
de HAN-campus in Nijmegen. Ook is er een Dynamisch Reis
Informatie Systeem op de HAN-campus in Nijmegen geïm­
94

plementeerd, waardoor alle vertrektijden van het Openbaar
Vervoer ‘realtime’ te zien zijn. Om de reisbewegingen van de
HAN-medewerkers tussen de locaties Arnhem en Nijmegen te
verminderen, zijn we eind 2010 gestart met de invoering van
video-conferencing. Zo kan er op afstand worden vergaderd
tussen de twee campussen.
Goede buur
Bij de uitvoering van de verschillenden projecten hebben we
nauw overleg gehad met de verschillende buurten en omwonenden.
Buurtbewoners zijn op een georganiseerde wijze
betrokken. Daarmee laat de HAN ook in 2010 zien een goede
buur te zijn.
5.3 Het Service Bedrijf van de HAN
Bij het Service Bedrijf van de HAN werken 690 personen in
561 fte. De kosten voor het Service Bedrijf bedroegen in 2010
€52,2 miljoen. Dat is 21% van de totale omzet van de HAN.
Kosten Service Bedrijf per unit, 2009-2010
x €1.000 Werkelijk 2009 Werkelijk 2010
Directie en staf 3.052 2.548
Facilitaire Zaken 13.976 14.324
Financieel Economische Zaken 3.753 3.694
ICT 9.034 9.217
Marketing Communicatie en Voorlichting 5.396 5.210
P&O 1 3.756 3.863
Studentzaken 8.148 7.178
Service Centrum Onderwijs 6.037 5.769
International Office 442
Totaal Service Bedrijf 53.152 52.245
Omzet HAN 236.403 249.333
Kosten Service Bedrijf in % van de HAN 22,5% 21,0%
1
Exclusief overheveling decentrale arbeidsvoorwaardengelden
De waardering voor het Service Bedrijf
Uit onze jaarlijkse metingen onder studenten, docenten en
management blijkt dat men HAN-breed tevreden is over het
Service Bedrijf. De studenttevredenheid is dit jaar gestegen
van 9,5 naar 9,6 en zit daarmee ruimschoots boven de doelstelling.
De docenttevredenheid 2009 stijgt van 7,9 naar 8,3.
Ook het management oordeelt zeer positief met gemiddeld
een 8,5.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
95

6 ORGANISATIE
EN BESTUUR

De focus van de HAN verschuift. Van
onderwijsinstelling naar kennisinstelling.
Studenten worden niet langer opgeleid tot
routineprofessionals, maar tot reflective
practitioners met een onderzoekende
houding. Tot beroepsbeoefenaren
die meedenken over innovatieve
ontwikkelingen binnen hun werkveld.
Structurele aandacht voor onderzoek
tijdens de gehele bachelorfase is daarvoor
noodzakelijk.
Een projectteam van de Faculteit
Econonomie en Management heeft
daarom een leerlijn ‘onderzoek doen’
ontwikkeld. Els van der Pool is lector
Human Communication Development en
vanuit die rol betrokken bij het project.
6.1 De organisatie van de HAN
De pijlers van onze organisatie zijn de vier faculteiten: Educatie,
Techniek, Gezondheid Gedrag en Maatschappij, Economie
en Management. Elke faculteit omvat een cluster van verwante
instituten. De instituten zijn de organisatorische eenheid en
het ‘huis’ van hun bacheloropleidingen; in totaal 63. Binnen
de faculteiten bevinden zich ook de lectoraten: zo kan er een
optimale uitwisseling plaatsvinden van kennis en kunde op het
betreffende vakgebied. De HAN kent 38 lectoraten; ze zijn geclusterd
in kenniscentra. Om een goede synergie te bewerkstelligen
tussen onderwijs en praktijk, zijn de contractactiviteiten
eveneens zo veel mogelijk binnen de faculteit georganiseerd.
De masteropleidingen van de HAN (20 per 1 januari 2011) zijn
ondergebracht in het interfacultaire instituut HAN Master Programma’s.
De ondersteunende diensten van de HAN zijn ondergebracht
in het Service Bedrijf. Hierbinnen vallen de service units Facilitaire
Zaken, Financieel Economische Zaken, ICT, International
Office, Marketing Communicatie en Voorlichting, Personeel en
98
Els van der Pool:
‘De leerlijn
“onderzoek doen” is
werk in uitvoering
dat we samen oppakken’
Bij de stichting HAN is eveneens HAN Holding
BV onder gebracht. Deze be vat twee BV’s
waarin commerciële activiteiten zijn ondergebracht,
namelijk Interstudie NDO BV en
HAN Flex BV. De Stichting Hogeschool van
Arnhem en Nijmegen is de enige aandeelhouder
van deze holding.
Het College van Bestuur van de HAN is als
directie belast met het bestuur van HAN
Holding BV.

‘De HAN wil studenten opleiden die
naast hun vakkennis ook beschikken
over een reflectieve houding. Dat kun
je op verschillende manieren bereiken
in je onderwijs. Onderzoek doen is
daar een belangrijke component van.
Om dat onderzoek vervolgens op een
systematische en onderbouwde manier in
het bacheloronderwijs een plek te geven
hebben we, de leerlijn ‘onderzoek doen’
ontwikkeld.
We zijn als projectgroep begonnen aan
de basis: wat verstaan we eigenlijk onder
praktijkgericht onderzoek ? Hoe geef
je invulling aan dat begrip? Daarna
hebben we op een gestructureerde manier
de stand van zaken geïnventariseerd ,
vanuit verschillende perspectieven. Zo
Organogram HAN
Organogram Organogram HAN HAN
Facilitaire Zaken Facilitaire Zaken
Financieel Economische Financieel Economische Zaken Zaken
Informatie Communicatie Informatie Communicatie Technologie Technologie
International International Office Office
Marketing Communicatie Marketing Communicatie en Voorlichting en Voorlichting
Personeel en Organisatie Personeel en Organisatie
Service Centrum Service Onderwijs Centrum Onderwijs
Instituut Pabo Instituut Arnhem Pabo en Arnhem Instituut en Paramedische Instituut Paramedische Instituut International Instituut International Instituut Engineering Instituut Engineering
Nijmegen Nijmegen
Studies Studies
Business and Business Educationand Education
Instituut Automotive Instituut Automotive
Instituut voor Instituut Leraar en voor Leraar en Instituut Verpleegkunde Instituut Verpleegkunde Instituut Bedrijfskunde Instituut Bedrijfskunde
School School
Instituut Applied Instituut Sciences Applied Sciences
Instituut Sport- Instituut en Sport- en
Bewegingsstudies Bewegingsstudies
Instituut Financieel Instituut Financieel
Management Management en Rechten en Rechten Instituut Built Instituut Environment Built Environment
Instituut Sociale Instituut Studies Sociale Studies
Informatica Communicatie
Informatica Communicatie
Academie Academie
Afdeling Mondzorgkunde Afdeling Mondzorgkunde
Lectoraten Educatie Lectoraten Educatie Lectoraten Gezondheid Lectoraten Gezondheid Lectoraten Economie Lectoraten en Economie en Lectoraten Techniek Lectoraten Techniek
Gedrag en Maatschappij Gedrag en Maatschappij Management Management
Studentzaken Studentzaken
VDO Opleidings- VDO en Opleidings- en
Adviescentrum Adviescentrum
Expertisecentrum Expertisecentrum Economie Economie Cursussen en Cursussen Post-hbo en Post-hbo
en Management en Management
Sensor
Sensor
HAN Master Programma’s HAN Master 1 Programma’s 1
Deelraad Service Deelraad BedrijfService Bedrijf
Faculteitsraad Faculteitsraad
Faculteitsraad Faculteitsraad
Faculteitsraad Faculteitsraad
Faculteitsraad Faculteitsraad
Service Bedrijf Service Bedrijf
Faculteit Educatie Faculteit Educatie
Faculteit Gezondheid Faculteit Gezondheid Faculteit Economie Faculteit en Economie en Faculteit Techniek Faculteit Techniek
Gedrag en Maatschappij Gedrag en Maatschappij Management Management
naf 1 januari 20111 Vanaf zijn alle 1 januari masteropleidingen 2011 zijn alle masteropleidingen samenvoegd
in het instituut gevoegd HAN in Master het instituut Programma’s. HAN Master Programma’s.
samen­
1
Vanaf 1 januari 2011 zijn alle masteropleidingen
twee BV’s Deze samengevoegd waarin bevat commerciële twee BV’s waarin in activiteiten het commerciële instituut activiteiten HAN
de stichting HAN Bij is de eveneens stichting HAN Holding is eveneens BV onderracht.
Deze bevat gebracht.
HAN Holding BV onder­
ondergebracht, zijn namelijk Master ondergebracht, Interstudie Programma’s. namelijk NDO BV Interstudie en NDO BV en
N Flex BV. De Stichting HAN Flex Hogeschool BV. De Stichting van Arnhem Hogeschool en van Arnhem en
megen is de enige Nijmegen aandeel houder is enige van aandeel deze holding. houder van deze holding.
t College van Bestuur Het College van de van HAN Bestuur is als directie van de HAN belast is met als directie belast met
bestuur van HAN De het Holding bestuur samenstelling BV. van HAN Holding van de BV. Raad van Toezicht,
samenstelling van het De de samenstelling College Raad van van Toezicht, van Bestuur, de Raad het College van het Toezicht, van Management het College van en
stuur, het Management een Bestuur, overzicht en het een Management overzicht van de van en opleidingen de een overzicht van vindt de opleidingen u vanaf
dt u vanaf pagina vindt 140. u vanaf pagina 140.
pagina 140.
HAN Smart Business HAN Smart Center Business Center
Concerncontrol Concerncontrol
College van Bestuur College van Bestuur
Raad van Toezicht Raad van Toezicht
Centrum voor Centrum Ondernemerschap voor Ondernemerschap
Medezeggenschapsraad Medezeggenschapsraad
Jaarverslag HAN Jaarverslag 2010 · Vertrouwen HAN 2010 in · kwaliteit Vertrouwen in 5 kwaliteit
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit 99
5

[Els van der Pool]
namen we opleidingsprogramma’s en
afstudeeropdrachten onder de loep
op zoek naar onderzoeksgerelateerde
activiteiten en onderdelen. Dat leverde
een aantal bevindingen op die we door
middel van interviews hebben getoetst
aan praktijkervaringen van betrokken
docenten. Om te voorkomen dat we
de blik te veel naar binnen richtten,
hebben we ook bij collega-instellingen
gesprekken gevoerd en informatie
ingewonnen over hoe zij te werk gingen.
Die inventarisatie leverde een duidelijk
beeld op. Wat bleek? Onderzoek had
binnen sommige opleidingen aan de
Faculteit Economie en Management
(FEM) al een plek, waar het aan ontbrak
was vooral een eenduidige aanpak.
Organisatie, het Service Centrum Onderwijs en Studentzaken.
Sommige activiteiten zijn van belang voor meerdere faculteiten.
Ze komen het best tot hun recht als ze apart worden
georganiseerd. Dit geldt bijvoorbeeld voor het Centrum voor
Ondernemerschap.
Het College van Bestuur is verantwoordelijk voor het management
van de gehele Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Zij
legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht.
6.1.1 Wijzigingen in de organisatie
HAN Master Programma’s
Vanaf 1 januari 2011 is het interfacultaire instituut HAN Master
Programma’s gestart. Hierin zijn 20 masteropleidingen van
de HAN samengebracht. Zo realiseren we de mogelijkheid tot
programmatische samenwerking tussen de masters, het gezamenlijk
doorontwikkelen van profiel en kwaliteitskaders van de
opleidingen en het komen tot innovatie op snijvlakken. Daarnaast
kan efficiënter worden gewerkt door de inrichting van één
professionele back office.
6.1.2 Wijzigingen in het management
In 2010 hebben verschillende managementwijzigingen plaatsgevonden.
We noemen hier de meest opvallende.
Faculteitsdirecteuren/directeur Service Bedrijf
Na twintig jaar te hebben gewerkt bij de HAN heeft Ella
Hueting , directeur Faculteit Techniek, de HAN per 1 september
2010 verlaten om haar carrière een andere wending te geven.
Per 1 april 2011 is Janneke Hoekstra gestart als faculteitsdirecteur.
Zij was tot die tijd werkzaam bij het Ministerie van Economische
Zaken, Landbouw & Innovatie als directeur Kennis
en Innovatie. Janneke Hoekstra volgt Jos Coonen op, die sinds
het vertrek van Ella Hueting de Faculteit Techniek ad interim
heeft geleid.
Instituutsdirecteuren/hoofden service units
Op 1 mei heeft Yvonne Visser haar functie als lid van de directie
Pabo van de HAN verwisseld voor die van voorzitter van de
directie van het Instituut voor Leraar en School (ILS). Zij volgde
daarbij Jacques van Meegen op die samen met Tjeu Verhagen
de leiding nam bij het instituut HAN Master Programma’s.
Gert-Jan Jansen maakte per 1 juni de overstap van directeur
van de afdeling Opleidingskunde naar de functie van lid van de
instituutsdirectie Pabo HAN. Op 25 oktober is Marc de Leeuw
gestart als ad interim directeur van het instituut Automotive.
Hij was de laatste 15 jaar algemeen Directeur van Nooteboom
Group. Arthur Appelman was al werkzaam binnen het instistuut
Automotive. Per 25 oktober is hij daar benoemd tot adjunct-directeur.
100

Met de leerlijn wilden we zorgen dat
het ad hoc karakter van onderzoek
doen veranderde in een gestructureerde
aanpak door alle jaren heen. Met als
belangrijk onderdeel aandacht voor
de vereiste kennis, vaardigheden en
houding. Dat zie je dan ook terug in
de doorlopende leerlijn ‘onderzoek
doen’. We zijn bij het ontwikkelen van
de leerlijn uitgegaan van een algemene
basis die nodig is, waarin alle facetten
van onderzoek aan bod komen. De
diversiteit aan FEM-opleidingen was
daarbij een complicerende factor. Want
hoe ontwikkel je één leerlijn die geschikt
is voor alle studenten, maar wel ruimte
laat voor couleur locale? Een belangrijk
punt, omdat we bij de FEM opleiden
Per 1 februari is Jan Pouwels gestart als hoofd van het nieuwe
International Office, hij werkte al bij de HAN als hoofddocent.
Hans Broeder startte op 17 mei als hoofd van de service unit
Facilitaire Zaken. Hans Broeder werkte tot de overstap naar de
HAN als directeur Bedrijfsvoering bij de Hogeschool Leiden.
Hij volgde Geert van Gessel op die in juli afscheid nam van
de HAN vanwege vervroegd pensioen. Geert van Gessel was
sinds de oprichting van het Service Bedrijf in 2002 hoofd van
de service unit Facilitaire Zaken. Tot slot heeft het College van
Bestuur op voordracht van de directeur Service Bedrijf René
Frielink benoemd tot hoofd van de service unit ICT. Hij is op
1 januari 2011 gestart. Tot die tijd werkte hij als hoofd Service
Centre IT bij de Wageningen Universiteit en Researchcentrum.
René Frielink volgde Deny Smeets op, die zich volledig gaat
wijden aan zijn directeurschap voor de Informatica en Communicatie
Academie (ICA).
Een compleet overzicht van de samenstelling (inclusief wijzigingen)
van de Raad van Toezicht, het College van Bestuur en
het management van de HAN in 2010 is te vinden in de bijlagen
vanaf pagina 147.
6.2 Bestuur en beheer van de HAN
In het Instellingsplan 2008-2012 zijn de kaders geformuleerd
die een uitdrukking zijn van de ambities van de HAN en de
prioriteiten bij de verwezenlijking daarvan.
Op basis van het instellingsplan worden er ieder jaar specifieke
doelstellingen geformuleerd. Deze worden vastgelegd in de
managementcontracten die het College van Bestuur sluit met
de directie van de faculteiten en met de directeur van het Service
Bedrijf. Het werken met managementcontracten biedt de
eenheden een grote mate van vrijheid om zelf te bepalen hoe
zij de afgesproken doelen realiseren. Tegelijk houdt het College
van Bestuur vinger aan de pols en kan zij waar nodig bijsturen.
Een belangrijk instrument daarbij is de managementrapportage.
Deze vindt viermaandelijks plaats (in de maanden maart,
juni en oktober). Centraal in de rapportage staat de mate waarin
de afgesproken doelstellingen worden gerealiseerd. Het
gaat daarbij om doelstellingen voor de instroom van nieuwe
studenten, het gewenste aantal ingeschreven studenten, het
studierendement in propedeuse en hoofdfase, de mate van
studenttevredenheid, de intensiteit en de organisatie van het
onderwijs, de onderzoekswerkzaamheden, het ziekteverzuim,
de medewerkertevredenheid en de financiën.
6.2.1 Bestuur op basis van good governance
De HAN is een maatschappelijke organisatie. Daarbij hoort
openheid en transparantie over haar doelstellingen, werkwijze
en prestaties. Elke vier maanden stellen we een managementrapportage
op. Deze stellen wij volledig en onverkort
ter beschikking van iedereen die hier kennis van wil nemen:
personeel, studenten maar ook externe partijen. De rapportage
wordt meteen na vaststelling geplaatst op de website
(www.han.nl/jaarverslag). Geïnteresseerden kunnen daar ook
het instellingsplan en het jaarverslag bekijken en/of downloaden.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
101

[Els van der Pool]
voor zeer diverse beroepspraktijken,
met daarin ook allerlei varianten
van onderzoek en methodieken.
We formuleerden negen generieke
onderzoeksstappen: van oriënteren
op de vraag tot eindrapportage. Elke
student doorloopt in zijn opleiding elk
jaar die negen stappen. Per jaar neemt
de zelfstandigheid van de student
toe, en de docentgestuurdheid af:
in de propedeusefase ligt de nadruk
voor studenten op uitvoering, bij de
afstudeeropdracht schrijven ze een
plan van aanpak dat ze op eigen kracht
doorlopen.
Een leerlijn ‘onderzoek doen’ betekent
natuurlijk niet alleen iets voor studenten
maar ook voor docenten. Omdat
In al onze activiteiten streven we naar Good Governance. De
HAN sluit hierbij aan bij de Branchecode Governance Hogescholen
die in februari 2006 van kracht is geworden. Naast
openheid en transparantie houdt dit onder andere in dat de
HAN werkt met een Integriteitscode, een Klokkenluidersregeling
en een Klachtenregeling seksuele intimidatie, agressie en
geweld, pesten en werkdruk. Meer informatie over de corporate
governance structuur van de HAN is te vinden op de website
van de HAN (www.han.nl ➔ ‘over de HAN’ ➔ ‘organisatie’ ➔
‘bestuur’ ➔ ‘good governance’).
Het College van Bestuur is belast met het bestuur van de HAN
en de Raad van Toezicht met het toezicht daarop (zie hoofdstuk
7). Voor de aansturing van haar activiteiten heeft de HAN
een planning- en controlcyclus ingericht die is gebaseerd op
managementcontracten en viermaandelijkse managementrapportages.
De faculteitsdirecteuren en de directeur Service
Bedrijf rapporteren aan het College van Bestuur. Het College
van Bestuur rapporteert aan de Raad van Toezicht
De statuten regelen de bevoegdheden van de Raad van Toezicht
en het bestuurs- en beheersreglement regelt de bevoegdheden
van het College van Bestuur, de faculteitsdirecteuren/
directeur Service Bedrijf en instituutsdirecteuren/hoofden
service units. Daarnaast kent de HAN een procuratieregeling,
die de volmachten regelt tot het namens de HAN aangaan van
verplichtingen en het doen van betalingsopdrachten, en een
mandaatregeling. Het uitvoeringsreglement en alle (adhoc en
onder-) mandaten liggen ter inzage bij de controller.
6.2.2 Invoering Wet versterking besturing
Met ingang van 1 september 2010 is de Wet versterking besturing
van kracht geworden. Hiermee is een strikte scheiding van
bestuur en toezicht in het onderwijs wettelijk verankerd. Met
de invoering in 2001 van het zogenaamde ‘Raad van Toezichtmodel’
sluit de huidige situatie binnen de HAN aan bij de wettelijke
introductie van de Raad van Toezicht als orgaan van de
instelling.
De statuten en het bestuurs- en beheersreglement van de HAN
zijn in lijn gebracht met de nieuwe wet. De aanpassingen hebben
plaats gevonden met goedkeuring van de Raad van Toezicht
en instemming van de Medezeggenschapsraad.
Met instemming van de medezeggenschapsraad zijn ook overige
wijzigingen die voortkomen uit deze wet doorgevoerd. Dit
zijn onder andere de invoering van het instellingscollegegeld,
de aanpassing van de richtlijnen (beëindiging) inschrijving, de
invoering van een profileringsfonds voor financiële ondersteuning
van studenten, de invoering van één eenduidige faciliteit
voor klachten, bezwaar of beroep, de versterking van de positie
en rol van de examencommissies en de invoering van de Instellingstoets
Kwaliteit.
102

onderzoek doen een prominentere rol
krijgt in de opleidingen betekent dat ook
dat er meer docenten bij betrokken zijn.
Bovendien vervullen zij een belangrijke
rol om de onderzoeksambitie van de FEM
handen en voeten geven in het bachelor-
onderwijs. Zij geven daadwerkelijk
vorm en inhoud aan het leren onderzoek
doen, in hun lessen en als ze studenten
begeleiden.
Vooral de fase van de afstudeeropdracht
is daarin belangrijk. Om ook in die fase
de uitgangspunten van de leerlijn te
waarborgen hebben we een handleiding
ontwikkeld die studenten en docenten
ondersteunt bij het maken van een Plan
van Aanpak voor de afstudeeropdracht.
Die handleiding hebben we inmiddels
6.3 College van Bestuur
Het College van Bestuur van de HAN is verantwoordelijk voor
de realisatie van de strategie en doelstellingen uit het instellingsplan
van de HAN.
6.3.1 Samenstelling College van Bestuur
Het College van Bestuur bestaat uit twee leden met de volgende
taakverdeling:
6.3.2 Arbeidsvoorwaardenbeleid College van
Bestuur
Bezoldiging conform Hay-code en WNT-norm
De bezoldiging van voorzitter en lid College van Bestuur van
de HAN gaat uit van de ‘Uitwerking bezoldiging bestuurders
hogescholen’ van november 2006 (Hay Group), die onderdeel
uitmaakt van de Branchecode Governance Hogescholen, en de
daarbij behorende salarisgroepen die voor het laatst zijn geïndexeerd
in het najaar van 2010.
• Drs M.J.G. (Ron) Bormans (1957), voorzitter
Zijn taken zijn: externe representatie, onderwijs en studentzaken,
huisvesting en facilitaire zaken, ICT en marketing.
• Drs K.F.B. (Kristel) Baele (1959), lid
Haar taken zijn: onderzoek en lectoraten, masteropleidingen,
zakelijke dienstverlening, financiën, HRM en
internationalisering.
De collegeleden zijn samen en ieder afzonderlijk verantwoordelijk
voor de wijze waarop zij hun taken uitvoeren. Zij leggen
verantwoording af aan de Raad van Toezicht.
De systematiek van deze code
Het hiervoor vermelde uitgangspunt kan tot gevolg hebben dat
het salaris van een bestuurder uitkomt boven de norm zoals
opgenomen in de Wet Normering Topinkomens (WNT). In dat
geval wordt de WNT als maximum gehanteerd. Vooruitlopend
op de verwachte aanname in 2011 door de Tweede en Eerste
Kamer, conformeert de HAN zich aan de WNT. Dat geldt niet
alleen voor de leden van het College van Bestuur, maar voor alle
medewerkers van de HAN.
Daarnaast houdt de HAN zich aan de meldingsplicht in het
kader van de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde
Topinkomens (WOPT).
Vaste en variabele beloning
De beloning van de bestuurders kent naast een bruto salaris
een variabele component van maximaal anderhalf maandsalaris.
Deze variabele beloning wordt toegekend op basis van
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
103

[Els van der Pool]
in een pilot uitgetest en de eerste reacties
daarop zijn positief. Ook werken we aan
verdere ondersteuning voor docenten die
nu meer onderzoek gaan begeleiden en
zich verder willen professionaliseren op
dit vlak.
Al met al zijn we als organisatie op dit
punt volop in ontwikkeling. In zo’n
proces kom je natuurlijk ook regelmatig
hobbels tegen. Dat hoort erbij. Wat
ik daarin belangrijk vind, is dat je je
steeds realiseert dat je als projectteam,
docenten en managementteam hetzelfde
doel nastreeft: namelijk studenten laten
zien en ervaren dat onderzoek doen
leuk is en een verrijking kan zijn voor
je - toekomstige - werkzaamheden. Dat
blijft mij inspireren. Net zoals de prettige
vooraf door de Raad van Toezicht vastgestelde performancecriteria.
De performancecriteria brengen drie categorieën tot
uitdrukking: doelstellingen met betrekking tot het onderwijs,
inclusief de kwaliteit van het onderwijs, doelstellingen met betrekking
tot de bedrijfsvoering en doelstellingen die betrekking
hebben op het algeheel leiderschap.
De leden van het College van Bestuur hebben daarnaast recht
op emolumenten als lease-auto en telefoon.
Duur contract
Zowel de voorzitter als het lid van het College van Bestuur heeft
een arbeidsovereenkomst voor de termijn van vier jaar, eindigend
voor Ron Bormans op 1 maart 2012 en voor Kristel Baele
op 1 april 2012.
Opzegtermijn
De Raad van Toezicht heeft bepaald dat zowel voor de voorzitter
als het lid een opzegtermijn geldt van twee maanden voor
de werknemer en vier maanden voor de werkgever.
Afvloeiingsregelingen: aanspraken bij werkloosheid
Voor wat betreft CvB-voorzitter Ron Bormans: Behoudens in
het geval waarin sprake is van een tussentijdse beëindiging
door de werkgever vanwege een dringende reden als bedoeld
in artikel 7:678 BW (zodanige daden, eigenschappen of gedragingen
van de werknemer, die ten gevolge hebben dat van
de werkgever redelijkerwijze niet gevergd kan worden de arbeidsovereenkomst
te laten voortduren), heeft de (gewezen)
werknemer bij het einde van rechtswege van de arbeidsovereenkomst,
dan wel bij (tussentijdse) beëindiging door de werkgever,
aanspraak op een uitkering conform de Bovenwettelijke
Werkloosheidsregeling HBO (BWRHBO) of een daarvoor in de
plaats tredende ontslaguitkeringsregeling.
Voor wat betreft CvB-lid Kristel Baele: Bij beëindiging van de
arbeidsovereenkomst van rechtswege zal, ingeval de Raad
van Toezicht besluit de overeenkomst niet te verlengen, aan
de werknemer een vergoeding van één keer een jaarsalaris inclusief
vakantietoeslag en exclusief bonus en andere emolumenten,
worden toegekend. Bij tussentijdse opzegging door
de werkgever geldt een vergoeding naar rato van de verstreken
dienstjaren ten opzichte van vier jaar. Voorwaarde in dit geval
104

samenwerking in het projectteam en met
diverse ambassadeurs in de opleidingen. Wat je
ziet is dat er een olievlekwerking ontstaat. Het
onderwerp staat op de kaart, mensen worden
enthousiast. En dat is mooi om te zien. Ik draag
dan ook met plezier mijn steentje bij aan dit
proces.’
is dat het ontslag de werknemer in het geheel niet te verwijten
valt. Werknemer ziet af van aanspraak op een werkloosheidsuitkering.
Voor het overige zijn voor zowel voorzitter als lid geen afvloeiingsregelingen
overeengekomen.
Regeling en financiering van pensioentoezeggingen
Zowel voorzitter als lid van het College van Bestuur bouwt pensioen
op conform de ABP-regeling.
Declaratiebeleid
De HAN kent een door de Raad van Toezicht geformaliseerd
declaratiebeleid, met inhoudelijke normering en een afspraak
over de te volgen procedure van aftekenen van declaraties en
jaarlijkse beoordeling door de remuneratiecommissie van het
totaaloverzicht declaraties. Voor een overzicht van declaraties
in 2010 verwijzen wij naar www.han.nl.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
105

6.3.3 Bezoldiging College van Bestuur
Bezoldiging College van Bestuur 2010
De bezoldiging van de beide bestuurders valt binnen de ‘Uitwerking
bezoldiging bestuurders hogescholen’ (Hay-code).
Op basis van de geconsolideerde jaarrekening HAN 2009 viel
de HAN binnen categorie F.
Met deze bezoldiging vallen de salariskosten voor de beide
bestuurders binnen de WNT-normering, zoals die voor 2010
voorlopig is vastgesteld (€223.666).
De WOPT-norm voor 2010 is aanleiding geweest het salaris
van de voorzitter College van Bestuur volgens de geldende regels
te melden bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties .
Het vaste salaris is met ingang van 1 januari 2010 verhoogd,
voor de voorzitter met 4% en voor het lid College van Bestuur
met 2,5%. Daarbij is rekening gehouden met de relatieve salarispositie
ten opzichte van de Hay-norm, de verhoging van
de rijksoverheidsalarissen en de inflatieverwachting voor 2010.
Naast het vaste salaris hebben zowel voorzitter als lid in 2010
een gratificatie ontvangen van 75% van de maximaal haalbare
gratificatie van anderhalf maandsalaris bruto. Deze gratificatie
is vastgesteld door de Raad van Toezicht, op voorstel van de remuneratiecommissie,
en ligt binnen de geldende bandbreed­
106

Anne-Marie Haanstra is projectleider
van de leerlijn ‘onderzoek doen’.
‘In de opleidingen moet het gebeuren.
Je kunt een mooi concept bedenken,
maar in het onderwijs zitten de mensen
die ermee gaan werken, ermee moeten
kúnnen en willen werken.
Met hen moet je dus zo veel en zo snel
mogelijk verbinding zoeken. De leerlijn
kan alleen succesvol worden ingevoerd als
belang, vorm en inhoud daarvan worden
gedragen door de docenten. Zij zijn
degenen die in hun onderwijsprogramma
ruimte moeten maken voor ‘onderzoek
doen’, zij zijn degenen die mee moeten
denken over de interactie met de
beroepspraktijk op dat gebied.
In het proces hebben we er dan ook
voor gekozen om de projectgroep op
Bezoldiging College van Bestuur 2010
Bruto jaarsalaris
Belastbare
onkostenvergoeding
Werkgeversbijdrage
pensioen
Bijtelling
auto
Totale
vergoeding
volgens WNT
Totaal Vast Variabel
M.J.G. Bormans voorzitter € 165.068 € 152.356 € 12.712 € 0,00 € 24.301 € 8.124 €197.493
K.F.B. Baele € 143.895 € 132.673 € 11.222 € 0,00 € 21.257 € 4.433 €169.585
Totaal
€ 308.963 € 285.029 € 23.934 € 0,00 € 45.558 €12.557 €367.078
te voor variabele beloning volgens de Hay-code die de basis
vormt van het bezoldigingsbeleid. De gratificatie, gebaseerd
op de prestaties in 2009, is uitgekeerd in 2010 en vermeld in
voorgaande tabel.
Bezoldiging College van Bestuur 2011
Op basis van de geconsolideerde jaarrekening HAN 2010 is de
hogeschool dit jaar ingedeeld in categorie E van de Hay-code.
Dat is aanleiding geweest voor de Raad van Toezicht het salaris
voor 2011 te bevriezen.
Op basis van de performancecriteria 2010 wordt in 2011 een variabele
beloning uitgekeerd van 80% van de maximaal haalbare
gratificatie van anderhalf maandsalaris bruto.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
107

[Anne-Marie Haanstra]
faculteitsniveau, met vanuit elk instituut
een vertegenwoordiger, uit te laten
waaieren naar beneden. Dat hebben
we gedaan door per opleiding met een
ambassadeur te werken. De leerlijn
wordt in gezamenlijkheid met docenten
uit de opleidingen vormgegeven.
Doorontwikkeling en uitvoering van de
leerlijn houden dus gelijke tred. We blijven
de verbinding zoeken, zodat couleur
locale en hiaten zich langzaam kunnen
uitkristalliseren en de leerlijn ‘onderzoek
doen’ landt binnen de FEM.
Voorlopig zijn we daarin geslaagd.
De pilot die we draaiden laat zien dat
studenten en docenten uit de voeten
kunnen met de leerlijn, al is de praktijk
door de diversiteit aan opleidingen zoals
6.3.4 Nevenfuncties College van Bestuur
De nevenfuncties van de leden van het College van Bestuur zijn
de volgende.
• Ron Bormans
Lid commissie Toekomstbestendig HO-stelsel (Commissie
Veerman) (onbezoldigd), Lid Bestuur HBO-Raad (onbezoldigd),
Lid bestuur Stichting Duurzaam Hoger Onderwijs
(DHO) (onbezoldigd), Lid Platform ICT en organisatie Stichting
SURF (onbezoldigd) (per 1-1-2011 gestopt), Lid bestuur
Health Valley (onbezoldigd), Bestuurslid Stichting Studiekeuze123
(onbezoldigd) (per 1-1-2011 gestopt), Voorzitter
Board B4You (onbezoldigd), Voorzitter Raad van Toezicht
Gym nasium Leiden (onbezoldigd), Voorzitter Raad van Toezicht
Europees Platform (bezoldigd), Lid Raad van Toezicht
ROC Leiden (bezoldigd) (per 1-1-2011 gestopt), Docent Tias
Nimbas (bezoldigd).
• Kristel Baele
Voorzitter go! (onbezoldigd), Lid raad van advies KIEMT (Kennis
en Innovatie in Energie en Milieutechnologie) (onbezoldigd),
Voorzitter Zorgalliantie.Nu! (onbezoldigd), Lid bestuur
HAN Fortmann Centrum voor Mindfulness (onbezoldigd), Lid
adviesraad Nuffic (onbezoldigd) (per 1-1-2011 gestart).
Tegenstrijdige belangen
De HAN en het College van Bestuur vermijden elke vorm en
schijn van belangenverstrengeling. Als er bij een te nemen besluit
sprake is van tegenstrijdigheid in belangen tussen een lid
van het College van Bestuur en de HAN, dan neemt de Raad
van Toezicht of een lid van de Raad van Toezicht dat hiervoor is
aangewezen dit besluit.
6.4 Horizontale en verticale verantwoording
De HAN legt als organisatie verticale verantwoording af aan
degenen die toezicht houden. Intern rapporteren we aan de
Raad van Toezicht. Extern leggen we verantwoording af aan de
Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap. Dit doen we
door middel van het jaarverslag van de HAN.
De HAN wil als maatschappelijke organisatie haar handelen
afstemmen op de behoeften van haar omgeving. We stemmen
de inhoud van onze studieprogramma’s af op de wensen van
het beroepenveld. Binnen de opleidingen betrekken we werkgevers
en beroepenveld bij het onderwijs. Dat doen we in de
vorm van opleidingscommissies, werkveld/beroepenveldcommissies
en soms, aanvullend, in de vorm van een raad van advies.
Onze organisatie participeert in relevante netwerken en
organiseert activiteiten voor bedrijven en instellingen. Meer
informatie hierover staat in hoofdstuk 3 van dit jaarverslag.
108

verwacht weerbarstig. Maar één ding is
zeker: het point of no return is gepasseerd.
De vraag óf we de leerlijn gaan invoeren is
beantwoord, samen met alle betrokkenen
focussen we op ‘hoe precies?’
Naast regulier bestuurlijk overleg met de gemeenten Arnhem
en Nijmegen, de Radboud Universiteit en collega-hogescholen,
ontvangt de HAN graag externe stakeholders voor ‘werkbezoeken’.
In 2010 hebben we verschillende partijen ontvangen.
Zo kwamen naar de HAN voor een nadere kennismaking de
Inspectie van het Hoger Onderwijs en de Kamer van Koophandel.
Een delegatie van OCW, HBO-raad en VSNU deed de HAN
aan in het kader van een verkenning van de HBO-masters.
Ook intern betrekken we onze mensen bij het HAN-beleid. In
de eerste plaats geven medezeggenschapsorganen en opleidingscommissies
aan studenten en medewerkers de gelegenheid
om mee te denken.
De samenwerking met de medezeggenschapsraad verloopt
goed. We zorgen er actief voor dat hij zijn wettelijke instemmings-
en adviesbevoegdheden naar wens kan invullen. Het
College van Bestuur was in 2010 op vrijwel elke vergadering
van de medezeggenschapsraad aanwezig om een voortgangsverslag
te geven. Daarnaast hadden het dagelijks bestuur van
de raad en voorzitter van het college elke drie weken regulier
overleg.
Het College van Bestuur brengt ieder jaar werkbezoeken aan de
instituten, opleidingen en service units. Daar spreken zij in een
informele sfeer met medewerkers en studenten over de zaken
die goed – of minder goed – gaan bij de HAN.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
109

110

6.5 Medezeggenschap
De medezeggenschapsstructuur van de HAN kent een medezeggenschapsraad
op hogeschoolniveau en deelraden op
het niveau van faculteiten en Service Bedrijf. In de medezeggenschapsraad
en de faculteitsraden hebben personeelsleden
en studenten zitting. Het College van Bestuur en de medezeggenschapsraad
(MR) verhouden zich tot elkaar op de manier
die is vastgelegd in het medezeggenschapsreglement. Volgens
dit reglement heeft de MR algemene bevoegdheden voor wat
betreft de bespreking van alle aangelegenheden die de hogeschool
betreffen. Daarnaast zijn er bijzondere bevoegdheden
van instemming en advies.
Activiteiten medezeggenschapsraad
De medezeggenschapsraad vergaderde in 2010 veertien keer
plenair. Daarnaast kwamen de drie vaste raadscommissies Financiën,
Huisvesting en milieu (FHM), Organisatie en onderwijskwaliteit
(OOK) en Personeel en ARBO (PA) bij elkaar. De
studentgeleding heeft regelmatig afzonderlijk vergaderd. Een
aantal keer heeft de studentgeleding een advies geformuleerd
voor bespreking in de plenaire vergadering. De geleding van
studenten vergaderde aansluitend aan de commissievergaderingen
op grond van een eigen agenda. Het dagelijks bestuur
van de medezeggenschapsraad vergaderde wekelijks. Hieronder
een opsomming van besluiten en aandachtspunten met,
waar van toepassing, de mededeling dat de raad positief adviseerde
of instemde met het genoemde besluit. De lijst pretendeert
niet volledig te zijn. De raad publiceert ieder voorjaar een
uitgebreid jaarverslag. Daarin worden alle onderwerpen verder
uitgewerkt.
We noemen, in willekeurige volgorde, een aantal onderwerpen
dat in 2010 aan de orde is geweest:
• het promotiebeleid van de HAN (ingestemd);
• kader OER, Kader OS (ingestemd);
• de lijst met studentenverenigingen die aanspraak kunnen
maken op het profileringsfonds (ingestemd);
• de ombuigingsoperaties bij de faculteiten Educatie en
Techniek zijn regelmatig aan de orde gekomen aan de
vergadertafel;
• de richtlijn omgangsvormen (ingestemd);
• het gewijzigde Hay-profiel van de onderwijsmanager
(ingestemd);
• de reiskostenregeling (hiermee is begin 2011 ingestemd);
• ICT-reglement voor medewerkers waarmee aansluiting is
beoogd bij het protocol voor studenten (ingestemd);
• de systematiek voor de kwaliteitszorg voor het onderzoek
(ingestemd);
• voordracht nieuw lid Raad van Toezicht (positief advies);
• de werktijdenregeling (ingestemd);
• diverse voorgenomen besluiten die genomen moesten
worden vanwege de wijzigingen in de WHW (bureau klachten
en geschillen; aanpassing reglementen voor examencommissies
en opleidingscommissies; instelling van het
profileringsfonds (met alle is ingestemd);
• de wijziging van het bestuursreglement inzake de herpositionering
van de opleiding Opleidingskunde (ingestemd);
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
111

• het privacyreglement voor studenten en personeel gezamenlijk
(ingestemd);
• de instellingscollegegelden 2e studie (de raad heeft positief
gereageerd op het uiteindelijke besluit);
• Invoering van een plan van aanpak bij de RIE’s (ingestemd);
• het strategisch HR-beleid (ingestemd);
• de begroting 2011 (positief advies);
• overleg over de keuze uit medezeggenschapsstelsels (hierover
is in 2010 geen besluit genomen).
6.6 Integraal risicomanagement
In de Branchecode Governance Hogescholen is onder de verantwoordelijkheden
van het College van Bestuur het volgende
opgenomen: ‘In de hogeschool is een op de hogeschool toegesneden
intern risicobeheersings- en controlesysteem aanwezig.
Als instrumenten van het interne risicobeheersings- en
controlesysteem hanteert de hogeschool in ieder geval risicoanalyses
van de operationele en financiële doelstellingen van
de hogeschool.’
Aan de hand van de onderwerpen die in het rapport van de
commissie Don als risicogebieden worden genoemd, is in het
voorjaar van 2010 een HAN-brede risico-inventarisatie uitgevoerd.
Alle faculteiten, het Service Bedrijf en het College van Bestuur
hebben hieraan deelgenomen. De belangrijkste risico’s
die zijn gesignaleerd hebben betrekking op de demografische
ontwikkeling en daarmee gepaard gaande het risico van dalende
studentaantallen en dalende bekostiging. Daarnaast wordt
politieke prioritering en - daaraan gekoppeld - de mogelijkheid
van bezuinigingen ervaren als een groot risico voor de HAN.
Op personeelsvlak worden als risico’s gesignaleerd een salarisgroei
(cao) die groter is dan de compensatie door het ministerie
van OCW en inflexibiliteit als gevolg van een ongewenste
verhouding tussen vast en variabel personeel. Daarnaast wordt
als risico gesignaleerd dat er onvoldoende kwaliteit van de basisgegevens
is in de cyclus van planning en controle, alsook
een onvoldoende afstemming van ICT-systemen. De door de
HAN getroffen maatregelen borgen een voldoende afdekking
van de hier gesignaleerde risico’s.
In oktober 2010 heeft het College van Bestuur besloten om
risicomanagement onderdeel te laten uitmaken van de planning-
en controlcyclus. Met ingang van 2011 zullen zowel de
faculteiten als het Service Bedrijf jaarlijks in het voorjaar risicomanagementsessies
houden. Indien uit deze sessies naar
voren komt dat er extra inspanningen nodig zijn om risico’s te
verminderen dan kan dat in de voorbereidingen van de begroting
worden meegenomen.
Toetsing regelgeving inschrijving en bekostiging
Om elke mogelijkheid van onrechtmatig handelen uit te sluiten,
kent de HAN een systeem van voortdurende centrale toetsing
en afstemming op interpretatie van ministeriële regelgeving
inzake inschrijving en bekostiging. Het College van
Bestuur heeft hiertoe Richtlijnen Inschrijving en Bekostiging
vastgesteld die bindend zijn voor de beleids- en uitvoeringsor­
112

ganisatie. Een apart ingestelde Toetscommissie Inschrijving
en Bekostiging is belast met voortdurende advisering betreffende
benodigde interpretatie van regelgeving inzake inschrijving
en bekostiging in bijzondere gevallen. In 2010 zijn de
maatwerkovereenkomsten volgens het verscherpte kader beoordeeld
en akkoord bevonden.
De HAN kent verder één hogeschoolbrede Studenten Inschrijf
Administratie met eenvormig gehanteerde instructies en procedures.
Tot slot vindt jaarlijks door de externe accountant een
beoordeling plaats van de kwaliteit van en controle op de administratieve
organisatie, administratieve bedrijfsvoering en interne
controles, waarvan de bevindingen worden weergegeven
in het accountantsverslag en de adviesbrief. Het accountantsverslag
wordt met de Raad van Toezicht in het bijzijn van de
externe accountant besproken.
Inspectieonderzoek naar langstudeerders / alternatieve
afstudeertrajecten
Naar aanleiding van vermeende onregelmatigheden bij hogeschool
Inholland, rond de verstrekking van diploma’s aan ouderejaarsstudenten
van de opleiding Media & Entertainment
Management, heeft de Inspectie Hoger Onderwijs in het najaar
van 2010 een onderzoek uitgevoerd onder alle hogescholen.
Aan elke hogeschool is gevraagd een vragenlijst in te vullen
over ‘Alternatieve afstudeertrajecten’. Bij de HAN is geen
sprake van alternatieve afstudeertrajecten voor zogeheten
langstudeerders. We treffen maatregelen om langstudeerders
en andere doelgroepen in de opleiding en ook in de afstudeerfase
van de opleiding effectiever en zonder onnodige studievertraging
hun leerroute te doen doorlopen. Het gaat daarbij
vooral om additionele begeleiding.
In een vervolg op de genoemde vragenlijst heeft in november
een meer verdiepend schriftelijk onderzoek plaatsgevonden
naar een aantal opleidingen van de HAN. Het verslag hiervan is
op 29 november aan de inspectie toegezonden. We verwachten
een reactie te ontvangen in het voorjaar van 2011. Na datum
verslag heeft de inspectie de HAN laten weten dat zij zorgen
heeft bij één opleiding van de HAN of de borging van de diploma’s
adequaat georganiseerd en geformaliseerd is. De HAN
heeft in een reactie aangegeven een deel van de problematiek
te erkennen, maar een deel ook niet. Desalniettemin is dit voor
de HAN aanleiding vóór juli 2011 op alle (formele) aspecten de
borging van de kwaliteit en de waarde van het diploma tegen
het licht te houden en waar nodig maatregelen te nemen. De
inspectie is uitgenodigd om in juli 2011 te checken of dit adequaat
is gebeurd. In mei 2011 wordt de betreffende opleiding
geaccrediteerd.
Het is helder dat er een groot belang gehecht moet worden aan
compliance, administratieve orde en zorgvuldigheid en juridische
control. We hebben daarom besloten om vanaf studiejaar
2011-2012 elk jaar in de periode mei-juni te controleren of de zaken
goed verlopen. Daarbij zullen we nagaan of de onderwijsinhoudelijke
kant voor het komend studiejaar op orde is, of de
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
113

andvoorwaarden op orde zijn (bijvoorbeeld de roostering) en
of de juridische verankering van het programma, met name in
de Onderwijs- en Examenregeling, goed heeft plaatsgevonden.
6.7 Publiek – privaat
Het bekostigde onderwijs wordt niet uitbesteed aan private organisaties.
Ook de door ons ontvangen rijksbijdrage wordt niet
besteed aan investeringen in private activiteiten. De opbrengsten
en kosten worden zoveel mogelijk toegerekend aan de betreffende
door de overheid bekostigde onderwijsactiviteiten of
de overige vanuit de markt gefinancierde activiteiten. Echter in
toenemende mate hebben veel activiteiten, zoals bijvoorbeeld
vanuit de lectoraten, effect op zowel het reguliere onderwijs
(dus overheidsbekostigde activiteiten) als op door de markt
gefinancierde (private) activiteiten. De financiële scheiding
tussen onderwijs en marktactiviteiten is daardoor niet altijd
strikt te hanteren.
In 2010 is, in samenhang met de implementatie van een nieuw
financieel pakket, extra aandacht gegeven aan de administratieve
processen om de administratieve scheiding tussen publieke
en private activiteiten blijvend te kunnen waarborgen.
6.8 Notitie Helderheid
Hieronder volgt een korte stand van zaken bij de HAN rond
de uitvoering van de punten uit de ‘Notitie Helderheid in de
bekostiging van het Hoger Onderwijs’. We zorgen er zoveel
mogelijk voor dat het initiële onderwijs niet (deels) uitbesteed
wordt aan andere (al dan niet bekostigde) organisaties. Ook
worden er geen publieke middelen geïnvesteerd in private activiteiten.
Uitwisselingsovereenkomsten
Er worden geen delen van curricula elders gevolgd. Wel zijn er
projectmatige vormen van uitwisseling.
Maatwerktrajecten
Voor de volgende bacheloropleidingen zijn met de volgende
be drijven/instellingen maatwerkovereenkomsten voor het
daar bij gegeven aantal studenten/werknemers aangegaan:
114

Opleiding Met bedrijf/instelling Maatwerktrajecten
Techniek
Deelnemers
Civiele Techniek Diverse Bouwondernemingen 3 128
Bouwkunde Diverse Bouwondernemingen 1 35
Economie en Management
Management Economie en Recht Zes Politiekorpsen 1 8
Gezondheid Gedrag en Maatschappij
Management in de Zorg
Careander
1
17
Amarant
1
17
Educatie
Geen
HAN Totaal 7 205
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit 115

7 VERSLAG RAAD
VAN TOEZICHT

Modderkolk in Wijchen is ‘totaalleverancier
en kennisbedrijf in
elektrotechniek, waterbeheersing en
riolering’. Directeur-eigenaar Simon de
Luy wilde de doelstellingen van zijn
bedrijf anders definiëren , meer waarde
toevoegen voor zijn klanten. Sinds
een jaar of twee gebruikt Modderkolk
daarvoor de Lean-methode, met hulp van
studenten van de HAN.
‘Je kunt een uitstekend product en
geweldige service leveren, maar er is
veel concurrentie, bijvoorbeeld van
lagelonenlanden. Hoe zorg ik dus dat
mijn tevreden klanten ook loyale klanten
zijn? Ik vroeg Vincent Wiegel, lector van
de HAN, bij me langs te komen om de
De Raad van Toezicht van de HAN ziet er op toe dat het College
van Bestuur de HAN op adequate wijze bestuurt. De taken van
de Raad van Toezicht zijn expliciet beschreven in de statuten
van de Stichting Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en het
hierop gebaseerde Reglement Raad van Toezicht. Hierin staat
ook omschreven welke besluiten het College van Bestuur alleen
mag nemen met goedkeuring van de Raad.
7.1 Samenstelling Raad van Toezicht
Simon de Luy:
‘Steeds opnieuw vraag je je af
of je waarde toevoegt
of verspilt’
118
De Raad van Toezicht bestaat uit minimaal vijf en maximaal
zeven leden. De leden hebben zitting voor een termijn van vier
jaar. Zij treden af volgens een door de Raad vastgesteld rooster,
dat gepubliceerd staat op de website van de HAN. Ze zijn
onmiddellijk herkiesbaar na de eerste termijn van vier jaar. In
principe kunnen de leden van de Raad van Toezicht niet langer
dan acht jaar aaneengesloten zitting hebben in de Raad.
Met ingang van 1 september 2010 is de Wet versterking besturing
van kracht geworden. Op grond van deze wet geldt dat er
één lid van de Raad van Toezicht benoemd wordt op voordracht
van de medezeggenschapsraad. Zodra het eerstvolgende lid
van de Raad van Toezicht aftreedt, zal zijn of haar opvolger op
deze wijze worden benoemd.
In lijn met de Branchecode Governance Hogescholen heeft
de Raad van Toezicht een algemeen profiel Raad van Toezicht
vastgesteld, dat eveneens gepubliceerd is op de website van
de HAN. Eind 2010 is dit algemene profiel aangepast aan de
nieuwe Wet versterking besturing. Conform de nieuwe wet is

Lean-methode te bespreken.
Wiegel legde uit dat je Lean gebruikt om
je organisatie écht door de bril van de
klant te bekijken. En dat dat makkelijker
lijkt dan het is. Tussen ons en onze
klanten spelen namelijk twee processen:
een zichtbaar en een onzichtbaar proces.
Zichtbaar is bijvoorbeeld de manier
waarop je je klant tegemoet treedt, je
expertise, de kwaliteit van je eindproduct.
Het grootste deel van je inspanningen is
echter onzichtbaar voor klanten, terwijl
ze daarvoor wel betalen. Bij elke stap
speelt hun belang dus een rol.
Een praktisch voorbeeld. Modderkolk
werkt veel op locatie. Als we onze
leveranciers de materialen ter plaatse
laten afleveren, scheelt dat tijd en kosten.
Voor ons en voor de klant. Dat is dus
toegevoegde waarde. Toch kiezen we
in sommige gevallen voor levering bij
het profiel voor advies voorgelegd aan de medezeggenschapsraad.
Deze heeft hierover positief geadviseerd.
De Raad van Toezicht is zodanig samengesteld dat de leden ten
opzichte van elkaar, het College van Bestuur en andere mogelijke
belanghebbenden en deelbelangen, onafhankelijk en kritisch
kunnen opereren. Een overzicht van de leden van de Raad
van Toezicht, inclusief hoofd- en nevenfuncties, is te vinden in
de bijlagen op pagina 149.
7.1.1 De Raad van Toezicht per 31 december
2010
De Raad bestaat uit vijf leden: ir. H.L.J. Noy (voorzitter),
drs. R. Frohn, prof. dr. C.W.P.M. Blom, dr. ir. C.C. Krijger en
prof. dr. H. Maassen van den Brink. De heer Frohn is per 1 juni
2010 nieuw tot de Raad van Toezicht toegetreden. Hij volgde
drs. J.C. Houwert op, die vanwege het einde van de maximale
zittingstermijn van acht jaar is afgetreden per 1 september
2010. De heer Frohn is in het dagelijks leven lid Raad van Bestuur
Akzo Nobel.
7.2 De kerncommissies
Volgens de Branchecode Governance Hogescholen is het bij
een Raad van Toezicht van vijf leden niet verplicht om kerncommissies
in te stellen. De Raad van Toezicht van de HAN heeft er
toch voor gekozen om twee kerncommissies in te stellen. Deze
commissies bereiden bepaalde besluiten inhoudelijk voor, zo­
dat de Raad haar werk efficiënter kan uitvoeren. De taakstelling
van beide commissies ligt vast in een op de commissie toegesneden
reglement. Beide reglementen staan gepubliceerd op
de website van de HAN.
7.2.1 Selectie- en remuneratiecommissie
De Raad van Toezicht kent een selectie- en remuneratiecommissie.
De leden zijn: ir. H.L.J. Noy en dr. ir. C.C. Krijger. Deze
commissie richt zich op de volgende onderwerpen:
• de benoeming van leden van de Raad van Toezicht en het
College van Bestuur;
• het functioneren van de Raad van Toezicht en het College
van Bestuur;
• de arbeidsvoorwaarden en de beloning van het College van
Bestuur en de honorering van de Raad van Toezicht;
• het strategische HR-beleid van de HAN, in het bijzonder
voor wat betreft management development en opvolgingsplanning.
In 2010 is de commissie tweemaal bijeen geweest, in bijzijn
van de voorzitter College van Bestuur en de bestuurssecretaris.
In maart zijn de volgende punten behandeld:
• het gratificatie- en beloningsvoorstel voor de voorzitter en
het lid College van Bestuur op basis van de realisatie van de
performancecriteria 2009;
• de concepttekst voor de verantwoording van het bezoldigingsbeleid
in het Jaarverslag HAN 2009;
• het concept Remuneratierapport 2009;
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
119

[Simon de Luy]
Modderkolk. Is daar een geldige reden
voor of verspillen we waarde? Met Lean
neem je op die manier elke processtap
onder de loep. Steeds opnieuw vraag je je
af of je waarde toevoegt of dat je verspilt,
om vervolgens waar nodig te veranderen.
Lean is als een gereedschapskist waaruit
je technieken en methodes kiest die je
op een bepaald moment nodig hebt.
Maar bovenal is het een structureel
andere manier van kijken, denken en
werken. Wiegel hielp ons die methode te
implementeren.
We brachten, samen met de medewerkers
en met ondersteuning van HANstudenten,
het hele bedrijfsproces in
beeld: wat voegt waarde toe, wat niet?
Bijvoorbeeld de doorlooptijd – waar
verliezen we nodeloos tijd? Ook afval
heeft geen toegevoegde waarde. Welk deel
daarvan ontstaat onnodig? Vervolgens
• het voornemen om vanaf jaarverslag 2010 een eventuele
toekenning van een gratificatie over enig jaar te verantwoorden
in het jaarverslag van dat betreffende jaar, dus over
2010 in het jaarverslag 2010;
• de methodiek voor de jaarlijkse evaluatie van het eigen
functioneren van de Raad van Toezicht;
• het declaratiebeleid van het College van Bestuur;
• de opvolging van de heer Houwert als Lid van de Raad van
Toezicht.
In de bijeenkomst van december werden de volgende punten
besproken:
• de evaluatie van het functioneren van de Raad van Toezicht
aan de hand van de door de leden ingevulde vragenlijsten;
• de noodzakelijke aanpassing van het algemeen profiel Raad
van Toezicht naar aanleiding van invoering van de Wet
versterking besturing;
• de procedure evaluatie functioneren leden College van
Bestuur;
• het declaratiebeleid en overzicht individuele declaraties
College van Bestuur over 2010;
• het beloningsbeleid College van Bestuur in verband met de
komende nieuwe Wet normering topfunctionarissen.
7.2.2 Auditcommissie
De auditcommissie bestond uit prof. dr. H. Maassen van den
Brink en drs J. C Houwert, die per 1 oktober werd opgevolgd
door drs. R. Frohn. De auditcommissie heeft een voorbereidende
taak met betrekking tot financiële rapportages, inclusief:
• de jaarrekening en de begroting;
• de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen;
• de financiële informatieverschaffing;
• de naleving van de aanbevelingen van de externe accountant;
• belangrijke investeringen.
In 2010 is de auditcommissie tweemaal bijeen geweest, in het
bijzijn van het bestuurslid met financiën in haar portefeuille en
de concerncontroller.
In april is gesproken over:
• de Jaarrekening HAN 2009, het accountantsverslag en
de adviesbrief 2009, in het bijzijn van de instellingsaccountant.
Geconstateerd werd dat de HAN 2009 met een
goed resultaat heeft afgerond en er geen bijzonderheden te
melden zijn met betrekking tot de controle van de bekostigingsgegevens.
Vastgesteld werd dat in 2010 verscherpte
aandacht moest worden gegeven aan het resultaat van de
marktactiviteiten. De commissie beoordeelde de follow up
van aandachtspunten zoals vastgelegd in de adviesbrief
van de accountant als positief;
120

epaalden we waar we met relatief weinig
inspanning een positieve impact konden
bereiken, je kunt tenslotte niet alles
tegelijk veranderen. De HAN-studenten
onderzochten of de pijnpunten die we
zagen ook daadwerkelijk bestonden. Ze
• een voorstel tot schatkistbankieren. De auditcommissie gaf
een positief advies over het voorstel tot het aantrekken van
externe financiering bij het Ministerie van Financiën;
• de notitie Risicomanagement. Ook hierover adviseerde de
auditcommissie positief.
Alle onderwerpen zijn vervolgens besproken in de voltallige
Raad van Toezicht.
De bijeenkomst van december stond in het teken van de Begroting
HAN 2011. De auditcommissie heeft deze met een positief
advies voorgelegd aan de voltallige Raad van Toezicht, die de
begroting vervolgens heeft goedgekeurd.
Verder werd afgesproken in een volgende vergadering van de
Raad van Toezicht te spreken over enkele meer strategische
onderwerpen, onder andere: de strategie voor wat betreft de
financiële balans van de HAN, de versterking van de interne
risicobeheersing door middel van interne ‘Letters of Representation’,
de verwachte demografische ontwikkeling en dan met
name de gevolgen voor de studenteninstroom en het strategisch
personeelsbeleid. Afgesproken is verder om gelijktijdig
met de viermaandelijkse managementrapportage een aanvullende
voortgangsrapportage op te stellen over de belangrijkste
automatiserings- en investeringsprojecten en een interne
treasuryrapportage.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
121

[Simon de Luy]
vergeleken de resultaten van verschillende projecten
uit het verleden. Zo bepaalden we of bepaalde
factoren – die bij het ene productieproces wel een rol
speelden en bij het andere niet – inderdaad invloed
hadden op de uitkomst. Als dat het geval was,
gingen we daarmee gericht aan de slag. Gaandeweg
7.3 Vergoeding Raad van Toezicht
De totale vergoeding van de Raad van Toezicht bedroeg in 2010
€47.922 (vergoeding inclusief werkgeverslasten). De voorzitter
ontvangt €10.000 bruto per jaar en elk lid €7.500 bruto per jaar.
De vergoeding van de Raad van Toezicht sluit aan bij de ‘Uitwerking
bezoldiging toezichthouders hogescholen’ (Hay-code) zoals
vastgelegd in de Branchecode Governance Hogescholen.
7.4 Bijeenkomsten Raad van Toezicht in 2010
De Raad van Toezicht is in 2010 vijf maal bijeen geweest, in het
bijzijn van het College van Bestuur. Daarnaast hadden de voorzitters
van het College en de Raad regelmatig bilateraal (voor)
overleg. De vergaderingen vonden plaats op basis van een
vooraf vastgestelde inhoudelijke jaarplanning, met specifieke
(vaste) agendapunten, themabesprekingen en presentaties.
Wisseling leden
In september heeft de Raad van Toezicht afscheid genomen
van drs. J.C. Houwert. Hij trad na acht jaar af vanwege het einde
van de tweede zittingstermijn. De Raad heeft grote waardering
uitgesproken voor de bijdrage die hij gedurende vele jaren heeft
geleverd, onder andere als voorzitter van de auditcommissie.
Ter opvolging van de heer Houwert heeft de Raad van Toezicht
in zijn vergadering van april de heer drs. R. Frohn benoemd tot
lid Raad van Toezicht met ingang van 1 juni 2010. In oktober
werd de heer Frohn tevens benoemd tot voorzitter van de auditcomissie,
ter opvolging van de heer Houwert.
122

lijf je meten of de gekozen oplossingen
ook daadwerkelijk bijdragen aan de
doelstellingen; de meetresultaten brengen
we in beeld op performanceborden.
Iedere week vragen we de medewerkers
wat goed ging en wat niet, en waarom dat
zo was. Zij zijn dus nauw betrokken bij
Lean. Lean werken is een ongoing proces.
De studenten van de HAN hebben bij ons
dus voorlopig nog een plek. Om gegevens
te analyseren en om dingen uit te zoeken.
Of om afstudeeronderzoek te doen naar
nieuwe verbetermogelijkheden binnen
ons bedrijf. Ook lector Vincent Wiegel
komt af en toe langs, om de stand van
zaken te horen en verder mee te denken.
Dankzij dat samenspel wordt iedereen
beter: Modderkolk - en dus onze klanten,
de HAN en de studenten.’
Evaluatie College van Bestuur
In de aprilvergadering vond, buiten aanwezigheid van het College
van Bestuur, de evaluatie van het College van Bestuur over
2009 plaats, mede op basis van de door de remuneratiecommissie
gehouden functionerings- en beoordelingsgesprekken.
De uitkomsten zijn in diezelfde vergadering gedeeld met het
College van Bestuur. Op basis van de realisatie van de vooraf
overeengekomen performancecriteria voor 2009 besloot de
Raad van Toezicht op voorstel van de remuneratiecommissie
tot een gratificatie voor zowel de voorzitter als het lid van
het College van Bestuur van 75% van de maximaal haalbare
gratificatie van anderhalf maandsalaris bruto. Dit besluit is gebaseerd
op de realisatie van de concrete prestatie-indicatoren
en de waardering voor het algehele leiderschap van het College
van Bestuur. De Raad oordeelde dat er sprake is van een
adequaat implementatieproces van het Instellingsplan 2008-
2012. Hij waardeert de toename in de scores van het studenttevredenheids-
en medewerkertevredenheidsonderzoek. Ook
is de Raad van mening dat de HAN er in zowel financieel als
organisatorisch opzicht solide en stabiel voor staat.
Verder stelde de Raad het salaris met ingang van 1 ja nuari 2010
vast.
In het verlengde van de evaluatie heeft de Raad van Toezicht de
performancecriteria voor het College van Bestuur vastgelegd
voor 2010.
Aanpassing bezoldigingsbeleid College van Bestuur
In december 2010 stelde de Raad van Toezicht de aanpassing
in het te voeren bezoldigingsbeleid vast conform het advies
van de remuneratiecommissie. Met ingang van 2010 hanteert
de HAN de WNT-norm in plaats van de tot nu toe gehanteerde
balkenendenorm. Daarnaast houdt de HAN zich aan de meldingsplicht
in het kader van de WOPT.
De Raad van Toezicht beoordeelde het declaratieoverzicht over
2010 van zowel het lid als de voorzitter van het College van Bestuur,
als conform het geformuleerde beleid wat betreft inhoud
en afgesproken procedures.
Jaarrekening en Jaarverslag HAN 2009
In april gaf de Raad van Toezicht goedkeuring aan de Jaarrekening
en het Jaarverslag HAN 2009. Met de controlerende
accountant en in het bijzijn van de concerncontroller werd de
controle van de jaarrekening inclusief de meerjarenprognose,
het bijbehorende accountantsverslag en de adviesbrief besproken.
De Raad van Toezicht sprak zijn waardering uit over de helderheid
van de jaarrekening en het behaalde (positieve) resultaat.
Expliciet is stilgestaan bij het negatieve resultaat van de marktactiviteiten.
Daarbij concludeerde de Raad dat verscherpte sturing
op het resultaat noodzakelijk is.
Naar aanleiding van de adviesbrief, opgesteld op basis van de
interim controle door de accountant op de administratieve organisatie
en interne beheersing, stelde de Raad van Toezicht
vast dat de HAN goed op weg is in de optimalisering van belangrijke
(financiële) bedrijfsvoeringprocessen.
De Raad van Toezicht bevestigde de conclusie van de accountant
dat de HAN over het geheel genomen adequaat wordt beheerst.
De implementatie van het nieuwe financiële pakket Dax
werd benoemd als een belangrijk aandachtspunt voor 2010.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
123

Lector Vincent Wiegel is een van de
leidende experts op het gebied van Lean
in Nederland. Zijn expertise ligt op de
gebieden van Lean productontwikkeling,
Lean non-manufacturing en Lean
gezondheidszorg.
‘Lean stoelt op anders werken - niet op
harder werken – om klanten sneller te
bedienen, betere kwaliteit te bieden en
tegen lagere kosten. Dat klinkt misschien
als een droomscenario, maar gezond
gesystematiseerd boerenverstand is
voldoende om Lean-doelen inderdaad
zonder extra inzet van menskracht te
halen.
Bij Lean ga je volledig uit van de klant,
je bekijkt alles in je bedrijf door zijn
bril. Bij elke stap vraag je je af of je
Schatkistbankieren
In de aprilvergadering gaf de Raad van Toezicht met positief
advies van de auditcommissie goedkeuring aan een voorstel
tot het aantrekken van externe financiering bij het Ministerie
van Financiën (via schatkistbankieren) ter financiering van het
Strategisch Huisvestingsplan Nijmegen. In verband hiermee
gaf de Raad ook zijn goedkeuring aan het vestigen van hypotheek
op een HAN-gebouw ten gunste van de Stichting Waarborgfonds
HBO.
Realisatie instellingsplan
In het voorjaar van 2010 heeft het College van Bestuur de uitvoering
van het meerjarige instellingsplan (2008-2012) geëvalueerd
door middel van een midterm review. Deze is in juni
besproken met de Raad van Toezicht.
Over de voortgang in de realisatie van de doelstellingen uit het
Instellingsplan HAN 2008-2012 informeerde het College van
Bestuur de Raad van Toezicht door middel van de viermaandelijkse
managementrapportages.
Risicomanagement
De Raad van Toezicht nam in zijn junivergadering kennis van
de aanpak risicomanagement. Op basis van een presentatie
door de projectleider en de concerncontroller oordeelde de
Raad van Toezicht positief over de vorderingen in het proces en
de aanpak om te komen tot een adequaat risicomanagementsysteem.
Centraal in deze aanpak staan de risicogebieden,
ontleend aan het rapport van de Commissie Don. Ook wordt
aandacht besteed aan het creëren van meer bewustzijn in de
organisatie over mogelijke risico´s en het vermijden daarvan.
De Raad sprak zijn steun uit voor het vervolg van dit traject.
Hier zal de verbinding gelegd worden met de doelstellingen uit
het instellingsplan.
Invoering Wet versterking besturing
In oktober gaf de Raad van Toezicht goedkeuring aan de, als gevolg
van de nieuwe Wet versterking besturing, benodigde aanpassingen
van de statuten van de Stichting Hogeschool van
Arnhem en Nijmegen en het bestuurs- en beheersreglement
van de HAN. De goedkeuring werd gegeven onder voorbehoud
van positief advies van de medezeggenschapsraad op de statuten
en instemming op het bestuurs- en beheersreglement.
In december stelde de Raad het aan de nieuwe Wet versterking
besturing aangepaste algemeen profiel Raad van Toezicht vast.
Dit eveneens onder voorbehoud van een positief advies van de
medezeggenschapsraad.
Afronding van de medezeggenschap op beide onderwerpen is
voorzien begin 2011.
124

Themadiscussies en overige onderwerpen en ontwikkelingen
De Raad voerde in 2010 verschillende themadiscussies. Onderwerpen
waren het Strategisch Beleidsplan HR 2010-2016,
het management development beleid, de onderzoeksfunctie
in de HAN en het ontwikkelingsperspectief HAN op weg naar
een University of Applied Sciences. Het College van Bestuur
besprak met de Raad van Toezicht verder de invoering van
het nieuwe accreditatiestelsel en de rol van de Raad hierin, de
interne audits van de bachelor- en masteropleidingen en de
analyses van het studenttevredenheids- en het medewerkerdaarmee
waarde toevoegt voor de klant:
zou die voor een specifieke handeling
willen betalen als hij wist dat die werd
uitgevoerd? Zo niet, dan is er sprake
van verspilling. En moet je je proces dus
anders inrichten.
Een concreet voorbeeld. Klanten die
een hoogwaardig technisch product
bestellen zijn gewend aan een relatief
lange levertijd. Die wordt echter deels
veroorzaakt door het wachten op interne
besluiten en vervolgstappen van
de leverancier. Denk aan de directeur
die goedkeuring moet geven voor de
volgende fase van de productie; tijdens het
wachten daarop stagneert het proces. Je
voegt waarde toe als je dat interne proces
versnelt: de klant heeft dan eerder de
Evaluatie eigen functioneren Raad van Toezicht
Tijdens de decemberbijeenkomst vond buiten aanwezigheid
van het College van Bestuur de evaluatie van het eigen functioneren
van de Raad van Toezicht en dat van het College van
Bestuur plaats. Evaluatie vond plaats op basis van een vooraf
door de leden ingevulde vragenlijst. Daarbij werd vastgesteld
dat het College van Bestuur op transparante wijze de Raad van
Toezicht informeert. Wel wenst de Raad dat de informatievoorziening
wat meer toegespitst wordt ter voorkoming van een
overload aan informatie.
Het regelmatig uitnodigen van faculteitsdirecteuren en andere
lijn- of staffunctionarissen in de Raad van Toezicht wordt positief
gewaardeerd.
De Raad van Toezicht heeft gesproken over zijn rol en betrokkenheid
in de strategievorming van de HAN. De Raad wil meer
aandacht besteden aan bijvoorbeeld de positie van de HAN
binnen het hbo en het implementeren van de ambities uit het
instellingsplan.
De Raad van Toezicht zal ook in de toekomst vijf maal per jaar
bijeen komen. De frequentie van de kerncommissies wordt
opgehoogd van twee naar drie keer per jaar. Dit geeft de auditcommissie
de gelegenheid om dieper op de financiële materie
in te gaan. De remuneratiecommissie zal een additionele bijeenkomst
wijden aan het management- en talentdevelopment
binnen de HAN.
Begroting HAN 2011
In december gaf de Raad van Toezicht goedkeuring aan de begroting
2011. Op advies van de auditcommissie zal de begroting
voor 2012 op enkele punten anders worden ingericht. Dit
ter verdere vergroting van de transparantie en de leesbaarheid.
De Raad nam ook kennis van de managementcontracten 2011
zoals afgesloten tussen het College van Bestuur en de faculteitsdirecteuren
en de directeur Service Bedrijf.
Kennismaking met nieuwe directeuren
Lopende het verslagjaar heeft de Raad van Toezicht kennis gemaakt
met de in 2009 nieuw aangestelde faculteitsdirecteur
Educatie en directeur Service Bedrijf HAN en met hen gesproken
over hun vertaling van het instellingsplan in beleid en acties
naar hun organisatie-eenheid.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
125

[Vincent Wiegel]
beschikking over het product en je kosten
dalen door die efficiency-slag. Lean
herbergt een verzameling van technieken
en methodes om bedrijfsprocessen te
verbeteren. De filosofie past bij uitstek
bij de cultuur en dynamiek van het
midden- en klein bedrijf (mkb). De
toe gankelijkheid is precies de kracht
van de aanpak: Lean is zeer geschikt om
in alle lagen van een bedrijf in te zetten
en laat binnen een jaar na de start een
substantiële verbetering zien.
We hebben daarom samen met docenten
van Technische Bedrijfskunde een minor
Lean opgezet. Het doel was tweeledig:
het laagdrempelig toegankelijk maken
van Lean-kennis en -vaardigheden,
bij studenten, docenten en mkb. En
tevredenheidsonderzoek. Het College van Bestuur informeerde
de Raad van Toezicht over de invoering van het (hogere)
instellingscollegegeld 2e studie en de door het Crisisteam van
de HAN gehouden simulatieoefening crisismanagement.
Het College van Bestuur heeft de Raad van Toezicht met regelmaat
bijgepraat over ontwikkelingen in het Hoger Onderwijs,
onder andere over het rapport van de Commissie Veerman, het
inspectieonderzoek naar langstudeerders/alternatieve afstudeertrajecten
en de aangekondigde bezuinigingen. Ook werd
gesproken over de positie van de HAN in de regio, onder andere
in relatie tot Doetinchem en Kleve, en over samenwerking
met Fontys voor wat betreft Automotive.
7.4.1 Overleg met de medezeggenschapsraad
In augustus vond het jaarlijkse overleg plaats van de Raad van
Toezicht met de medezeggenschapsraad. Naast het algemene
reilen en zeilen van de HAN kwamen de volgende meer specifieke
onderwerpen aan de orde: internationalisering en dan
met name het taalprobleem bij studenten, de masteropleidingen,
de betrokkenheid van studenten bij toegepast onderzoek
en lectoraten, het leeftijdsbewust personeelsbeleid, de professionele
ruimte van de medewerkers, en de zorg voor de jongere
docent. Het overleg had evenals voorgaande jaren een
constructief en plezierig karakter.
126

vakmensen opleiden die weten hoe ze een
Lean-proces moeten leiden.
De stage- en begeleidingservaringen
vloeien weer terug naar het curriculum:
het lesmateriaal blijft daardoor actueel en
praktisch toepasbaar.’
De Raad van Toezicht dankt het College van Bestuur voor de
open en plezierige samenwerking. Hij spreekt zijn waardering
uit voor de grote inzet van de medewerkers van de HAN. Alleen
met hun inzet kan de HAN haar doelen realiseren.
Namens de Raad van Toezicht,
Ir. H.L.J. Noy, voorzitter
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
127

8 FINANCIËN

8.1 Financieel beleid
Uitgangspunt voor het financiële beleid van de HAN is het instellingsplan,
waarin de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek
centraal zijn gesteld. Om de strategische doelstellingen
kracht bij te zetten zijn voor de realisatie van de speerpunten
extra inspanningen en dus investeringen nodig. Hiervoor is
een gezonde financiële basis nodig en moeten de investeringen
gebeuren binnen onze (meerjarige) financiële ruimte. Wij
maken daarbij natuurlijk een correcte scheiding tussen private
en publieke middelen. Hoe we dit doen is al eerder beschreven
in hoofdstuk 6.
8.2 Doelstelling en begroting
Ieder jaar maken de faculteiten en het Service Bedrijf afspraken
over de doelstellingen. Zij leggen deze afspraken vast in managementcontracten
met het College van Bestuur. De afspraken
worden uitgewerkt in een sluitende begroting.
De voortgang van uitvoering van deze afspraken wordt gemeld
in viermaandelijkse managementrapportages en in bilateraal
overleg. Daarnaast geven we in tussentijdse ‘rolling forecasts’
een prognose van het financiële resultaat voor het hele jaar.
8.3 Financiële prestaties
In deze paragraaf gaan we kort in op de exploitatierekening
2010 en balanspositie. Daar waar mogelijk lichten we verschillen
tussen begroting en realisatie 2010 en tussen realisatie
2009 en 2010 toe.
Begroting en realisatie 2010
Het totale resultaat van de HAN over 2010 is €6,5 miljoen. Dit
is €5,6 miljoen hoger dan was begroot (€0,9 miljoen).
Het resultaat van + €6,5 miljoen valt hoger uit dan verwacht
dankzij hogere baten. Dit komt vooral doordat de rijksbijdrage
fors hoger uitviel dan verwacht. De belangrijkste oorzaak hiervan
is een hogere rijksbijdrage per student door compensatie
studentengroei, ontvangen convenantgelden en meer overige
subsidies OCW. Ook de inkomsten uit collegegelden vielen hoger
uit dan gedacht. Dit komt door de stijging van het aantal
studenten en een hogere gemiddelde prijs per student.
De baten uit werk in opdracht van derden en overige baten
zijn respectievelijk €4,6 miljoen en €5,0 miljoen lager dan
begroot. Dit heeft te maken met tegenvallende omzetten bij
marktactiviteiten. Ook is een onder marktactiviteiten begrote
subsidie bij nader inzien verantwoord bij de rijksbijdrage
(- €1,7 miljoen). Daarnaast zijn de interne baten uit de gerealiseerde
cijfers geëlimineerd (- €4,0 miljoen). In de realisatie
2010 zijn veel meer activiteiten binnen de HAN verricht dan in
de begroting was aangenomen. Doordat hierdoor meer interne
omzet wordt geëlimineerd dan begroot zijn zowel de overige
baten als de personeelskosten lager dan begroot.
De lasten vielen als geheel €2,5 mil joen lager uit dan gedacht.
De personele lasten zijn per saldo €4,4 miljoen lager dan
begroot. Deze lagere personele lasten worden aan de ene kant
veroorzaakt door minder kosten van lonen en salarissen per
fte dan begroot, minder inzet van menskracht (fte’s) en lagere
overige personele lasten waaronder kosten WAO/WIA. Aan de
andere kant door hogere dotaties aan personele voorzieningen
(€2,1 miljoen) en meer kosten aan uitzendkrachten (€5,5 miljoen)
dan begroot. De huisvestingskosten en afschrijvingslasten
vielen juist hoger uit dan begroot.
In het totale resultaat speelt ook het saldo van financiële baten
en lasten een rol. Er was sprake van een negatief saldo, maar
130

Exploitatierekening HAN 2010
X €1.000 2008 % 2009 % 2010 % Begroot
2010
Baten
% Prognose
2012
%
Rijksbijdragen OCW 144.128 65 154.151 65 166.659 67 156.064 63 176.416 65
Overige overheidsbijdragen 1.722 1 2.998 1 3.328 1 3.353 1 3.206 1
Collegegelden 38.667 17 41.513 18 45.546 18 44.417 18 51.844 19
Baten werk i.o.v. derden 30.081 13 27.789 12 26.776 11 31.372 13 28.809 11
Overige baten 9.668 4 9.952 4 6.552 3 11.561 5 7.430 4
Totaal baten 224.266 100 236.403 100 248.861 100 246.767 100 267.705 100
Lasten
Personele lasten 164.113 73 180.498 76 183.832 74 188.273 76 202.339 77
Afschrijvingslasten 9.404 4 9.447 4 12.661 5 10.898 4 11.932 4
Huisvestingslasten 17.280 8 13.869 6 16.667 7 15.004 6 14.582 6
Overige instellingslasten 30.146 13 32.242 14 28.542 11 30.076 12 32.766 12
Totaal lasten 220.943 98 236.056 100 241.702 97 244.251 98 261.619 99
Saldo baten en lasten 3.323 2 347 0 7.159 3 2.516 1 6.086 2
Saldo financiële lasten 648 0 277 0 -708 0 -1.626 -1 -2.192 -1
Netto resultaat 3.971 2 624 0 6.451 3 890 0 3.894 1
dat viel mee ten opzichte van de begroting. De lasten vielen
daarom €0,9 miljoen lager uit dan gedacht. Dit komt vooral
om dat er in de begroting met een hoger rentepercentage is gerekend
voor de nieuwe lening dan het werkelijk gerealiseerde
percentage.
Toelichting op de verschillen tussen 2009 en 2010
Ten opzichte van 2009 zijn de personele lasten met circa 1,8%
(€3,3 miljoen) gestegen. Dat komt vooral door cao loonaanpassingen
(€4,2 miljoen), meer inzet van personeel (€0,6 miljoen)
en een uitgekeerde bonus (€0,9 miljoen) en minder overige
personele lasten.
Ten opzichte van 2009 zijn de afschrijvingslasten gestegen
als gevolg van een schattingswijziging materiële vaste activa,
waardoor er een inhaalafschrijving van €1,9 miljoen heeft
plaats gevonden.
De huisvestingslasten zijn ten opzichte van de werkelijke cijfers
2009 €2,8 miljoen hoger. Het verschil wordt grotendeels veroorzaakt
door hogere externe huur en interne verbouwingen.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
131

De overige instellingslasten zijn €3,7 miljoen lager dan werkelijk
2009. Voornaamste oorzaken zijn lagere administratie- en
beheerlasten en een lagere dotatie overige voorzieningen.
Het saldo financiële baten en lasten is €1,0 miljoen lager dan in
2009. Grotendeels komt dit door een lager saldo liquide middelen
en een lager rentepercentage. Ook betalen we hogere
rentelasten voor de aangegane lening.
Winst en verlies marktactiviteiten
Bij marktactiviteiten (die voor het grootste deel zijn opgenomen
onder ‘werk derden’ en voor een beperkt deel onder ‘overige
baten’) is het totale resultaat €1,5 miljoen negatief op een
omzet van €27,8 miljoen. Zowel de omzet als de winst is veel
lager dan begroot: omzet € 28,7 miljoen en resultaat €0,8 miljoen
negatief.
8.4 Financiële positie
De materiële vaste activa zijn ten opzichte van 2009 toegenomen
met €7,8 miljoen. Dat komt door een hogere investering
in nieuwbouw dan er is afgeschreven op eerder gedane investeringen.
Balans per 31 december (na resultaatbestemming)
x €1.000 2008 % 2009 % 2010 %
Activa
Vaste activa
Materiële vaste activa 127.383 77 150.671 88 158.457 79
Financiële vaste activa 51 0 51 0 14 0
Vlottende activa
Voorraden en onderhanden werk 30 0 171 0 22 0
Vorderingen 11.223 7 13.496 8 11.939 6
Effecten 0 0 0 0 0 0
Liquide middelen 25.918 16 6.572 4 30.715 15
Totaal activa 164.605 100 170.961 100 201.147 100
Passiva
Eigen vermogen 67.835 41 68.459 40 74.910 37
Voorzieningen 16.764 10 18.443 11 18.098 9
Schulden op lange termijn 21.253 13 20.260 12 44.226 22
Schulden op korte termijn 58.753 36 63.799 37 63.913 32
Totaal Passiva 164.605 100 170.961 100 201.147 100
132

De nieuwbouwprojecten in 2010 betroffen Laan van Scheut,
nieuwbouw Faculteit Educatie en dakopbouw Kapittelweg.
De vorderingen zijn per saldo €1,6 miljoen lager dan in 2009.
Dit komt door een afname van het saldo van lopende projecten.
overige balansmutaties van €3,5 miljoen. Er is ook een afname
als gevolg van het negatieve saldo van investeringen in nieuwbouw
en afschrijvingen (- €9,1 miljoen).
Na toevoeging van het resultaat van €6,5 miljoen is het eigen
vermogen toegenomen tot €74,9 miljoen.
De liquide middelen zijn met €24,1 miljoen toegenomen ten
opzichte van 2009. Dit komt vooral doordat er een lening is
aangegaan bij het Ministerie van Financiën voor een bedrag
van €25 miljoen. Ook draagt het positieve resultaat van €6,5
miljoen in 2010 hieraan bij. Verder is er een toename door
De voorzieningen zijn €0,3 miljoen lager dan in 2009. Dit is
nader gespecificeerd in de tabel ‘Voorzieningen’.
De dotatie aan de voorziening Sociaal Beleid heeft betrekking
op de faculteiten en het Service Bedrijf. De dotatie aan de voor­
Voorzieningen
x €1.000 31-12-2009 Mutaties 2010 31-12-2010
Dotaties Onttrekkingen Vrijval Overboeking
Overige voorzieningen
Onderhoud 5.631 1.253 1.764 - - 5.120
Afstudeerfonds 749 - 106 - - 643
6.380 1.253 1.870 - 5.763
Personeelsvoorzieningen
Sociaal Beleid 4.585 2.097 1.908 42 - 4.732
Wachtgelden 3.055 845 1.187 - - 2.713
Jubileumuitkering 846 892 153 - - 1.585
WAO/WIA 2.098 82 186 - - 1.994
10.584 3.916 3.434 42 11.024
Verlieslatende projecten 1.479 587 368 387 - 1.311
Totaal voorzieningen 18.443 5.756 5.672 429 - 18.098
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
133

ziening Jubileumuitkeringen is verhoogd omdat wij vanaf 2010
ook beschikken over ABP-gegevens over gewerkte jaren van
HAN-medewerkers vóór hun indiensttreding bij de HAN die
meetellen in de ABP-ambtstijd.
Liquiditeit
Current ratio per 31 december
2008 2009 2010
HAN 0,6 0,3 0,7
HBO-gemiddelde 0,7 0,8
Vermogenspositie
Solvabiliteit per 31 december
2008 2009 2010
HAN 41,2% 40,0% 37,2%
HBO-gemiddelde 36,1% 35,1%
Liquiditeit
De liquiditeitspositie, uitgedrukt in de current ratio (de verhouding
tussen de vlottende activa en de kortlopende schulden)
bedraagt 0,7. Ten opzichte van 2009 een verdubbeling; voornaamste
oorzaak is de toename van liquide middelen, onder
andere door het opnemen van gelden uit een lening. De HAN
beschikt over voldoende liquide middelen.
Vermogenspositie
Door toevoeging van het resultaat aan het eigen vermogen is
dit gestegen van €68,5 miljoen naar €74,9 miljoen. De solvabiliteit
daalt ten opzichte van 2009 met 2,8%. Het balanstotaal
is toegenomen als gevolg van de aangegane lening. Deze
lening vergroot echter het percentage Vreemd Vermogen en
verkleint het percentage Eigen Vermogen. De solvabiliteit ligt
nog steeds boven de 35%, de norm die algemeen binnen het
HBO wordt gehanteerd (commissie Smits).
8.5 Financiering
Kasstroomoverzicht
x €1.000 2008 2009 2010
Operationele activiteiten 16.947 14.382 20.587
Investeringsactiviteiten -/- -/-32.735
16.889 20.410
Financieringsactiviteiten -/- 974 -/- 993 23.966
Mutatie kasstroom -/- 916 -/- 19.346 24.143
Kasstroomoverzicht
De investeringen hebben voornamelijk betrekking op de
nieuwbouw aan de Laan van Scheut voor de Faculteit Economie
en Management, de nieuwbouw voor de Faculteit Educatie
en de dakopbouw van de Kapittelweg.
De forse mutatie in financieringsactiviteiten komt door het
aantrekken van een externe lening van €25 miljoen.
134

Treasury
In 2010 is de HAN overgestapt op bankieren bij het Ministerie
van Financiën (schatkistbankieren). Alle overtollige middelen
worden dagelijks van de bestaande bankrekeningen van de
HAN afgeroomd en overgeheveld naar de rekening courant bij
het Ministerie van Financiën. Bij het Ministerie van Financiën
kunnen we alleen publieke middelen onderbrengen. De private
inkomsten worden ondergebracht bij de huisbankier. De HAN
voert geen actief beleggingsbeleid.
Deelnemingen
HAN Holding BV heeft als dochterondernemingen:
Interstudie NDO BV en HAN Flex BV. Interstudie NDO BV is
een onderwijsadviesbureau dat in 2000 is verzelfstandigd.
De omzet van Interstudie NDO BV is in 2010 €5,5 miljoen.
Dat is bijna 33% lager dan begroot: €8,0 miljoen. Het resultaat
is €1,6 miljoen negatief. Dat is veel lager dan begroot
(+ €184.000).
HAN Flex BV verzorgt voor de HAN de inleen van gastdocenten,
surveillanten en dergelijke. Het resultaat is positief:
€52.000.
Deelnemingen
x €1.000
Eigen vermogen
per 31 dec. 2010
Omzet
2010
Resultaat
2010
Begroot
resultaat 2010
HAN Holding BV excl. deelnemingen -/- 156 0 -/- 37 0
Interstudie NDO BV 403 5.510 -/- 1.607 184
HAN Flex BV 183 4.477 52 0
HAN Holding geconsolideerd 430 9.987 -/- 1.592 184
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
135

Risicobeheersing
Aan de hand van de onderwerpen die in het rapport van de
commissie Don als risicogebieden worden genoemd, is in
het voorjaar van 2010 een HAN-brede risico-inventarisatie
uitgevoerd waaraan alle faculteiten, het Service Bedrijf en het
College van Bestuur hebben deelgenomen. Vanaf 2011 is risicomanagement
een vast onderdeel van de planning- en controlcyclus
als onderdeel van het begrotingsproces (zie ook
paragraaf 6.6).
Het belangrijkste financiële risico voor de HAN is de in het regeerakkoord
opgenomen bezuiniging op de langstudeerders.
Op basis van de voorgestelde uitvoeringsstukken heeft invoering
van deze maatregel naar verwachting een negatief effect
van minimaal €6 miljoen. Daarnaast blijven de al in eerdere
begrotingen genoemde financiële risico’s onverminderd van
kracht.
Andere financiële risico’s voor de HAN zijn: achterblijvende
baten door dalende studentenaantallen (met name bij kwetsbare
opleidingen), t-2 effect van stijgende studentenaantallen,
slechte rendementen, onvoldoende indexatie van de rijksbijdrage
in relatie tot de loonontwikkeling en tegenvallende omzet
uit marktactiviteiten. Afnemende studentenaantallen hebben
door de t-2 bekostiging pas na ruim één jaar een merkbaar
financieel effect. Om dit risico te beheersen moeten we adequaat
anticiperen op het gebied van personeelskosten en een
flexibele personele schil aanhouden.
De HAN heeft een flexibele huisvestingsschil (huur) van circa
18% van de in gebruik zijnde huisvestingsmeters. Dit percentage
zal in de komende jaren dalen door de nieuwbouw. We
vervangen huur door eigendom.
In 2009 en 2010 bleek de zeer snelle teruggang van de marktomzet
niet overal in voldoende mate te kunnen worden opgevangen
door kostenreducties. We willen bij marktactiviteiten
zoveel mogelijk met flexibele kosten werken, zodat eventuele
verdere omzetteruggang kan worden vertaald in kostenreductie.
In 2010 is de controle op de marktactiviteiten aangescherpt.
De voor 2011 opgestelde begrotingen met betrekking
tot marktactiviteiten tonen een voorzichtig karakter en zijn
vooral gericht op kostendekkende exploitatie van de uit te voeren
activiteiten.
Door de eerder genoemde viermaandelijkse managementrapportages
en de maandelijkse rolling forecasts worden alle organisatieonderdelen
gemonitord. Zo signaleren we tijdig waar
de resultaten in brede zin afwijken van de doelstellingen. We
volgen financiële, niet-financiële, kwantitatieve en kwalitatieve
criteria. Waar nodig kan correctieve actie worden ondernomen.
De financiële risico’s van calamiteiten zoals brand zijn gedekt
door verzekeringen. Om te zorgen dat de verzekerde bedragen
up to date blijven, controleert een extern bureau eenmaal per
drie jaar de aanwezige risico’s en de dekking daarvan. Daarnaast
heeft de HAN een WA-verzekering ter dekking van de
wettelijke aansprakelijkheid van bestuur, personeel en studenten.
Met ingang van 2011 heeft OCW een nieuwe bekostigingssystematiek
ingevoerd. In principe wordt voor iedere bachelorstudent
4 jaar inschrijving en 1 jaar graad (diploma) bekostigd.
Het effect van deze nieuwe bekostigingssystematiek ten opzichte
van de oude bekostigingssystematiek is voor de HAN
beperkt. Door de veranderde bekostiging van huisvesting treden
er binnen de HAN tussen de faculteiten allocatie-effecten
op. Het College van Bestuur heeft besloten om voor de betrokken
faculteiten (Educatie en Techniek) gedurende 5 jaar een
compensatieregeling in te stellen.
136

8.6 Toekomstige ontwikkelingen
De begrotingscijfers voor het jaar 2011 zijn als volgt vastgesteld
door het bestuur.
Begroting 2011
x €1.000
Begroting
2011
Baten
Rijksbijdragen 172.536
Overige overheidsbijdragen en -subsidies -
College-, cursus-, les- en examengelden 48.776
Baten werk in opdracht 28.391
Overige baten 7.802
Totaal Baten 257.505
Lasten
Personeelslasten 196.656
Afschrijvingen 11.417
Huisvestingslasten 14.581
Overige lasten 31.848
Totaal Lasten 254.502
Saldo Baten en Lasten 3.003
Financiële baten en lasten 1.653
Resultaat 1.350
Resultaat na belastingen 1.350
Aandeel derden in resultaat -
Nettoresultaat 1.350
De cijfers in dit hoofdstuk zijn ontleend aan de jaarrekening 2010
van de HAN, waarbij door KPMG een goedkeurende verklaring is
afgegeven.
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
137

ijlagen

HAN-bacheloropleidingen en Ad-opleidingen 2010
Bacheloropleiding Voltijd Deeltijd e-learning Duaal Taal
Educatie
Leraar VO 2e graads Aardrijkskunde • • n
Leraar VO 2e graads Economie • • n
Leraar VO 2e graads Biologie • • n
Leraar VO 2e graads Duits • • n
Leraar VO 2e graads Engels • • n
Leraar VO 2e graads Frans • • n
Leraar VO 2e graads Geschiedenis • • n
Leraar VO 2e graads Natuurkunde • • n
Leraar VO 2e graads Nederlands • • n
Leraar VO 2e graads Pedagogiek • • n
Leraar VO 2e graads Scheikunde • • n
Leraar VO 2e graads Wiskunde • • n
Leraar VO Basisonderwijs • • n
opleidingskunde
Opleidingskunde • • n
Engineering
Autotechniek
– Ad Systeemspecialist Automotive
• • n
Elektrotechniek • • • n
Embedded Systems Engineering • • n
Werktuigbouwkunde
– Ad Constructeur Werktuigbouwkunde
• • • n
Industrieel Product Ontwerpen • n
140

Bacheloropleiding Voltijd Deeltijd e-learning Duaal Taal
Technische Bedrijfskunde • • n
Built Environment
Bouwkunde • • n
Civiele Techniek
– Ad Civiele Techniek Projectuitvoering en Realisatie
– Ad Civiele Techniek Directievoering
• • n
Applied Sciences
Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek • • n / e
Chemie • • n
Bio-informatica • n
Domein ICT + Communicatie
Technische Informatica • • n
Bedrijfskundige Informatica • • n
Informatica • • n
Communicatiesystemen • • n
Communication & Multimedia Design • • n
Health
Opleiding tot Fysiotherapeut • n
Opleiding voor Ergotherapie • n
Opleiding voor Logopedie • n /d
Voeding en Diëtetiek • n
Opleiding Mondzorgkunde • n
Medische Hulpverlening • n
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
141

Bacheloropleiding Voltijd Deeltijd e-learning Duaal Taal
Nursing
Opleiding tot Verpleegkundige • • • n
Opleiding Leraar 2e gr in Gezondheidszorg en Welzijn
– Ad Onderwijsondersteuner Gezondheidszorg en Welzijn
Management in Zorg en Dienstverlening
– Ad Management in de Zorg
• n
• n
Opleiding Operatieassistent en Anesthesiemedewerker • n
Sport
Sport, Gezondheid en Management • n
Opleiding Leraar VO 1e gr in de Lichamelijke Oefening • • n
Sport- en Bewegingseducatie • n
Social Studies
Maatschappelijk Werk en Dienstverlening • • • n
Sociaal Pedagogische Hulpverlening • • • n / d (vt)
Pedagogiek • • n
Culturele en Maatschappelijke Vorming • • n
Creatieve Therapie • • n
Toegepaste Psychologie • n
Commerce
Commerciële Economie • • • n
Small Business en Retail Management • • n
International Business and Languages • n
International Business and Management Studies • E
Food & Business • n
142

Bacheloropleiding Voltijd Deeltijd e-learning Duaal Taal
Communication
Communicatie • • • n / e (vt)
Logistiek en facility management
Logistiek en Economie • • • n / e (vt)
Facility Management • • • n
Bedrijfskunde en HRM
Management, Economie en Recht • • • n / e (vt)
Personeel en Arbeid • • n
law
HBO - Rechten • • • e
Economics
Accountancy
– Ad Accountancy
• • • n
Bedrijfseconomie • • n / e (vt)
Fiscale Economie
– Ad Assistant Fiscalist
• n
Financial Services Management • • • n
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
143

HAN-Masteropleidingen 2010
Masteropleidingen Voltijd Deeltijd Duaal Talen
Faculteit Techniek
Master in Control Systems Engineering • • e
Master in Information Systems Development • e
Master of Molecular Life Sciences • • e
Master of Automotive Systems • • e
Master of Telecommunication Management • • e
Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij
International Master of Arts Therapies • • e
Master in Human Resources Management • n
Master Bedrijfskunde Zorg en Dienstverlening • n
Master in Management en Innovatie in Maatschappelijke Organisaties • n
Master in Social Work 1 • n
Master in Advanced Nursing Practice 1 • n
Master Physician Assistant 1 • n
Master Neurorevalidatie • n
Master Sport- en beweeginnovatie • n
Master Pedagogiek 1 • n
Faculteit Educatie
Master Leraar Nederlands 1 • n
Master Leraar Engels 1 • n
Master Leraar Algemene Economie 1 • n
Master Leraar Wiskunde 1 • n
Faculteit Economie en Management
Master of International Business • • e
1
Bekostigde masters
144

Lectoraten
Economie en Management
Human Communication Development
Lector dr. E.C.M. (Els) van der Pool
Innovatie in de Publieke Sector
Lector drs. F.J. (Frans) Nauta
Innovatie in de Private Sector
Lector dr. J.A. (Jan) Jurriëns, gestart per 1-12-2010
Kunst, Cultuur en Economie
Lector prof. dr. D. (Dany) Jacobs
Logistiek en Allianties
Lector drs. S.J.C.M. (Stef ) Weijers
Professional & Leadership Development
Lector ir. J.J.M. (Hans) Timmermans
Total Quality Management in Organisatienetwerken
Lector drs. G.J. (Gerard) Berendsen
Ondernemerschap
Lector dr. S. (Sharda) Nandram, gestart per 1-5-2010
Human Resource Management
Lector dr. R.M. (Robert) Verburg
Techniek
Industriële Microbiologie
Lectoren prof. dr. C.A.M.J.J. (Cees) van den Hondel, gestopt per 31-12-2010
en dr. B.C. (Christien) Lokman
Lean
Lector dr. V. (Vincent) Wiegel, gestart per 1-9-2010
Meet- en Regeltechniek
Lector prof. dr. ir. B. (Brian) Roffel, gestopt per 1-1-2011
Mobiliteitstechnologie
Lector dr.ir. J.P. (Joop) Pauwelussen
Voertuigmechatronica
Lector dr. P.A. (Bram) Veenhuizen
Zorggericht Bouwen
Lector mr. T. (Tom) Vroon en assiocate lector ir. J.A. (Jarno) Nillesen
Data Architectures & Metadata Management
Lector drs. G. (Guido) Bakema, gestopt per 31-12-2010
Mens, Computer, Interactie
Lector drs. T.M.J. (Dick) Lenior
Networked Applications
Lector dr. ir. R.R. (René) Bakker
Onderwijs en Opleiden
Duurzaam Beoordelen
Lector dr. D.M.A. (Dominique) Sluijsmans
Governance en Innovatiedynamiek in het Onderwijs
Lector dr. F.J. (Frans) de Vijlder
Innovatie van Leren in Organisaties
Lector dr. J.M. (Jürg) Thölke
Leren in Veranderende Organisaties
Lector dr. G.J. (Gertjan) Schuiling
Leren met ICT
Lector dr. M.H. (Marijke) Kral
Ontwerpen van Innovatieve Leerarrangementen
Lector dr. B. (Bregje) de Vries
Ontwikkelen van Competenties op de Werkplek
Lector dr. R. (Ruud) Klarus
Pedagogische Kwaliteit van de Leraar
Lector drs. A.J. (Arjan) Dieleman
Gezondheid Gedrag en Maatschappij
Acute en Intensieve Traumazorg
Lector dr. A.J. (Joke) Mintjes
Associate lector dr. L.C.M. (Lilian) Vloet
Arbeid en Gezondheid: Preventie en Reïntegratie
Lectoren dr. Y.F. (Yvonne) Heerkens en
dr. J. (Josephine) Engels
Levensloopbegeleiding bij Autisme
Lector dr. J.P.W.M. (Jan-Pieter) Teunisse
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
145

Lokale Dienstverlening vanuit Klantperspectief
Lector dr. M.A.W. (Martha) van Biene
Associate lector dr. E.L. (Erik) Jansen
Management van Zorg en Dienstverlening
Lector dr.ing. H.J.F.R. (Hub) Hamers, gestart per 1-10-2010
Muskuloskeletale Revalidatie
Lectoren dr. W. (Wim) Hullegie en
dr. R. (Robert) van Cingel, gestart per 1-5-2010
Neurorevalidatie
Lector dr. B.J.M. (Bert) de Swart
Professionalisering van Agogische Beroepen en Vaktherapeuten
Lectoren dr. C.H.E. (Kitty) Kwakman, gestopt per 1-4-2010
en dr. M.J.C. (Marion) van Hattum, gestopt per 1-4-2010
Werkzame Factoren in de Jeugdzorg
Lector dr. H.M. (Huub) Pijnenburg
Associate lector dr. M.J.C. (Marion) van Hattum, gestart per 1-4-2010
Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking
Lector dr. P.J.C.M. (Petri) Embregts
Associate lector dr. A.H.C. (Lex) Hendriks, gestart per 1-4-2010
Langdurige Zorg
Lectoren dr. M.J.M. (Marian) Adriaansen en
dr. R. (Rob) van der Sande
Sport, Voeding en Leefstijl
Lectoren dr. ir. G. (Gertjan) Schaafsma en
dr. V.V.A.M. (Victor) Schreurs
146

Samenstelling Bestuur en management
College van Bestuur
Drs. M.J.G. (Ron) Bormans, voorzitter
Drs. K.F.B. (Kristel) Baele
Faculteit Educatie
Faculteitsdirectie
Drs. A.T. (Titia) Bredée
Instituutsdirectie
Drs. J.W.G. (Jacques) van Meegen, tot 1-5-2010 ILS-HAN (Instituut voor
Leraar en School)
Y.T.J.M. (Yvonne) Visser, vanaf 1-5-2010 ILS-HAN
Drs. H. (Hennie) Komduur adjunct
ILS-HAN
B.T.M. (Betty) van Waesberghe, voorzitter Pabo Arnhem/Nijmegen
Y.T.J.M. (Yvonne) Visser, tot 1-5-2010
Pabo Arnhem/Nijmegen
G.J.M. (Gert-Jan) Jansen, vanaf 1-6-2010 Pabo Arnhem/Nijmegen
M.G.A.P. (Rien) van Domburgh, adjunct
Pabo Arnhem/Nijmegen
E.H.M. (Erny) Holla, adjunct tot 1-8-2010 Pabo Arnhem/Nijmegen
G.J.M. (Gert-Jan) Jansen, tot 1-6-2010 Opleidingskunde 1
Drs. J.J.M.M.W.G. (Hans) van Gansewinkel MCM, Interstudie NDO BV
tot 1-6-2010
Drs. A.H.H.M. (Ton) van Wanroy (wnd),
vanaf 1-6-2010 tot 1-1-2011
interstudie NDO BV
A.S. (Toon) Griffioen, vanaf 1-1-2011
interstudie NDO BV
Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij
Faculteitsdirectie
F.H.J. (Frank) Stöteler
Instituutsdirectie
M.M.A. (Marijke) Beckers MSM mondzorgkunde 2
Th.H.M. (Theo) Joosten MSM
Paramedische studies
Drs. M.F.J. (Menno) Pistorius, adjunct
Paramedische studies
Drs. K.E. (Kathelijne) van Kammen, voorzitter Sociale studies
Drs. A.P.M. (Ans) Gielen
Sociale studies
Drs. T. (Tjeerd) de Jong
Sport- en Bewegingsstudies
Drs. C. (Caroline) van Mierlo-Renia
Verpleegkundige studies
Drs. G.J.B.M. (Gerard) Knuppel, adjunct
Verpleegkundige studies
Drs. F.M.G.D. (Fernand) van Westerhoven VDO Opleiding en advies
Faculteit Economie en Management
Faculteitdirectie
Drs. H.V.C. (Jetty) Schaap
Instituutsdirectie
Drs. E.H.M. (Lilian) Prevoo, voorzitter Bedrijfskunde
A.W. (Ad) van Dijk
Bedrijfskunde
C. (Kees) de Jong, voorzitter Financieel Management & Rechten
Drs. P. (Peter) Hoekstra
Financieel Management & Rechten
Drs. W.G. (Gert) de Groot, voorzitter International Business & Communication
M.M. (Masja) van Fruchten
international Business & Communication
Drs. R.D. (Rob) Westerdijk
expertisecentrum Economie en
Management
Faculteit Techniek
Faculteitsdirectie
Mr. E.J. (Ella) Hueting, tot 1-9-2010
J.H.W.M. (Jos) Coonen (a.i.), tot 28-4-2011
Drs. J.A. (Janneke) Hoekstra MSc, vanaf 28-4-2011
Instituutsdirectie
Drs. C.W. (Cees) van Verseveld
applied Sciences
Ir. M.G. (Marc) de Leeuw (a.i.),
Automotive
per 15-10-2010
Ir. A.G. J. (Arthur) Appelman, adjunct Automotive
Drs. R.A.M. (René) Tönissen
Built Environment
Drs. B.S. (Beatrijs) Linford-Moojen Engineering
E. (Eric) Holtman, voorzitter informatica Communicatie Academie
Ir. D.A.J (Deny) Smeets
informatica Communicatie Academie
A.C. (Bram) Steennis MSc
cursussen Post-hbo opleidingen
1
Is per 5 oktober 2010 ondergebracht bij ILS-HAN
2
Is vooralsnog niet ondergebracht in een instituut en valt rechtstreeks onder faculteitsdirectie
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
147

Service Bedrijf HAN
Directie
Ir. H. (Henk) Stomphorst
Hoofden Service Units
Drs. G.W. (Geert) van Gessel, tot 1-5-2010 Facilitaire Zaken
H. (Hans) Broeder, vanaf 1-5-2010 Facilitaire Zaken
ir. D.A.J. (Deny) Smeets, tot 1-1-2011 ICT
R.W.B.M. (René) Frielink, vanaf 1-1-2011 ICT
Drs. J.G. Pouwels, vanaf 1-2-2010
international office
F.J. (Francien) Hoek
Financieel Economische Zaken
Drs. J.A.M. (Hans) Brouwer
marketing Communicatie en
Voorlichting
Mr. B. (Betty) Euser, tot 9-5-2011
Personeel en Organisatie
J.H.W.M. (Jos) Coonen (a.i.), vanaf 9-5-2011 Personeel en Organisatie
Mr. M.M. (Marianne) Nannings MSc
Service Centrum Onderwijs
Drs. P.J.M. (Jan) Lemmens
Studentzaken
HAN Master programma’s
Drs. M.A.M. (Tjeu) Verhagen
Drs. J.W.G. (Jacques) van Meegen
vanaf 01-05-2010
Programmamanagement
Dr. J.C. (Jaap) Gall I informatiemanager HAN
Drs. E.J.E. (Noël) Maertens
kennispoort HAN
Drs. W.W. (Willem) Eikelenboom
Strategisch HRM
C. (Kees) de Jong, vanaf 1-1-2011 HBO Kenniscentrum Achterhoek
Concerncontroller
Drs. M.J.M. (Thijs) Beelen
148

Samenstelling Raad van Toezicht
Volgens het geldende Rooster van Aftreden kunnen voorzitter en leden maximaal
twee maal voor een periode van vier jaar zitting hebben in de Raad van Toezicht.
SAMENSTELLING
Dhr. prof. dr. C.W.P.M. Blom (1946)
Hoofdfunctie
– Persoonlijk Hoogleraar Biologie Radboud Universiteit Nijmegen
– tevens lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
– oud Rector Magnificus Radboud Universiteit Nijmegen; Ridder in de orde van de
Nederlandse Leeuw
Belangrijkste nevenfuncties
– Voorzitter Raad van Toezicht Alliantie Voortgezet Onderwijs voor Nijmegen
en Land van Maas en Waal
– Lid Hochschulrat Universität Duisburg-Essen
– Diverse adviseurschappen bij universitaire, departementale en EU-commissies
– Lid Raad van Advies Stichting Wetenschapsoriëntatie Nederland
Benoeming
01-01-08 tot 01-03-12
Dhr. ir. H.L.J. Noy (1951), voorzitter
Hoofdfunctie
Voorzitter Raad van Bestuur ARCADIS NV
Belangrijkste nevenfuncties
– Commissaris bij NV Nederlandse Gasunie
– Diverse bestuurslidmaatschappen, o.a. bij VNO-NCW, Vereniging Effecten
Uitgevende Ondernemingen
– Lid Adviesraad Uitgevende Instellingen Euronext
– Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Vilente (ouderenzorg)
Mw. dr.ir. C.C. Krijger (1960)
Hoofdfunctie
Manager Personeel en Organisatie en Facilitair Bedrijf TenneT TSO BV
Belangrijkste nevenfuncties
Geen nevenfuncties
Benoeming
01-01-09 tot 01-01-13
Mw. prof. dr. H. Maassen van den Brink (1954)
Hoofdfunctie
– Hoogleraar Onderwijs- en Arbeidseconomie Universiteit van Amsterdam
– Hoogleraar Evidence Based Onderwijs Universiteit Maastricht
Belangrijkste nevenfuncties
– Diverse bestuurslidmaatschappen, o.a. bij MaGW Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek (voorzitter), Eric, Evaluating research in context
(voorzitter), Stichting UVA Economisch Onderzoek (penningmeester)
– Diverse toezichthoudende functies, o.a. RVU Mediapark Hilversum (vice voorzitter),
Raad van Toezicht Leids Universitair Medisch Centrum (vice voorzitter),
Raad van Toezicht Rijksakademie van Beeldende Kunsten Amsterdam
– Actief in o.a. de Commissie Sorgdrager OCW (kwaliteit en bekostiging), Innovatie
Netwerk Onderwijs - OCW en Pro-Raak (beoordelingscommissie onderzoeksvoorstellen
HBO), lid van commissie Hoger Onderwijs van de KNAW en lid GNE
(Group of National Experts) van OECD voor Assesment Higher Learning Outcomes.
Benoeming
01-01-09 tot 01-01-13
Benoeming
01-06-03 tot 01-06-07
Tweede periode ingegaan: 01-06-07 tot 01-06-11
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
149

Nieuw benoemd in de Raad van Toezicht per 1 juni 2010
Dhr. drs. R. Frohn (1960)
Hoofdfunctie
Lid Raad van Bestuur Akzo Nobel
Belangrijkste nevenfuncties
– Lid Raad van Commissarissen Nutreco NV, voorzitter Audit Committee
– Lid Raad van Commissarissen Delta NV, voorzitter Audit Committee
Benoeming
01-06-10 tot 01-06-14
Afgetreden per 1 september 2010, in verband met einde
zittingstermijn
Dhr. drs. J.C. Houwert (1949)
Hoofdfunctie
Adviseur Raad van Bestuur Koninklijke Wegener NV, Apeldoorn
Belangrijkste nevenfunctie
– Diverse commissariaten, o.a. bij Eden Design & Communication en
Goudse Verzekeringen
– Diverse bestuurslidmaatschappen in de uitgeversbranche, o.a. bij
Nederlands Uitgevers Verbond
– Voorzitter Raad van Toezicht Groninger Museum
– Lid Bestuur Introdans
Benoeming
01-09-02 tot 01-09-06
Tweede periode: 01-09-06 tot 01-09-10
150

Samenstelling medezeggenschapsraad
Studentengeleding
Kiesgroep HAN algemeen
Maartje Emons, Wendy Harmsen, Bram Steins, Vincent Verhoeven tot 16-7-10,
Joël Hendriks vervanger van 16-3-10 t/m 18-5-10,
Arnold Boeijink vanaf 1-9-10
Kiesgroep Faculteit Economie en Management
Ewoud Schut, Samet Kaymak, vervanger van 1-2-10 t/m 16-7-10
Kiesgroep Faculteit Educatie
Elke Zeller
Kiesgroep Faculteit Techniek
Mark Adam
Kiesgroep Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij
Maarten Venhovens
Personeelsgeleding
Kiesgroep HAN algemeen
Ria Derksen, Eduard Vooren
Kiesgroep Faculteit Economie en Management
Marijke Pape
Kiesgroep Faculteit Educatie
Ina Boersma
Kiesgroep Faculteit Gezondheid Gedrag en Maatschappij
Nanda van Doremalen tot 1-3-10, Peter Man vanaf 16-3-10
Kiesgroep Faculteit Techniek
Jean Hendriks
Kiesgroep Service Bedrijf
Hanneke de Natris, Mieke Rombouts
Het Dagelijks Bestuur van de MR
Ria Derksen, voorzitter
Eduard Vooren, plaatsvervangend voorzitter
Leden
Maarten Venhovens/Vincent Verhoeven, tot 16-7-10
Ewoud Schut, vanaf 25-8-10
Jaarverslag HAN 2010 · Vertrouwen in kwaliteit
151

Colofon
Met dank aan alle HAN-medewerkers die een bijdrage hebben geleverd
aan de totstandkoming van dit jaarverslag.
Informatie over de inhoud van het jaarverslag HAN 2010 kunt u
opvragen bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen,
telefoon (026) 369 15 07.
Productie
HAN Marketing Communicatie en Voorlichting
Tekst
Mirjam Broekhoff
Interviews
Ingeborg Hakstege
Eindredactie
bestuurssecretaris HAN
Ontwerp en uitvoering
Bureau Ketel grafisch ontwerp, Nijmegen
Fotografie
Rob Gieling
Drukwerk
Drukkerij Efficiënt, Nijmegen